Home | Publicaties | Archief | Dieksjonnaer | Contact

Stuur opmerkingen en aanvullingen naar joep@heemennatuurvoeren.be.


Voerense dieksjonnaer 2023 - Voerens woordenboek

gebruikte afkortingen:
  du    :    in het Duits is een vergelijkbaar woord bekend.                   
  en    :    in het Engels is een vergelijkbaar woord bekend.                   
  fr    :    in het Frans is een vergelijkbaar woord bekend.                   
  gew. nl    :    in gewestelijk, regionaal Nederlands is een vergelijkbaar woord bekend.                   
  nl    :    in het Nederlands is een vergelijkbaar woord bekend.                   
  waals    :    in het Waals is een vergelijkbaar woord bekend.  
 (vero.)    :    verouderd, waarschijnlijk niet meer in gebruik.                   
 .~ (bijv. woo~rd)    :    aanduiding in de beklemtoonde lettergreep voor sleeptoon.                   
 / (bijv. te/rm)    :    aanduiding in de beklemtoonde lettergreep voor stoottoon.                   
 [agrar.]     :    agrarische term, uit veeteelt, landbouw, tuinbouw.                   
 [anim.]    :    aanduiding voor een dierennaam.                   
 [botan.]    :    aanduiding voor een plantennaam, met benaming volgens Flora van België, het Groothertogdom Luxemburg, Noord-Frankrijk en aangrenzende gebieden door J.E. de Langhe e.a. 1983.                   
 [conj 2]    :    aanvoegende wijs, verleden tijd. Bij het uitspreken van een wens waarbij men verwacht dat die wens niet vervuld gaat worden. Kenmerkend is de klinkerverandering van de gewone verleden tijdsvorm. Wordt tegenwoordig al eens vervangen door gewone verledentijdsvorm. Bijvoorbeeld: Kuus ich mer 'ns nao g'n huuske goeë (Kon ik maar eens naar de wc gaan). Kieëm 'r mer 'ns op tied (Kwam hij maar eens op tijd).                   
 [loc.]    :    aanduiding voor een toponiem.                   
 [med.]    :    medicinale term, ziekte, remedie.                   
 [vet.]    :    veterinaire term.       
(dpl)    :    afkorting de Plank.                   
(mod.)    :    afkorting: een modern woord, meestal verlimburgst nederlands, vervangt vaak een origineel gebruikt woord, aangeduid met origineel gebruikt (orig.)                   
(moe)    :    afkorting Moelingen.                   
(orig.)    :    afkorting: origineel gebruikt, tegenwoordig dikwijls vervangen door een modern woord, meestal verlimburgst nederlands, aangeduid met modern woord (mod.)                   
(rem)    :    afkorting Remersdaal.                   
(sgv)    :    afkorting 's-Gravenvoeren.                   
(smv)    :    afkorting Sint-Martens-Voeren                   
(spv)    :    afkorting Sint-Pieters-Voeren                   
(teu)    :    afkorting Teuven    

Uitspraak:                  
 ae    :    uitspraak: als in limb: vaer, of het eng. air                   
 ao    :    uitspraak als in eng. law of limb. dao                   
 äö    :    uitspraak: als in voerens väör, fr: fleur.                   
 e    :    uitspraak als in nl: pet.                   
 è    :    uitspraak: als in fr mais, elle.                   
 gk    :    uitspraak: als de g in fr: garçon.                   
 ó    :    uitspraak als in voerens: zón.                   
 ö    :    uitspraak: als in du: Köln.                   
 u    :    uitspraak als in nl: put.                   
 uu    :    uitspraak met stoottoon als in nl: minuut.             

Woordenlijst
`ns    :    eens.                   
`s aoves    :    `s avonds.                   
`s dags d'r nao    :    de volgende dag, `s anderendaags.                   
`s dags d'r väöër    :    de vorige dag.                   
`s ovves    :    `s avonds.                   
`s-Hierewej (moe)    :    [loc.] `s-Herenweide in Moe.                   
`sj mörges    :    voor de middag, in de voormiddag, 's morgens.                   
`t aoëves    :    `s avonds.                   
`t mörges    :    voor de middag, in de voormiddag, 's morgens.                   
a    :    aan.        Daoba, eba, oeëba? (Daar naartoe (daar opaan), er naartoe (er opaan), waar naartoe? (waar opaan?)    Dao waor niks van a! (Daar was niks van waar!)    Me waed get aod a (Men wordt wat ouder).   
a    :    op.        A g'n aeëd (Op de grond. fr: à terre).           
a gaons    :    voorlopig, binnenkort, weldra.                   
à malo    :    gepikt, in de zak gestoken.                   
aach    :    acht                   
aafbaeëne    :    afbranden.        D'r sjtóppel aafbaeëne (Het stoppelveld afbranden).           
aafbaene    :    afbidden, om pijnen en klachten te doen verdwijnen.                   
aafbranne (brande aaf, aafgebraand)    :    afbranden.                   
aafbrènne (brènde aaf, aafgebraand)    :    afbranden.         D'r baerm aafbrènne (De berm afbranden, de vroegere manier van wegbermreiniging).    De haore aafbrènne (De haren afbranden. om de haren af te branden bij het slachten van een varken, werd er een strovuur gemaakt.  Maar voorheen, toen/als men geen stro had, maakte men hiervoor een vuurtje met gedroogde varens.       
aafdrieje    :    afromen.        Aafgedriejde mèlk (Afgeroomde melk)           
aafdrök (aafdrökske, aafdrökke)    :    afdruk, kopie.                   
aafdruge (druugde aaf, aafgedruugd)    :    afdrogen.                   
aafgaank, d'r    :    [med.] diarree.                   
aafgoeë    :    naar beneden gaan.                   
aafgoeë    :    naar huis gaan.                   
aafhange (hóng aaf, aafgehange)    :    afhangen.                   
aafkalle (orig.)    :    afspreken.                   
aafkaome (kaam aaf [conj 2: kieëm aaf], aafkaome (orig.) of aafgekaome (mod.))    :    afkomen.        Kóm 's aaf (Kom eens op bezoek, bezoek ons eens).           
aafkeule (keulde aaf, aafgekeuld)    :    afkoelen.                   
aaflaote    :    laten leeglopen.        De bèng aaflaote (De banden laten leeglopen).           
aaflebsje (lebsjde aaf, aafgelebsjt)    :    ongegeneerd in het openbaar uitvoerig tongzoenen, kussen.                   
aaflekke (lekde aaf, aafgelek)    :    ongegeneerd in het openbaar uitvoerig tongzoenen, kussen.        Dat is 'n aafgelekde botram (Dat is een afgelikte boterham, dat is een meisje dat al iedereen gehad heeft).    Dao sjtónge ze zich aaf te lekke (Daar stonden ze zich af te likken, daar stonden ze te tongzoenen).       
aaflekke (lekde aaf, aafgelek)    :    aflikken.                   
aafloekse (aaf/loekse)    :    afluizen, van iemand iets bemachtigen, getalenteerd afbieden, aftroggelen.                   
aafloeze    :    afluizen, van iemand iets bemachtigen, getalenteerd afbieden, aftroggelen.                   
aaflope (leep aaf, aafgelope)    :    aflopen.                   
aafmète    :    afmeten.        Aafgemète trèd (afgemeten tred, verwaand).           
aafpiezele    :    afranselen.                   
aafpreugele (preugelde aaf, aafgepreugeld)    :    afranselen, slaag geven.                   
aafransele    :    afranselen.                   
aafrastering (mod.)    :    afrastering.                   
aafsjloeë (sjlog aaf, aafgesjloeë)    :    afslaan.        ich sjloon aaf, doe sjlees aaf, hae sjleet aaf, v'r sjleunt aaf, d'r sjloot aaf           
aafsjpraeëke (mod.)    :    afspreken.                   
aafsjtaandsbedening    :    afstandsbediening.                   
aafsjtrieje    :    bestrijden, ontkennen.        Hae sjtriet 't aaf (Hij ontkent 't).           
aaftèlle (tèlde aaf, aafgetèld)    :    aftellen.                   
aaftèlle (tèlde aaf, aafgetèld)    :    potten, kiezen wie mag beginnen bij een spel.                   
aaftraeje (trende aaf, aafgetrend)    :    afpassen, afstappen, voetje-voor-voetje.                   
aaftraeje (trooj aaf, aafgetraoje)    :    aftreden.                   
aaftrèkke    :    foto maken.                   
aaftrèkker, d'r    :    fotograaf.                   
aafvalle (veel aaf, aafgevalle)    :    neerstorten.                   
aafwaejsj    :    afwas, vaat.        D'r aafwaejsj doeë (De vaat wassen).           
aafwaejsje (woosj aaf, aafgewaejsje) (mod.)    :    afwassen.                   
aafwaejsjmesjieng (aafwaejsjmesjienger) (mod.)    :    vaatwasser.                   
aafweesje    :    afvegen, schoonmaken, drogen.        Weesj dich de ówwen aaf (Droog je tranen).    Weesj dich d'r moond aaf (Veeg je mond af).    D'r moer aafweesje (De muur schoonmaken).   
aafweie    :    grazen, begrazen.                   
aafzeke    :    afranselen.                   
aafzèke (zeekde aaf, aafgezèkd)    :    afranselen, slaag geven.                   
aafzètte    :    amputeren.                   
aafzètte (sgv)    :    afzetten.        Dan zuëte [conj 2] ze mich aaf (Dan zouden ze mij afzetten).           
aagt    :    haagte, buis in kelder voor waterafvoer (Lat. Aquaeductus), onderaardse gang. Goot.                   
aaie (mod.)    :    aaien.                   
aal    :    alles.                   
aandènkbeelsje (sgv)    :    bidprentje.                   
aandersj of aangersj    :    anders.                   
aandesj-um    :    andersom.                   
aanee    :    elkaar.        Good aanee zieë (Elkaar goed behandelen (niet: elkaar goed gezind zijn).           
aanhoeëletig (moe-sgv)    :    gastvrij.                   
aansjtaeëke (mod.)    :    aansteken.                   
aantwaoëd (aantwäöëd)    :    antwoord.                   
aaope (reep a, agerope)    :    telefoneren.    du: anrufen.    Ich roop dich aa (Ik bel je op).           
aap (epke of aepke, aep (orig) of ape (mod))    :    aap.                   
aarope (vero.)    :    uithalen in het voorbijgaan, oppikken.        Kom mich arope (Kom mij uithalen bij het voorbijgaan, dat ik meega).           
aasj    :    aars.        Lek mich am aasj (Je kunt me wat).           
abazjoer    :    lampenkap.    fr: abat-jour.               
Abbesse de Mouland    :    [botan.] kersensoort, dik, glanzend zwart, sappig en zeer vast, basterdieke.                   
abraoje    :    aanbraden.                   
abrenne (aagebraand)    :    aanbranden.                   
abri    :    abri, schuilplaats, beschutting.                   
abri (abri/)    :    abri, schuilkelder.                   
absè    :    [med.] abces, een hoeveelheid pus (etter) in een niet eerder bestaande holte.                   
abseluusje     :    absolutie, vergiffenis.                   
adieë    :    tot ziens.                   
adoeë    :    aandoen, berokkenen                   
adoeë    :    aansteken, aanzetten.        Doch 't licht aa (Doe het licht aan).           
adoeë    :    kleren aantrekken.        Fie aagedoeë (Mooi aangekleed).           
aedsje (orig.) (moe-sgv)    :    azijn.                   
aeëd, of aeërd    :    grond, vloer, aarde.        Aa g'n aeëd (Op de grond. fr: à terre). (orig.) (door de verbinding spreken kinderen wel eens van "de naeëd").           
aeëd, of aeërd    :    planeet aarde.                   
aeërdvoel    :    rot, vergaan.                   
aeëte (oot, gaeëte)    :    eten.        ich aeët, doe its, hae it           
aeëtesjte, d'r    :    de achterste, de laatste.                   
aeëtesjte, 't    :    het achterste.                   
aeëtesjteväör    :    achterstevoren                   
aeg    :    [agrar.] eg.                   
aekster    :    ekster.                   
ael (ae/l)    :    toch, maar, echter. Zie evvel.        Ael neet (Toch niet).           
aensjele (aensjelde, geaensjeld) (orig.)    :    ruzie maken, zich jennen.        Zich aensjele (Ruzie maken met elkaar).           
aeperiabel, aepaer    :    lange regenjas.    fr: imperméable.               
aerf (ae~rf)    :    vuil op de huid, zozeer dat 't vergroeid schijnt, maar geen eelt.                   
aerg    :    erg.                   
aerk    :    erk, molenwatersluis.                   
aerm (ae~rm) (aermke, aerm (ae/rm))    :    arm (ledemaat).                   
aevitere (aeviteerde, ge-aeviteerd)    :    uitnodigen, inviteren.                   
aezel (aezelke, aezele)    :    ezel.                   
aezele    :    Ezelen, kaartspel waarbij telkens alle spelers tegelijk een kaart doorschuiven. Zodra iemand een kwartet heeft geeft die een teken. Elk doet dat teken snel na, de laatste verliest.                   
aezelsoer (aezelsoere)    :    ezelsoor.                   
agaeve (goof a, agegaeve of agegaove)    :    toeschrijven.        Dat zos t'm neet agaeve (Dat zou men niet achter hem gaan zoeken).           
agetrowd    :    aangetrouwd.                   
agoeë (goong a, agegange)    :    benaderen, toespreken, aanspreken.        Hae goong mich a wie e vèrke (hij sprak mij toe alsof hij met een varken te doen had).    Went ze get nuëdig hant kunne ze dich fie agoeë (Als ze iets van je willen, kunnen ze je netjes toespreken).       
agons    :    voorlopig, binnenkort.        Agons keumt nog gè fie waer (Voorlopig komt nog geen mooi weer).     Agons waeët de keerk geverfd (Binnenkort wordt de kerk geverfd).       
ahange (hóng a, agehange)    :    aanhangen.        V'r motte d'r remork ahange (We moeten de aanhangwagen aanhangen).           
ahodster    :    maitresse.                   
ahotte (heel a, agehotte)    :    stoppen.    du anhalten.               
ahotte (heel a, agehotte)    :    vasthouden.        Haot ahotte (Hout vasthouden, afkloppen, om te voorkomen dat er iets gaat gebeuren, waarvan men net heeft gezegd dat het niet meer gebeurt).           
ahotte (heelt a, agehotte)    :    ophouden met, vreemd gaan met.                   
ajuu(s)    :    aju, vaarwel, adieu.                   
akaome    :    Bijkomen, dikker, zwaarder worden.                   
akaome (kaam a, akaome (orig.) of agekaome (mod.))    :    aankomen.                   
akeduuk, a g'nen    :    [loc.] aan het aquaduct in 's Gravenvoeren.                   
akkabaj    :    paardje rijden: ‘te paard’ op iemands rug (of schouders) zitten.        Akkabaj zitte (Paardje rijden).           
akkaoëd    :    akkoord.                   
akkoeëd (sgv)    :    akkoord.                   
aks    :    aks, groot bijl.                   
aksaent (aksaente)    :    accent.                   
alcolieker (alcolie/ker)    :    alcoholist, drankzuchtige, drankverslaafde.                   
alegke    :    aanleggen, aanpakken.        kiek wie ste 't dich alegks (kijk hoe je het aanpakt).           
alegke    :    aanleggen, de borst geven, boerstvoeding geven.        Die vrow haat dat kind agelag? (Die vrouw heeft dat kind aangelegd, geeft dat kind de borst).    Has te dat bag al agelag? (Heb je dat big al aangelegd?)       
Alewies    :    roepnaam Alois.                   
Alfa Laval    :    Melkmachine merk. → Melotte.        In 1936 kregen ze bij Frits Janssen op de Varnhoeve, de Plank, de eerste melkmachine, van het merk Alfa Laval met bijbehorende vertinde koperen melkbussen. Tijdens WOII mocht de melkmachine niet gebruikt worden, want al het koper moest ingeleverd worden. Maar ze hadden het verstopt op zolder. Dus de koeien moesten in elk geval met hand gemolken worden. Later kreeg hij een melkmachine van Melotte met aluminium bussen. Die machine was beter, want dat van Alfa Laval zoog te hard waardoor de koeien dikwijls uierontsteking opliepen.           
algaons (moe)    :    voorlopig, binnenkort.                   
allabonäör    :    goed gedaan, proficiat, flink gedaan, goed zo!                   
allebej    :    allebei.                   
allegaasje (allegaa~sje)    :    opwinding, herrie, commotie.        Dat waor m'ch dao 'n allegaasje (Dat was me daar een herrie).           
allegenaal    :    werkelijk alles ("alle het alles").                   
allegenheeënhie (sgv)    :    in de hele omtrek hier.                   
allei, ee g'n (a/llei)    :    [loc.] in de allee, oprijlaan naar het kasteel in Teuven.    fr: Allée.               
allelee    :    de moed verloren, om het even, egaal.         't is mich allelee (Het is mij egaal).           
Allelee    :    Familienaam Alleleijn.        Allelee mit krom bee, lupt 't gaanse dörp durree (Alleleijn met kromme benen, loopt het hele dorp door elkaar, kinderrijmpje).           
allemaol    :    allemaal.                   
allenej    :    allemaal.        dae hat ze neet allenej! (Die heeft ze niet allemaal op een rijtje!)           
allèng    :    alleen.                   
alleng (moe)    :    alleen.        Ich bèn mer alleng (Ik ben maar alleen, vrijgezel).           
allerhaand    :    allerhande, van alles.                   
alles    :    alles.                   
allewiel    :    tegenwoordig.                   
allezelaeve    :    altijd, een lange periode, allang, zolang men zich kan heugen.                   
alling (sgv)    :    alleen.                   
Als of Alst, ee g'n    :    [loc.] in de Als, N 50 43.348, E 5 48.413    Boileau blz 4: Gevormd uit alsem.               
Alsterbösj    :    [loc.] Alsbos, N 50 43.63, E 5 48.763    Boileau blz 4: Gevormd uit alsem.               
altied    :    altijd.                   
alwir    :    alweer.                   
amake    :    aansteken.        De laamp aamake, 't vuur amake (de lamp aanmaken, 't vuur aansteken).           
amatäör    :    liefhebber, geïnteresseerde voor overname of aankoop.        Bès te amatäör? (Heb je interesse?)           
ambetaant     :    vervelend, irritant.                   
amechtig    :    allemachtig.                   
amerikaender    :    amerikaan.                   
amerikaensje    :    amerikaanse.                   
ammezere (ammezeerde, geammezeerd)    :    amuseren.                   
an ee sjtök (mod.)    :    zonder onderbreking, aan een stuk door.                   
an eures    :    bij jullie thuis.                   
an hunnes    :    bij hen thuis.                   
an oses (sgv)    :    bij ons thuis.                   
ander    :    andere.                   
ander    :    volgende.        Bies d'ander waeëk (Tot de volgende week).           
anee    :    aan elkaar vast.                   
anee    :    aan het vechten.        Ze zunt anee (Ze zijn aan het vechten).           
an-één-a (an-één-a~/) (orig.)     :    zonder onderbreking, aan een stuk door, voortdurend.        Ze sjpelde-n ummer mer an-één-a 't égeste (Ze speelden altijd maar aan een stuk door hetzelfde).           
anger    :    ander.                   
angs    :    angst.                   
an't oeres    :    bij jullie thuis.                   
Aobel    :    [loc.] Aubel.    Prehistorisch hydroniem Albhalā > Albela (1141-78): wit. Zie Haspengouwse nederzettingsnamen. Een inleiding. I (1993) Jan Segers, geraadpleegd via DBNL (KB)’.    Dus zeker niet te verklaren uit het Franse Au Bel!           
Äöbelsj of Öbbelsj    :    Aubels, van Aubel.                   
Äöbelsje    :    Aubelnaren, Aubelois.                   
Äöbelsje of Öbbelsje berg    :    [loc.] Aubelse berg, ten noorden van Aubel.        G'n öbbelsje berg op (De aubelse berg op).           
aod    :    oud.        Doe waeëds aod aa (Je begint oud te worden).           
aodmennekeshoes     :    rusthuis, bejaardentehuis.                   
aodshèr, van    :    van vroeger.                   
aoëlig    :    olie.                   
aoëmezeek (aoëmezeekske, aoëmezeeke) (orig.)    :    mier.                   
äöëpener    :    opener, fles- of blikopener.                   
aoëpenheed    :    openheid.                   
aoëpening, äöëpening    :    opening.                   
aoëve (äöëveke, äöëves)    :    oven.        D'r aoëve sjtaoëke (De oven stoken).           
äöëver    :    over.                   
äöëveral    :    overal, op elke plek.                   
äöëveral (äöëvera~l) (äöëverelke) (mod.)    :    overal, werkkledij.                   
äöëvergank    :    overgang.                   
äöëvermörge    :    overmorgen.                   
äöëverzie    :    overzijde.                   
äöftevlaam    :    vlaai met gedroogde peren of bakpruimen die weer terug opgeweekt en gepureerd zijn.                   
aogre, d'r    :    kunstmest.    fr: engrais.               
Aokergats (sgv)    :    [loc.] in sgv.                   
äölekes (moe-sgv) (orig.)    :    nauwelijks.                   
aolig (spv)    :    olie                   
aom    :    adem.                   
aombrèaasj    :    koppeling, koppelingspedaal.    fr: embrayage.               
aome (aomde, geaomd)    :    ademen.                   
aomer (äömerke, aomere)    :    heet kooltje, houtskool.    nl: amer. en: ember.               
aomere (aomerde, geaomerd)    :    gloeien, gezegd van vuur dat geen vlammen meer heeft, maar alleen nog gloeiende kooltjes.                   
aon èffè    :    inderdaad, daadwerkelijk.    fr: en effet.               
aope of aoëpe    :    open.        [med.] Aope wón (Open wond). Aope bee (Open beenwond, Ulcus cruris).    Men zegt niet 'n aope veenster, maar de veenster is op (Men zegt niet een open venster, maar het venster is open).       
aopeblaoze    :    [med.] dotteren (open blazen), ook ballonere.                   
aopoel    :    ampul.    fr: ampoule.               
aopoel    :    lamppeer.    fr: ampoule.               
äörm (äö~rm)    :    arm.                   
aos    :    benadrukking.                   
aos (ao~s) (äöske, äös)    :    aas.                   
aos (ao~s) (äöske, äös)    :    noest.                   
aos (äöster)    :    onnozelaar, scheldwoord.        Doe bès mich 'n aos (Jij bent een onnozelaar).    Aos, dao houw ich angs (Wat had ik angst).       
aotèn (ao~tèn)    :    antenne.                   
aove (orig.)    :    boven.    du: oben.               
aove (orig.)    :    bovenaan als toponiem.    du: oben.    Aove'n ee Väöësj (Bovenaan in Veurs, bijna een toponiem).    Aove'n ee g'n deurp (sgv) (Het bovendorp te sgv, zie kadaster Maria Theresia).       
aove d'rop (orig.)    :    er bovenop.                   
aovemoel    :    ovenmond.        Taege n'n aovemoel gape (Tegen een ovenmond gapen).           
aovenop (orig.)    :    bovenop, op de verdieping, de slaapkamers.    du: oben.    Aoven op 'n daak (Boven op het dak).    Krieg mich de laamp 'ns aovenop (Haal me de lamp eens op de slaapkamer).    Uitgebreider: bovenop de slaapkamer (aovenop 'ne zölder).   
aovenum (orig.)    :    langs boven om.                   
aovermenneke (aovermennekes)    :    kaboutertje in Mennekesput.        In Mennekesput woonden tot voor kort de auwelkes of aovermennekes, een soort kabouterkes. Ze kwamen alleen maar naar buiten wanneer het donker was om de mensen wel eens te helpen "hun flatte te sjpreie", hun ketels te schuren of hun koper te poetsen.     Ook gebeurde het regelmatig dat zij 's nachts bij volle maan op een open plek in het bos gingen dansen en plezier maken. Ze woonden in holletjes.     Als je in die holletjes of konijnspijpen durfde te kijken, dan bliezen ze u een oog of "het licht" uit en kon je blind worden. (uit: Voerense sagen, legenden en andere vertelselkes door Rob Brouwers in Koeënwóóf nr. 7).   
Aozjien    :    [med.] tonsillitis, een acute ontsteking van de amandelen.    fr: Angine.               
apaat    :    apart.                   
apade    :    aparte.                   
apaodesiet (apaodesie/t) of paodisiet    :    [ med.] blindedarmontsteking, appendicitis.    fr: appendicite.    Hae es goppereerd va sienge paondisiet (Hij is geopereerd AAN zijn blindedarm).           
apparei (apparei/)    :    apparaat.    fr: appareil.               
appel (eppelke, appele)    :    appel.                   
appelekouw of appelkouw (appelekouwe)     :    abrikoos. De naam van een vreemde vrucht werd hier voor een deel vervangen door de naam van een bekende vrucht.        Appelkouwe vlaaj (Abrikozenvlaai).           
appelkloeëte-zuvve    :    scheldnaam.                   
appelsien (appelsiene)    :    sinaasappel.                   
appentietelik (appentie~telik) (moe)    :    appetijtelijk, smakelijk, smaakvol.                   
appetaant (sgv)    :    vervelend, irritant.                   
apraens, apraense of apraensje (aprae~nsje)    :    verwachting, aanstalten.    fr: apparence = uitzicht.     De ko makt apraense vör te kaove (De koe maakt aanstalte om te kalveren).           
apraense, of apraensje (aprae~nsje)    :    drukte, toestand.        Dat waor m'ch dao 'n apraense (Dat was me daar een herrie, een vertoning).           
aptieëk (aptie~ëk)    :    apotheek.                   
aptieëker (aptie~ëker)    :    apotheker.                   
arègel    :    terdege.    spaans: arreglar = in orde zetten (arreglar la habitacion - vgl riejere)    Da kries-te ze arègel aafgezèkt (Dan krijg je een goed pak rammel).           
arètsj    :    verwarring, consternatie, ernstige situatie.        Dat waor dich dao 'n arètsj, doe waor v'r in 'n arètsj (Dat was me daar een consternatie, toen waren we in een ernstige situatie).           
arranzjere     :    in orde brengen.                   
arranzjere     :    toetakelen.        Doe bès nogal garranzjeerd in die gesich (Jij bent nogal toegetakeld in je gezicht).           
arties (artie/s)    :    veearts.                   
artikel (artikelke, artikele)    :    artikel.                   
asjarnere (asjarneerde, geasjarneerd) (sgv)    :    verbitteren.    fr: acharner.    Geasjarneerd zieë (Verbitterd zijn).           
asjtèlle, zich (a~sjtèlle)    :    drukte maken, opscheppen.                   
asjtieëke (mod.) (sgv)    :    aansteken.                   
asjtieëker (mod.) (sgv)    :    aansteker.                   
asjtoeë (sjtongs a, agesjtange)    :    aanstaan, behagen.        Doe sjteis mich aa, doe sjtongs mich aa, doe has mich aagesjtange.           
asjträöpe, zich (sgv)    :    zich slecht aankleden.                   
asjtrenge, zich (a~sjtrenge)    :    zich inspannen.    du: sich anstrengen.               
asjtreupe, zich (sgv)    :    zich slecht aankleden.                   
asseraans    :    verzekering, assurantie.    fr: assurance.               
asseraant    :    astrant, vrijpostig, brutaal.                   
asseraanterik     :    vrijpostige, brutale, onbeschroomde, zelfverzekerde.                   
astikere     :    uitdossen, aankleden, toetakelen.        Nao dat aksident waor zie gezich nogal gastikeerd (Na dat ongeluk was zijn gezicht nogal toegetakeld).           
astrant (astra~nt) (moe)    :    astrant, vrijpostig, brutaal.                   
astrante (astra~nte) (moe)    :    vrijpostige, brutale, onbeschroomde, zelfverzekerde.                   
atasj    :    trekhaak.    fr: attache.               
ate of ater    :    achter.                   
atedäör    :    achterdeur.                   
atelaote (leet ate, ate gelaote)    :    achterlaten.                   
atera en atena    :    achteraan.        Hae sjtóng atena (Hij stond achteraan)           
ateraaf    :    achteraf, nadien.                   
ateree    :    achtereen, achter elkaar, na mekaar.                   
atergroond    :    achtergrond.                   
aterhaam (a~terhaa~/m)  (aterhe/mke), aterhame)     :    achterstuk van het paardsgetuig.        De aterhame hangen oet (Er hangen vrouwen(onder)broeken aan de wasdraad).           
aterkäöëke    :    achterkeuken.                   
aternao    :    achterna.                   
ateroet    :    achteruit.                   
aterövver    :    achterover.                   
aterröks    :    achter de rug om, heimelijk.                    
ateruëver (moe-sgv)    :    achterover.                   
aterum en atenum    :    achterom.        Van atenum (Langs achterom). Grappig nep-Engels: If you want to cum, dan cum van aterum.           
aterwaeg (moe)    :    onderweg.                   
atözjele, zich (sgv)    :    zich slecht aankleden.                   
atrèkke of aantrèkke    :    aantrekken.        Trèk 't d'ch-n't a (Trek 't je niet aan).           
atrèkke of aantrèkke    :    voortkweken.        Van de bétste mos-te aantrékke (De beste moet je voortkweken).           
attak (atta/k) (attakske, attakke)    :    [med.] hartaanval, hartinfarct, myocardinfarct of cardioinfarct, Acuut coronair syndroom.    fr. attaque.               
attak (atta/k) (attakske, attakke)    :    [med.] beroerte, herseninfarct, Cerebro Vasculair Accident, CVA. hersenbloeding.                   
auwelke (auwelkes)    :    kaboutertje in Mennekesput, aovermenneke.                   
avange    :    iets doen wat niet mag, klungelen, uitspoken, uithalen, ernstig verkeerd doen.    niet in de betekenis van beginnen zoals nl: aanvangen of du: anfangen, maar eerder te vergelijken met het du: Anfänger (sukkel, knoeier).    Wat vings te mich noe aa? (Wat haal je me nu uit?)    Dae haat mich dao èng aagevange (Die heeft me daar wat uitgehaald).       
aversj (moe)    :    [loc.] aversj in moe.                   
avesj    :    naar beneden. in Moe gezegd over alles ten westen van de kerk.                   
avvans    :    voordeel, nut.        Maak avvans (Maak vooruit, doe voort).     't es gèng avans ('t baat niet, 't helpt niet).    Dat is 'n avvans väör mich (dat is een voordeel voor mij, dat helpt mij enorm).   
avvekaat    :    advocaat.                   
avvensere of avvesere    :    vooruitgaan.                   
azien (mod.)    :    azijn.                   
ba    :    bah.                   
Baach, de    :    [loc.] zijbeekje van de Gulp in Teuven, 50°45'12.5"N 5°52'25.1"E                   
baal    :    bal.                   
baan    :    spoorweg.                   
baank (baenkske, baenk)    :    bank.                   
baank (sgv)    :    recht.        Baank d'r taegenop (Recht ertegen aan).           
baar    :    bar, toog.                   
baar    :    stenen kruik, bijvoorbeeld voor zuurkool te bereiden, boter of stroop te bewaren, afgedekt met boterpapier.                   
baard of baad (bèrdsje)    :    baard.                   
baatsj (sgv en spv)    :    bah, vooral tegen kindjes.                   
badsj    :    drinkbak voor het vee.                   
Baeën of Bjèn (moe)    :    [loc.] Berneau.                   
baeëne (bae~ëne) (brón, gebraand)    :    branden.    is een oud woord voor braeëne, en was misschien specifiek voor incendie - vgl. oud-Nederl. bernen. eng: to burn.     't bieënt, (bie/ënt) (het brandt).           
baeëter    :    beter.                   
baeje (mod.)    :    bidden.                   
baeje, zich (orig.)    :    bidden.                   
baejwaeg    :    bidweg, bedevaart.                   
baekelek (sgv)    :    akelig.                   
baene (bèdde, gebèd) (teu)    :    bidden.        Zènge is twei kier baene (Zingen is twee keer bidden, bekend citaat uit het Duitse Gotteslob).           
baene (bende, gebaend) (orig.)    :    bidden.        Ich baej mich 'n ozzevader (Ik bid een onzevader).           
Baer    :    roepnaam Hubert.                   
baer (baerke, baere)    :    beer.                   
baerevot    :    dikbil rund.                   
baerk    :    [botan.] berk, Betula soorten.                   
baerm (bae~rm)    :    berm.                   
baerpöt    :    beerput.                   
Baerpöt, a g'ne    :    [top.] in Remersdaal.                   
baes (baeske) (orig.)    :    zoen, kus.    fr: baise.               
baeve (bèfde, gebèfd)    :    beven, bibberen.        ich baef, doe befs, hae beft           
baf (baffe)    :    slaag, klap, draai om de oren.        Baffe kriege (Slaag krijgen).           
bagere (bage/re) (orig.)    :    verhuizen.    waals: Bagere kan zijn: de bagage verplaatsen. Sittards: ijlen.               
baget    :    stokbrood.                   
baggele (baggelde, gebaggeld)    :    biggen werpen.                   
baj    :    pacht overeenkomst.    fr: bail.     'ne baj tekene (Een overeenkomst tekenen).           
baj (bajke)    :    [anim.] paard, Equus caballus.                   
baj (orig.)    :    afrastering.                   
bajere (ba~jere)    :    baden, pootje baden.                   
bajpaol (bajpäölke, bajpäöl)    :    weipaal.                   
bak (bekske, bagke)    :    big.                   
bak (bekske, bek)    :    bak.                   
bakke (bakde, gebakke)    :    bakken.        ich bak, doe baks, hae bakt.           
bakke, 't (mv: de bakke) (orig.)    :    wang.                   
bakkes    :    aangezicht.                   
bakkes    :    bakhuis.                   
bakkeszölderke    :    bakhuiszoldertje, verdiepinkje boven de bakoven waar de fagke (takkenbossen) opgeslagen liggen.                   
bakproem (bakpruumke, bakproeme)    :    bakpruim, als vlaaivulling.                   
baktaand (baktendsje, bakteng) (orig.)    :    kies.                   
bakzaot (bakzao~t)    :    Natriumbicarbonaat als toevoegsel bij bakken van koeken en crême-au-beurre.                   
bal    :    juten zak.        Dae how de bal um (Die kreeg niets meer voor mekaar, afgemat, uitgeput. Misschien iets te maken met sjolk als voorbehoedmiddel).    Bale sjollek (Jute schort).       
baladeus    :    looplamp.    fr: une baladeuse.               
ballonere    :    dotteren, ook aopeblaoze.                   
bamboezjere (gebamboezjeerd)    :    reizen, verplaatsen.                   
band (ba~nd), (bènsje, bèng)    :    band.        De bèng aaflaote (De banden laten leeglopen).           
baneberg (smv)    :    spoordijk.                   
banebrök    :    spoorbrug.                   
bang    :    angst.        Has te bang? (Heb je angst? Ben je bang?)           
bang (moe)    :    bang.        Bies te bang? (Ben je bang?)           
bankrot    :    bankroet, failliet.                   
bao (bao/) (orig.)    :    bijna.    du: bald (andere betekenis).    Bao aeve groeët (Bijna even groot).    Es 't bao gedoeë? (Is het nu afgelopen?)       
baoëd    :    boord, rand.        Zoepe wie 'ne karehings en d'rnao koos t'r van hie bis dao in 'n flaesj driete zónder 't baoëd te rake! (Zuipen als een trekpaard en daarna kon hij van hier tot daar in een fles schijten zonder de rand te raken).           
bäöëke (orig.)    :    huilen.                   
baoën    :    bron.                   
Baoën, a g'ne    :    [loc.] Born in Rem.                   
baoësj (bäöësjke, baoësjte)    :    borst.                   
bäöësjtel (bäöësjtelke, bäöësjtele)    :    borstel.                   
bäöësjtele    :    borstelen, vegen.                   
bäöësjtele, zich    :    ruzie maken, vechten.                   
baog (bao~g) (bäögske, bäög)    :    boog.                   
baoj    :    bode, veldwachter.                   
baojem (bäöjemke)    :    bodem, achterwerk.                   
Baole    :    [loc.] Balen, Baelen, tussen Limbourg en Eupen. N 50 37.876, E 5 58.558                   
baom (bao~m) (bäömke, bäöm)    :    achterwerk, bips.        Doe has 'ne ferme baom (Jij hebt een flink achterwerk).           
baom (bao~m) (bäömke, bäöm)    :    bodem.        Zies te d'r baom al? (Zie je de bodem al?)           
baor (bäörke, baore)    :    boor.                   
bäörsj (bäörsjke, bäörzje) (mod.)    :    beurs, portemonnee, portemonnaie.                   
baove (bövvesjte)    :    boven.        Baove g'n paoët (Boven de poort).           
bäöwele    :    mompelen, bazelen, wauwelen.                   
baowwer (orig.)    :    eerder.        Baowwer es neet (Eerder wel dan niet).     Baowwer es andesj kaom ich e zoondig (Ik kom zondag waarschijnlijk).       
Barbej    :    naam van schoolmeester op de lagere school van de Plank rond 1935.                   
barreer of breer (barrirreke, barrere)     :    stevig hek, breed genoeg om een kar door te laten.     nl (uit fr.): barrière.    Dao sjteet 'n ko ee g'n barreer (Daar staat een koe in het hek).           
barrireke, ee g'n    :    [top.] in Teuven.                   
basj    :    zeildoek.                   
basklas    :    tuig, getuig, schorem, uitschot, gespuis, laag volk.    fr: basse-classe               
baskuul (baskuu/l)    :    weegbalans, weegtoestel, weegbrug, weegschaal.    fr: bascule.               
bassing    :    teil, kom.    fr: un bassin.               
bassing (sgv)    :    grotere kom.    fr: bassin.               
basterdieke    :    [botan.] kersensoort, dik, glanzend zwart, sappig en zeer vast, Abbesse de Mouland.                   
Bat    :    [loc.] het Bat in Luik, in Eijsden.                   
bataj    :    kracht.    fr: bataille (gevecht, veldslag).    Volle bataille (Op volle kracht).           
batraaf    :    batraaf, kwajongen, deugniet.                   
bats (betske, batse)    :    bil.        Haot zaege, kanne vaege, lómmele make, batse krake (rijmpje tijdens kinderspelletje).    Isabelle batse, vör vief cent klatse, vör vief cent sjpek, Isabel es gek (Isabelle bille, voor vijf cent slaag, voor vijf cent spek, Isabel is gek. Spotrijmpje).       
batsj (batsje)    :    bak.                   
batteriej (batterieke, batterieje)    :    accu.        De batterie is plat (De accu is leeg).           
Bauerd, d'r    :    [loc.] plein aan de kerk te spv.                   
bavès    :    [agrar.] pruimensoort Reine-Claude (zie ringelaot).    fr: Reine Claude de Bavay.               
bavet    :    slabbertje.    fr: bavette.               
Bavière    :    een ziekenhuis in Outremeuse (Luik), opgericht door Ernest de Bavière, prins-bisschop van Luik (1554-1612). Dit hospitaal werd aan het einde van de 20ste eeuw gesloten.        Dae haant ze nao Bavière braat (Die hebben ze naar het Bavière ziekenhuis gebracht).           
bazaar    :    rommel, puinhoop, hebben en houden, klikken en klakken.    fr: bazar.    Dat is doa 'ne bazaar (dat is daar een puinhoop).    Hae is mit gaans zienge bazaar a g'n däör gevlaoge (Hij is met zijn hele hebben en houden op straat gezet).       
bazel    :    prietpraat, zever.                   
bazele, beuzele of breuzele (bazelde, gebazeld)    :    bazelen, onzin uitkramen, zeveren.                   
bazis    :    basis.                   
bebbel    :    kletstante.                   
bebbel    :    mond die nooit stil staat.                   
bed    :    [med.] nageboorte.         't bed is nog neet aafkaome (de nageboorte is nog niet gekomen).           
bèd (bèdsje, bèddeke, bèdde)    :    bed.        Op bèdsjes trèkke (Gras of hooi in kleine rijen leggen).     't bèd numt aaf (het bed neemt af, bedlegerigheid vermagert).       
bedaanke (bedaankde, bedaank)    :    bedanken.        Väöl maol bedaankt (Vele malen bedankt, heel erg bedankt. Du: Vielmals danke schön).           
bèddekoetsj (sgv)    :    slaapplaats boven de dieren voor de knecht, in het bijzonder de paardenknecht.                   
bèddele (bèddelde, gebèddeld)    :    bedelen.                   
bèddele (bèddelde, gebèddeld)    :    collecteren, voor een goed doel de huizen aflopen (mod.).                   
bedene (bedeende, bedeend)    :    bedienen.                   
bedene (bedeende, bedeend)    :    laatste sacramenten van stervenden toedienen.                   
bèdsjke    :    bakje, kommetje.    vgl. badsj.               
bee (bee~)  (bèngke, bee (bee/) of bèng)    :    been.                   
beer    :    bier.                   
beer, e (birke of birreke, beer)    :    glas bier.                   
beertón    :    biervat.                   
beesmèlk    :    biestmelk, biest, colostrum.                   
bef    :    slag, klap in je gezicht met platte hand.    waals:  bafe.               
befoemele    :    betasten, bepotelen.                   
begaje (begaajde, begaajd)    :    overdadig eten en/of drinken.                   
begaje (begaajde, begaajd)    :    vechten, toetakelen.                   
begaje (begaajde, begaajd)    :    vies maken.                   
begajeme (begajemde, begajemd)    :    beslaan, condenseren.                   
begame (begaamde, begaamd) (sgv)    :    beslaan, condenseren.        De roete zunt begaamd (De ramen zijn beslagen).           
begaoving    :    [med.] de stuipen, epileptisch insult.                   
begieng    :    begijn, non, kloosterzuster.        Dae sjroeft nog 'n begieng oeteree (Die schroeft zelfs nog een non uit elkaar, is een bedreven knutselaar).    Begienge mótte mienge (Nonnen moeten menen. Dooddoener als iemand zegt: ich mieng…..).    Gloria Patri et Filio sjeenkebèè, mörge koeme alle begienge biejèè. V'r gieëve hun 'ne knoeëk oeë gèè vlèèsj aan is, da mienge ze dat 't d'r duvel is (Gloria Patri et Filio beenham, morgen komen alle nonnen bijeen. We geven ze een bot waar geen vlees aan zit, dan denken ze dat het de duivel is, spotliedje).   
beginne (begoos, begónne)    :    beginnen.                   
begreffenis (moe sgv)    :    begrafenis.                   
begriepe (mod.) (begraeëp, begraeëpe)    :    begrijpen.                   
behäj    :    ophef.        Väöl behäj make (Veel ophef maken).    Die hant 'ne behäj op zich (Die hebben een air of gaan te goed gekleed).       
behäjdspiemel (orig.)    :    opschepper, druktemaker.                   
behäjskrieëmer of behäjdskrieëmer (orig.)    :    opschepper, druktemaker.                   
behäjsniep    :    opschepper, druktemaker.                   
behange (mod.)    :    behangen.                   
behof (beho/f)    :    behalve.                   
beie    :    beiden.        Oonder ózze beie (Wij met ons twee). Oonder hunne beie (Zij met hun twee).           
beie (beide, gebeid)    :    wachten.                   
Beiere    :    [loc.] Beieren.                   
beise (moe)    :    panieklopen van koeien, met de staarten de lucht in, bij onweer op komst of steekvliegen (prame).        Es eng koo beist, beisen ze allemaol (Als een koe begint te lopen, volgen ze allemaal. Als een schaap over de dam is...).           
beize (moe)    :    biezen.                   
beje (booj, geboje) (moe)    :    bieden.                   
beje of bene (boeëd, gebao, gebaoje of gebaone)    :    bieden.        Ich been, doe buuds, hae buudt, v'r beje, d'r bidt. Doe boeëts, ze boeëte.    Wieväöl haat-e gebaoje? (Hoeveel heeft ie geboden?)       
bejs (moe)    :    wind.                   
Bèjs, De (moe)    :    [loc.] Bijs moe.                   
Bèjsstraot (moe)    :    [loc.] Bijsstraat moe.                   
bekaans    :    bijna.                   
bekalle     :    kwaad spreken, roddelen.                   
bekäökele (orig.)    :    beïnvloeden, op een idee brengen, ompraten.                   
bekieke (bekie/ke of bekie~ke) (bekaeëk, bekaeëke)    :    bekijken.                   
bekker (bekkerke, bekkersj of bekkere)    :    bakker.                   
Bekkesj    :    familienaam Beckers.                   
beklopt (beklobde)    :    gek, maf, idioot, dom, betoeterd.    du: beklopft.               
bekokele (orig.)    :    beïnvloeden, op een idee brengen, ompraten.                   
bekwaam    :    bekwaam, geleerd, ontwikkeld, rijp zijn.        Dat reend is al bekwaam genog vör te dèkke (Dat rund is al rijp genoeg om te dekken).           
belache (belaachde, belaachd)    :    uitlachen.        Doe dees dich get belache (Jij maakt je belachelijk).    Da belache ze dich óch nog! (Dan lachen ze je ook nog uit! Terwijl je het goed bedoelt).       
belaove (belofde, belofd) (mod.)    :    beloven.                   
belasting (mod.)    :    belasting.        Ich mót de belasting nog betale (Ik moet de belasting nog betalen (mod.).           
belebsjt    :    belabberd.        Wat zies te dich belebsjt oet (Wat zie jij er belabberd uit).           
belèfd    :    beleefd.                   
beljee (be~ljee)    :    waterram.    fr: bélier (ram)               
belle (belde, gebeld) (mod.)    :    bellen.                   
belle (belde, gebeld) (mod.)    :    telefoneren.                   
Belsj    :    [loc.] België.        Hae wónt op 't Belsj (Hij woont in België).           
belsj    :    belgisch                   
belsj (belsjke, belsje)    :    belg.                   
bemmele (bemmelde, gebemmeld)    :    bengelen.        Hae bemmelt a g'ne sjtoets (Hij bengelt aan de staart, hij is de laatste).           
bemoele    :    roddelen.                   
ben    :    kiepbak.    fr: une benne.     'n ben van 'n remork  ('n kiepbare laadbak van een aanhangwagen).           
benao of bienao (mod.)    :    bijna.                   
bengel    :    bengel.                   
bènjè (bènjès)    :    beignet, bv appels in deeg gedrenkt en dan gebakken in  frituurvet. Ook nónnevotte.                   
benkelik    :    angstaanjagend.                   
bènne    :    binnen.                   
bènne (orig.)    :    in.        Hae zit te bènne (Hij zit erin, hij hoort erbij).    Dao zit knoersj bènne (Daar zit knoers in).     't haat e laoëk te bènne (Er zit 'n gat in).   
bennefies     :    winst, voordeel.    fr: bénéfice.               
bènneste    :    binnenste.                   
benujd (moe)    :    benieuwd.                   
benuujd    :    benieuwd of het lukt, met licht wantrouwen.        Noe bèn ich 'ns benuujd of.... (Nu ben ik eens benieuwd of...).           
bepruëtele (bepruëtelde, bepruëteld)    :    verfomfaaien, bijv. van papier.                   
berate    :    adviseren.    du: beraten.               
Berb, 't    :    roepnaam Barbara.                   
Berbesträötsje, 't (moe)    :    [loc.] barbarastraatje in moe.                   
berechting    :    laatste sacramenten, bediening.                   
berf (moe-sgv)    :    kranig, ijverig.          'n berf vrouw (Een kranige vrouw).    Dao jaars te berf va (Daar wordt je ijverig van).       
berg    :    berg.        G'ne berg op (De berg op).           
bèrg of bèrk    :    gesneden, gecastreerd varken.                   
Berg, a g'ne    :    [loc.] Nuroperveld  in Nurop 50°45'42.0"N 5°52'22.4"E                   
berieëgene (berieëgende, berieëgend) (sgv)    :    [agrar.] beregenen, besproeien, met name in de fruitteelt ter voorkoming van vorstschade aan de bloesem.                   
beriëte goeë (orig.)    :    ter communie gaan.                   
berme (bermde, gebermd)    :    opstapelen, met name balen hooi of stro op de hooiwagen of hooizolder.                   
Berno (mod.)    :    [loc.] Berneau.                   
beroste (bero~ste) (berosde, beros)    :    beroesten.                   
bèrves    :    blootvoets, barrevoets.                   
Berwèng (B'rwe/ng) (moe)    :    [botan.] Heggerank, bryonia dioica.    misschien lat: Bryonia.               
berwèt    :    kruiwagen.    waals: berwette. Fr: brouette.               
besjäöre (besjäörde, besjäörd)    :    scheuren van het lachen.                   
besjeed    :    inlichting, bericht, nieuws.    nl: bescheid.    Zègk mich van besjeed (Laat me wat weten.).    Besjeed gaeve (bericht geven, fr: donner avis).       
besjeftigd    :    druk bezig, druk bezet.    de: beschäftigen.               
besjemd of besjèmd    :    beschaamd, verlegen.                   
besjerme (besjermde, besjermd)    :    beschermen.                   
besjiete (besjie~te) (besjaeët, besjaeëte)    :    beschijten.                   
besjiete (besjie~te) (besjaeët, besjaeëte)    :    oplichten, bedriegen, benadelen.                   
besjlaag (orig.)    :    [med.] beroerte, herseninfarct, Cerebro Vasculair Accident, CVA. hersenbloeding.                   
besjlete (besjlaoët, besjlaoëte)    :    besluiten.                   
besjlete (besjloeët, besjloeëte) (sgv)    :    besluiten.                   
besjloeiere (besjloeierde, besjloeierd) (orig.)    :    verwelken.                   
besjluut (besjluu~t)    :    besluit.                   
besjpraeëke (besjpraoëk, besjpraoëke)    :    bespreken.                   
besjpraeëke (besjpraoëk, besjpraoëke)    :    reserveren.                   
besjrieve (besjrie~ve) (besjraef, besjraeve)    :    beschrijven.                   
besjtoeë (besjtóng, besjtande)    :    bestaan.        Ich besjtaon, doe besjtees, hae besjteet           
besjtute (besjtu~te) (besjtaoët, besjtaoëte) (orig.)    :    ophemelen.                   
besjtuur    :    bestuur                   
besjuut    :    beschuit.        Besjuut mit bótter en get soeker d'rop (Beschuit met boter en wat suiker erop, bij diarree).           
bessem (bessemke, besseme)    :    bezem.                   
bessemekriemer     :    bezemverkoper, scheldwoord.                   
bessemesjtek    :    bezemsteel.        Sjang prang wievergek, doe höws dien vrow mit d'r bessemesjtek. D'r bessemesjtek blèèf sjtieëke en de vrow begoeës te kieëke. (Jean, knoestige stok, wijvengek, jij slaat je vrouw met de bezemsteel. De bezemsteel bleef steken en je vrouw begon te huilen. Spotliedje).            
Bet    :    roepnaam Elisabeth.                   
betale (betalde, betald)    :    betalen.        doe beteuls.           
betèkenis    :    betekenis.                   
bètel (bètelke, bètele)    :    beitel.                   
betoepe    :    bedriegen, in 't zak zetten, oplichten.        Ieëme betoepe, betoept wedde (Iemand bedriegen, opgelicht worden).           
bèts    :    best.                   
bètste    :    beste.         't bètste! (Het beste! afscheidsgroet).           
beuid     :    bussel.        ne beuid höj (Een bussel hooi).           
Beumaan (sgv)    :    Boeman, een kruising tussen een man en een aap met haren zo lang en stijf als de haren van een stalborstel.                   
beunker    :    bunker.                   
beväöërbeeld    :    bijvoorbeeld.                   
bevreeze (bevreesde of bevroeërd, bevroeëre) (sgv)    :    bevriezen.                   
bevreeze (bevruusde of bevraoër, bevraoëre)    :    bevriezen.        Water bevruust (Water bevriest).           
bevrieje (bevried)    :    bevrijden.                   
bewaarsjoeël (bewaarsjuuëlke)    :    kleuterschool.                   
bewaeëge (bewègde, bewègd)    :    bewegen.                   
beware (bewaarde, bewaard)    :    bewaren, behouden.                   
bewust-zieë    :    bewustzijn.                   
bezèkde    :    bedrogene.                   
bezeke (beze~ke) (bezeekde, bezèkd)    :    bezeiken, bedriegen, oplichten, benadelen.        Dae hat zich bezèkd (Die heeft zich benadeeld). Bezèkde boel (Bedrog).           
bezieë    :    bezien.         't bezieë waeëd (Bezienswaardig).           
bezoepe (bezaoëp, bezaoëpe)    :    bezuipen.                   
bidóng (bidóngske, bidónge)    :    jerry can.                   
bidóng (bidóngske, bidónge) (orig.)    :    blikken veldfles met beugeldop.                   
bie (bie~)    :    bij, erbij.                   
biedè (biedè/)    :    paardje.    fr: bidet.               
biedè (biedè/)    :    voetbad.    fr: bidet.               
biederhaand (biederhaa~nd)    :    bijdehand.                   
biederhaendsje (sgv)    :    bijdenhandje.                   
biedong (bie/dong)    :    drinkbus, jerrycan.    fr: bidon.               
bieëk (sgv)    :    beek.                   
Bieëk, de (sgv)    :    de Beek, zijrivier van de Voer, van Warsage tot sgv.                   
bieëne (bie/ëne) (bieënde of biende of bieëdde, gebieënd)    :    baden, betten.        Ich bieën (L-ST) doe bieëns (K-ST) v'r, ze bieëne (L-ST) daeër bient (K-ST) biende (K-ST), gebieënd (K-ST), baen d'ch.           
bieër (bieërke, bieëre)    :    [anim.] varkensbeer.        Oongelebste bieër (Ongelikte beer).    Krómme bieër (Kromme beer, scheldwoord).       
bieërig (bie/ërig)    :    bronstig, berig, door een zeug naar paring verlangend.                   
Bieësbruk (sgv)    :    Biesberg. Mogelijk dat de -bruk toponiemen in sgv ouder zijn dan de -berg top. De -bruk top. liggen korter bij de sjtraote rond het dorp, dus eerder ontgonnen en van een naam voorzien.                   
bieëter (sgv)    :    beter.                   
biej (bie/j) (biejke, bieje)    :    [anim.] honingbij, Apis mellifera L.                   
bieje (bie~je) (biejde, gebiejd) (moe-sgv)    :    baden.                   
biejee of bienee    :    bijeen.        Aal biejee (Alles bijelkaar genomen, goed beschouwd).           
biejekörf    :    bijenkorf.                   
biejezjwerm    :    bijenzwerm.                   
biek (bie/k)    :    [agrar.] landbouwwerktuig  met een 10-tal lange tanden om het akkerland open te trekken tot +- 40 cm diepte.                   
biek (bie/k)    :    pen.    merk: Bic.               
biekäöëke (bie~käöëke)    :    bijkeuken.                   
biel (bie~l) (bielsje, bielder)    :    bijl.                   
bies (bie/s) (sgv)    :    noordenwind.                   
biès (biè/s) of bieës    :    smeerlap, beest, stommerik.    waals: biesse.    Doe bès 'n biès! (Je bent een smeerlap!).    De bieës oethange (De beest uithangen).    Sjtóm biès! (uilskuiken, lomperik!).   
bies (bie~s)    :    koude noord-/noordoostenwind.        Alle weend kumt truuk es bies (Alle (warme, zuid/zuidoosten) wind komt terug als (koude, droge) noord-/noordoostenwind).           
bies of pies (bie/s, pie/s) (orig.)    :    tot.    du: bis.    Bies e nuuj kieër (tot een volgende keer).     Bies oppedaod (Tot zodadelijk).    Bies sjtrak of neet bies mörge (Tot straks of anders tot morgen).    Bies löts (Tot zodadelijk).
Bies, de (de Bie/~s)    :    [loc.] de Bies.                   
bièsteriej (biè/sterie/j)    :    afval, viezigheid,  vuilnis, huisvuil, rotzooi, smeerlapperij.                   
biete (bie~te) (baeët, gebaeëte)    :    bijten.        ich biet (bie~t), doe biets (bie/ts), hae biet (bie/t)           
bieteke (bie/teke)    :    beetje.                   
bietsje (bie/tsje)    :    beetje.                   
bieze (bie/ze) (sgv)    :    biezen.                   
bieze (bie~ze)    :    biezen, wildlopen van vee, panieklopen van koeien, met de staarten de lucht in, bij onweer op komst of steekvliegen (prame).        Went de processie langs kunt, beginne de keu te bieze (Als de processie langskomt, beginnen de koeien te biezen).           
bij (bij/) (bije) (moe)    :    [anim.] honingbij, Apis mellifera L.        Dae hèlt bije (Die houdt bijen, omschrijving voor imker).           
bijekörf (bij/ekö~rf) (bijekörf (bij/ekö/rf) (moe)     :    bijenkorf.                   
Billesjtraot, ee g'n    :    [loc.] Billenstraat in Rem.                   
billig    :    goedkoop.                   
binèt (binè/t)    :    dubbele schoffel met wiel voor tussen de bieten.    fr: binette.               
binètte (binè/tte)    :    schoffelen met een binèt tussen de bieten.                   
binge    :    binden.        Te gek vör te binge (Te gek om te binden, om los te lopen).           
binnebieër    :    binnenbeer.                   
binneboews (sgv)    :    binnen het gebouw.                   
bittóng (bi/ttóng)    :    beton.                   
Bjan (orig.) (sgv)    :    [loc.] Berneau.                   
Bjanderroet (sgv)    :    [loc.] Berneauweg in sgv.                   
Bjanderwieëg (sgv)    :    [loc.] Berneauweg in sgv.                   
Bjen (smv) (orig.)    :    [loc.] Berneau.                   
blad (blèdsje of blaedsje, blaar of blajer)    :    blad.        Voerens Blaedsje (Voerens Blaadje, tijdschrift van de vereniging Heem en Natuur Voeren sinds april 2003).           
blaftuur (blafture)    :    houten vensterluik(en) die in de winteravonden dicht gingen en ook als iemand gestorven was (voor dat er rolluiken waren).                   
blagere    :    voor de zot houden, jokken, opscheppen, blaasjes wijs maken.    fr: blaguer.               
blao    :    blauw.                   
Blao Kruutske, a ge -    :    [loc.] Veurs, splitsing Daal richting St-Pieters-Voeren, 50°44'17.1"N 5°50'09.8"E                   
bläöke    :    roken van een smeulend vuur of lont.                   
bläökerke (sgv)    :    kleine kandelaar.                   
blaoze (bloos [conj 2: bleus], geblaoze)    :    blazen.        Blaos mich 'ns eng! (Je kunt me wat!)    ich blaos, doe blus, hae blust.       
bleek    :    bleek.        E blèkt, 'ne bleke, 'n bleke (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).           
bleekwèsj    :    de witte was.                   
bleend    :    blind.                   
blèke    :    bleken.        De wèsj blèke (De was bleken).           
bletsje (bletsjde, gebletsjt)    :    blaffen.                   
bleuj    :    bloei.                   
bleuje (bleujde, gebleujd)    :    bloeien.                   
bleutsj of blötsj (bleutsjke, bleutsje)    :    deuk.        Dóm blötsj (dom meisje).     'n gój blötsj ('n vrouw die voor iedereen klaar staat om te helpen, te verzorgen en het goed meent).       
Bliebrig, op 'ne (Blie/brig)    :    [loc.] Bleiberg, Plombières. N 50 44 16.5, E 5 57 39.9                   
bliej    :    blij.                   
bliej    :    lood.                   
blieve (blaef, blaeve (orig.) blaove (moe) of geblaeve (mod.))    :    blijven.        Doeëd blaeve (Dood gebleven, verongelukt).    Ich blief, doe bliefs, hae bliet.       
blift, 't (geen infinitief)    :    belieft (van believen), bevalt.         't Blift 'm neet (Het bevalt hem niet).    Bies mörge, es God blift (Tot morgen, als God het wil).       
blij (moe)    :    blij.                   
blinge    :    blinde.                   
blis (moe)    :    bles.                   
bloes (bloe/s) (bluuske, bloeze) (mod.)    :    blouse.                   
bloes (bloe~s) (bluuske, bloeze) (orig.)    :    blouse.                   
bloje    :    bloeden.                   
blomespot (orig.)    :    bloempot.                   
blömke    :    bloemetje.                   
blomkuël    :    bloemkool.                   
blómpot (orig.)    :    bloempot.                   
blood    :    bloed.        Blood pakke (Bloed prikken).           
Bloodsgraaf (sgv)    :    [loc.] Bloedgraaf in sgv.                   
bloodwaoërsj of bloodwaoësj (mod.) (bloodwaoërsjke, bloodwäöërsj)    :    bloedworst.                   
bloom (blumke, blome)    :    bloem.         `t Haat mele op os blome (Er zitten bladluizen op onze bloemen).    Sjöd water a g'n blome (Schenk water bij de bloemen, geef de bloemen water).       
bloompot (mod.)    :    bloempot.                   
blowwe (mv: blao)    :    blauwe.        dao zunt de blao! (Daar zijn de blauwen, de politie)     'ne blowwe : dier van het wit-blauwe vleesras (BBB bleu blanc Belge).       
bluë    :    blue, verlegen.                   
Bobbelesjträötsje (moe)    :    [loc.] Barbarastraatje in moe.                   
bobbie    :    hond, troetelnaam.                   
bobieng     :    bobijn, klos.                   
bobon (bobonneke)    :    oma, grootmoeder.                   
boch (böchske, bochte)    :    bocht.                   
boebel    :    bobbel, verhoging, hobbel.                   
boeën (buuënke, boeëne)    :    boon.        Ee g'n boeëne (In de bonen, verstrooid).           
boeërd (bäörd) (sgv)    :    boord.                   
boeërsj of boeësj (sgv)    :    borst.                   
boeëter (sgv)    :    boter.        Dae is mit zieng vot in g'n boeëter gevalle (Die is met zijn achterwerk in de boter gevallen, groot geluk gehad, bijvoorbeeld een rijke boerendochter getrouwd).           
boeëve (sgv)    :    boven.                   
boef    :    gelijkspel.        Ze haant boef gesjpäöld (Ze hebben gelijk gespeeld).           
boej (boe/j) (sgv)    :    gebouw. Oud armoedig huis.                   
boek (boe~k) (buukske, buuk)    :    buik.        Has te dich in d'r boek gebaeëte (Heb je je zelf benadeeld).           
boeke (boe/ke) (boekde, geboek)    :    bukken.                   
boekel of poekel (pukelke)    :    bochel.        Ich lach mich eine boekel! (Ik lach me krom!)    Kèns mich d'r boekel op! (Je kunt me de rug op!)    Dae enge poekel haat maogt neet mit goeë. Dae t'r twieje haat, mót väörop goeë. Dae t'r drie haat mót e raad sjloeë (Die één bult heeft mag niet meegaan. Die er twee heeft moet voorop gaan. Die er drie heeft moet een rad slaan). (sgv)   
boel (boele)    :    [agrar.] bol, ingekuild gras in plastic gewikkelde grote bol.                   
boeljot    :    warmwaterzak, warmwaterkruik.    fr: bouillotte.               
boelong    :    schroefbout.    fr: boulon.               
Boemelaer    :    boemelaar, iemand die graag aan de boemel gaat. lid van de karnavalsvereniging de Boemelaire (hun schrijfwijze) van Sint-Martens-Voeren.                   
Boemelaere    :    karnavalsvereniging van smv.                   
boender    :    bunder.                   
Boender, op -    :    [loc.] Boender rem, v/h Boenraad.                   
boer (bureke, boere)    :    boer.                   
boerderiej (boerderieke, boerderieje)    :    boerderij.                   
boeredeenk    :    boerending, boerderij.                   
Boersj (Boe~rsj) (sgv)    :    familienaam Bours.                   
boesjónge (boe/sjónge)    :    sjtöpke broeje (zie sjtop).    fr: bouchon = kurk, stop, dop.               
böët    :    [agrar.] een pak stro of hooi.                   
boet (boe~t)    :    huis, huisje, hut, kot.        Haant ze dich de boet gepienzeld? (Hebben ze je huis geverfd?)           
boete (mod.) of boetes (boe/tes)    :    buiten.                   
boeteste (boe/teste)    :    buitenste.                   
boets    :    doodlopen.        Zich boets laope (Vastlopen in een doodlopende straat).           
boewe (boewde, geboewd)    :    bouwen.                   
boezjere (boezje~re)    :    bewegen, verplaatsen.    fr: bouger.               
boezjiej (boezjieke) (sgv) (mod.)    :    kaars.                   
böjsj (böjsjke, böjsje)    :    bos.                   
böjsjraank (mod.)    :    [botan.] bosrank, Clematis vitalba L.                   
bojskoet, 'ne (bojskoete) (bojskoe/t, bojskoe/te)    :    padvinder, lid van scouts-jeugdvereniging.    en: boy scout, fr: scout.    Ich bin oeëts met de bojskoete va Tiemester op kaamp gewest (Ik ben ooit met de scouts van Thimister op kamp geweest).           
bok (bökske, bök)    :    [anim.] bok.        Dan is d'r bok vèt (dan zal het stuiven).           
bokbaard    :    [botan.] schapegras, zwenkgras, Festuca soorten.                   
bökkem (bökkeme)    :    bakharing.                   
Bókkes    :    [loc.] Bocholz.                   
Bokriek    :    Bokrijk, openluchtmuseum in Midden-Limburg.                   
boks    :    broek.                   
boks (bokse)    :    luidspreker.                   
bol (bo~l) (bölke, böl)    :    bol.        Bölke (Snoepje).           
boldere    :    bonzen, kloppen, lawaai maken.                   
bölles (sgv)    :    hoofd, kop.        Op m'ne bölles (Op mijn kop).    Ich how dich vör dienge bölles (Ik sla je op je kop).       
bóm (bómme)    :    bom.                   
bómbardemaent     :    bombardement.                   
bonè    :    pet.    fr: bonnèt.               
book, d'r (bukske, beuk)    :    boek.        In de beuk van 'n ander is 't sjlaeët laeze (In de boeken van een ander is het moeilijk lezen, je kan niet weten wat de financiële toestand van iemand anders is).    D'r book is umgedrage (Het boek is omgedragen, je bent te laat. Vroeger stond de priester met de rug naar de kerkgangers. Het epistel las hij links van 't altaar en het evangelie rechts. De misdienaar moest 't boek omdragen, van links naar rechts.    Als je in de mis kwam na 't epistel, dan was 't boek omgedragen!)   
boom    :    lange zijde van een ladder.                   
boom (boo~m) (bömke, beum (beu/m))    :    boom.        Sjlaope wie 'ne boom (Heel goed, heel diep slapen.)    bömke groeët, menneke doeëd (Boompje groot, mannetje dood. Iemand die een boom plant maakt de volle wasdom ervan niet meer mee).       
boomoelje (sgv)    :    slaolie.                   
Boomsjtraot (sgv)    :    [loc.] Boomstraat.                   
boomvot    :    boomstronk.                   
boord (bäörd) (moe)    :    boord.                   
borduur (borduu/r)    :    stoeprand.    fr: bordure.               
bös (böske, bösse)    :    bus.                   
Bosj    :    Duitser, Mof.    fr. Boche.               
Bösjke, a ge    :    [loc.] Aan het Bosje, tussen het Veursbos en de Tunnel van Veurs. N 50 44.492, E 5 50.812                   
Bösjule (Bö/sjule)    :    karnavalsvereniging van teu.                   
bösjuul (bösjuulke, bösjule)    :    [anim.] bosuil, Strix aluco.                   
bösjuul (bösjuulke, bösjule)    :    lid van de karnavalsvereniging de Böschuule (hun schrijfwijze) van Teuven.                   
bösjuul (bösjuulke, bösjule)    :    Teuvenaar.                   
bössel of bösjel (bösselke, bössele)    :    bos, bussel, schoof graan.         'n bösjel höj of sjtruë ('n bussel hooi of stro).           
bot (bötsje, botte)    :    laars.    fr: botte.    Doe sjtoeëts get oet dien bot (Jij stoot wat uit je laars, je verzint maar wat).           
botkoel    :    steenslaggroeve voor verharding van veldwegen.                   
botte    :    veldweg verharden.                   
böttele    :    tuinieren.                   
böttele, zich    :    vechten, ruzie maken.        Ze zunt zich an 't böttele (Ze zijn aan het vechten).           
bótter    :    boter.                   
botteram    :    boterham.                   
bóttermèlk    :    karnemelk.                   
bóttertieng    :    boterton.                   
bovink    :    [anim.] vink, boekvink.                   
bövvesjte    :    bovenste zolder.                   
braaf (braver, braafst)    :    braaf.        Braaf haat de naas aaf (Braaf is zijn neus kwijt. Hij lijkt wel braaf, maar .... Tevens woordspel met de lange a-stoottoon).    b.n.: e braaf keend, braaf luuj, 'ne brave hoond. z.n.: 'ne brave, 'n braaf, e braaft.        
braeëke (brook, gebraoëke)    :    breken.                   
braeëke, zich (brook, gebraoëke) (orig.)    :    [med.] overgeven, braken, vomeren, spugen.                   
braeëne (brón, gebraand)    :    branden.         't brint of brent (het brandt).           
bragkelaer (bra/gkelaer) (bragkelaerke, bragkelaere)    :    klungelaar.                   
brak    :    oud armoedig huis.                   
brak    :    jachthond.                   
brak (sgv)    :    halfwilde, ongeciviliseerde.        Brakke va keender (Kinderen die rondlopen als een brak (jachthond)).           
brakkement    :    noodwoning van na de Eerste Wereldoorlog waarvan er veel gestaan hebben in Moelingen en 's-Gravenvoeren, maar waarvan er nu nog maar enkele over zijn.                   
branne (brande, gebraand)    :    branden.                   
bräöëkde (bräö/~ëkde)  (bräöëkske, bräöëkdes)    :    [med.] breuk, liesbreuk, hernia inguinalis.                   
braoje    :    braden.                   
braokliegke    :    braakliggen.                   
Braomend    :    Brabanthoeve te spv.                   
braosjiet (brao~sjie/t) (sgv)    :    [med.] bronchitis, ontsteking van de bronchiën.                   
braslè    :    armband.    fr: bracelet.               
bratsj (moe)    :    wondkorst, roof.                   
brazjele (brazjelde, gebrazjeld)    :    brouwen, pruttelend koken,  ook slecht laswerk afleveren.        Dae hat mich get inee gebrazjeld (Die heeft me wat in mekaar geflanst).           
breed (brèjjer)    :    breed.                   
breef (brifke, breve)    :    brief.                   
breie (mod.)    :    breien.                   
breite (moe)    :    breedte.                   
brènge (braat [conj 2: braet], braat (orig.) of gebraat (mod.))    :    brengen.                   
brènge (brach, brach (orig.) of gebrach (mod.)) (sgv)    :    brengen.                   
brènne (brènde of brón (moe), gebrènd)    :    branden.                   
brenne (spv)    :    branden.                   
brennieëtel (brennieëtelke, brennieëtele)    :    brandnetel.                   
brèt (breier)    :    ligplank, schap, zijkant van een houten kruiwagen.                   
bret (bretsje, braer)    :    plank, bord.    du: Brett (etym. zelfde woordgroep als bord).    Naovenant 't bret. Wat sjteet op 't bret? (Naargelang het bord. Wat staat op het bord? Aan de ingang van de markt in Aubel hing vroeger een bord met daarop geschreven de richtprijzen van de waren als boter, kaas, enz.).           
bretèl    :    bretel, ophouder van broek, beha, kleed.                   
bretsig (sgv)    :    geil, vurig.                   
breuj    :    brouwsel, goedje, drank, brij.                   
breuje (breujde, gebreujd)    :    broeden.                   
breuje (breujde, gebreujd)    :    broeien.        Hae breujt.           
breul (breu~l)    :    bril.                   
Breursjke, va -    :    familienaam Broers.        D'r Sjeng va Breursjke (Jean Broers).           
brevendraeger    :    postbode.    du: briefträger.               
brieëksjlaag (sgv)    :    breekslag, meegaande vertragende beweging bij het opvangen van breekbaar goed om breuk te voorkomen, bijvoorbeeld dakpannen.                   
brieëm (brieëmke, brieëme)    :    braam, ruige, oneffen rand.                   
brieëm (brieëmke, brieëme)    :    [botan.] braamstruik, Rubus fruticosus.        Dae zow zich och nog 'n brieëm däör z'n vot trèkke (Die zou zich nog een braam door zijn achterwerk trekken. Een gierigaard).    t Haat gee breier blad es e breed blao brieëmeblad (Er is geen breder blad dan een breed blauw bramenblad. Tongbreker).       
briekè (brie/kè) (orig.)    :    aansteker.    fr: briquet               
brieljaontien (brieljaontie~n)    :    haarvet.    fr: Brillantine.               
brik    :    baksteen.                   
brikèt (brikè/t) (brikètsje, brikètte)    :    briket.    fr: briquet.               
brikkebekker (brikkebekkere)    :    bakstenenbakker.                   
brikkeriej (brikkerie/j)    :    baksteenbakkerij.                   
brikkeroem    :    baksteengruis, afval baksteenmateriaal.    Roem is verwant met ruimen.               
brits    :    brits,  houten bank als slaapplaats.                   
broddelaer    :    knoeier.                   
broddele    :    klunswerk leveren.                   
broebel (brubelke, broebele)    :    [med.] bultje, uitslag, muggebult, neteluitslag.                   
broed (broe~d)    :    bruid.                   
broedsrès (sgv)    :    huwelijksreis.                   
broeëd (bruuëdsje, broeëjer)    :    brood.        Fieng bruuëdsjes bakke (Platte broodjes bakken).           
broeëdsjtieëk (sgv)    :    broodsteek, ovenschieter.                   
broeëmel of broemel (broeëmele) (sgv)    :    [botan.] braambes, Rubus fruticosus.                   
broejong     :    kladwerk, kladboek, kladwerstuk, kladschrift.    fr: brouillon.               
broek (broe~k) (orig.)    :    gebruik, gewoonte, folklore.                   
broeke (bruukde, gebroekt) (orig.)    :    gebruiken.        Hae broekt.           
broelet    :    bruiloft.                   
broeljaar (broe~ljaa~r) (sgv)    :    mist.    fr: brouillard.               
broesje (broe~sje) (broesjde, gebroesjt).    :    bruisen.                   
broesjtablèt    :    bruistablet.                   
broewer (bruuwerke, broewersj)    :    brouwer.                   
broeweriej    :    brouwerij.                   
Broewersj    :    familienaam Brouwers.                   
brök (brökske, brögke)    :    brug.        Oonder g'n brök (Onder de brug).           
Brokersjtraot (sgv)    :    [loc.] straat naar Altenbroek in sgv.                   
brokkiljong     :    steenafval, steengruis, afbraakmateriaal.                   
brommel of braomel (brömmelke, brommele of braomele)    :    [botan.] braambes, Rubus fruticosus.    du: Brombeere.               
brommel of braomel (brömmelke, brommele of braomele)    :    mannelijke geslachtsdelen.                   
Brook    :    [loc.] Altenbroek, tussen sgv en noorbeek.                   
brook (breukske, breuk)    :    broek.         'n zjwatte brook mit galongs (Een zwarte broek met zijden biezen).           
broonk    :    bronkkermis.    Nevenvorm van pronken.    Op g'n broonk (Op de bronkkermis).           
broonkdaag    :    zondag voor sacramentsdag = zondag na Pinksteren.                   
broonkmaondig    :    kermismaandag.                   
broonkzoondig    :    kermiszondag.                   
broor (breurke, breurs)    :    broer.                   
bros (broske)    :    kapsel van stekelharen.    fr: brosse, nl: borstel.               
brosj (brösjke, brosje)    :    broche, doekspeld.                   
brosjèt (brosjè/t)    :    spies.    fr: brochette.               
bruëkde (bru/~ëkde)  (bruëkdes) (moe)    :    [med.] breuk, liesbreuk, hernia inguinalis.                   
bruje (bruujde, gebruujd) (orig.)    :    werpen, smijten, gooien, stoten.    nl: bruien (stoten).    Ich bruuj dich a g'n däör! (Ik gooi je het huis uit! Ook: ontslagen worden). Dae haat aafgebruujd (Die heeft opgegeven, m.n. een wielrenner. nl: er de brui aan geven).    Bruuj 'm dich atereuëver! (Gooi 'm achterover. Proost, gezondheid!)    En noe bruuje ze 't dao (En nu gooien ze het daar. Het bijltje erbij neergooien,  ook: echtscheiden).    Ich bruuj, doe bruujs, hae bruujt of hae bruut
brujje (moe)    :    werpen, smijten, gooien, stoten.    nl: bruien (stoten).               
brulent (bru~lent)    :    bruiloft (orig.)                   
brulle    :    schreeuwen, huilen, wenen.        Brulle wie e vèrke (Schreeuwen als een varken).           
Bruselt (Bru/selt)    :    [loc.] Brussel.        nao g'ne Bruselt goeë (naar Brussel gaan).           
Bruusjterbösj    :    [loc.] Bruisterbos in Nederland.                   
B'rweng of Berwèng (B'rwe/ng) (moe)    :    Berwijn.        Es de Berwèng väör Kaesjmis oetgeit, geit ze nog 1 of 2 kier oet (Als de Berwijn voor Kerstmis buiten haar oever treedt, doet ze dat nog 1 of 2 keer).           
B'rwieng (B'rwie/ng)    :    Berwijn.                   
buërsjtel of buësjtel (sgv)    :    borstel.                   
buëvesjte of buversjte, op g'ne (sgv)    :    bovenste zolder.                   
buffèt (buffètsje, buffètte)    :    buffet.                   
bugel    :    bugel, muziekinstrument.                   
bugel (bugelke, bugele)    :    speciaal net om de door een fret opgejaagde konijnen in op te vangen.                   
bugel (bugelke, bugele)    :    zakje.    In gevocaliseerde vorm andere betekenis: buul: klootzak.               
bujel of buël    :    buidel, zakje.    In gevocaliseerde vorm andere betekenis: buul: klootzak.               
bunzing (mod.)    :    [anim.] bunzing, Mustela putorius.                   
burèt    :    oliespuitje, smeerkan.    fr: burette.               
burgemeister    :    burgemeester.                   
buro (bu/ro)    :    bureau.                   
buuffee    :    buffet.                   
buul (buu/l)    :    klootzak.    Gevocaliseerde vorm van bugel en bujel, zakje.    D'r buul van 'ne steer (De zak van een stier).    Sjtamp 'm onder zienge buul (Stamp hem onder zijn kloten).       
buul (buu/l)    :    zak.    Uit buujel = buidel.     't geet väöl kaal in 'ne buul (Er gaat veel gepraat in een zak, dooddoener als er veel en onbegrijpelijk gesproken of geroddeld wordt).           
buuldozer (buuldozere)    :    bulldozer.                   
buun (buu~n)    :    toneel, scène.    du: Bühne.               
buurtsjap    :    buurtschap, gehucht.                   
buus (buu~s) (buuske, buze)    :    buis.                   
buushood of buus    :    buishoed, hoge hoed                   
buut (buu/t)    :    carnavalsrede.                   
bwos (moe)    :    borst.                   
citronnée    :    citroenlimonade, 7Up, Sprite, Spa citron.        Meestal helder: Witte limmenaad. De groene citronnée is zeldzamer: Greune limmenaad. Gaele limmenaad ziet me väöl, dat is Sinas (Gele limonade zie je veel, dat is Sinas).           
Clute (Clu~te)    :    familienaam Cluyten.        Clute besjuut driet e g'n tuut (Cluyten beschuit schijt in de zak. Kinderrijmpje)           
Colla    :    roepnaam Nicolaas.                   
Collings    :    familienaam Collings.                   
Corporatie, de    :    Landbouw en Voedsel (of Voedings) Corporatie.                   
Crieëmer    :    familienaam Cremers.                   
da of dan    :    dan.                   
daag (daa~g) (daegske, daag (daa/g))    :    dag.                   
daak (daekske, dake of daker)    :    dak.        Op 'n daak (Op het dak).           
daakdröp    :    dakdrup, het overstekende deel van het dak aan de binnenkant van een boerenhoeve. Ook het gangpad op het erf eronder.        Dörch g'n daakdröp (Door de dakdrup).           
daaljas (daaljeske, daaljasse)    :    [botan.] dahlia. De botanische naam is ontleend aan de Zweedse botanicus Andreas Dahl, een leerling van Carl Linnaeus.                   
daampwaals.    :    stoomwals.                   
daansmarieke (daansmariekes)    :    dansmarieke, geuniformeerde karnavalsdanseres.        Zing, daans en waggel met de daansmariekes va Voere - Zing daans en waggel met - Ze zunt met de bee in g'n loch geboere - Ze daanse toch zoe sjoen - Ze jare nog 'ns kampioen.    (Refrein v.h. liedje v.d. Dansmariekes va Voere).       
daas (deske, daes)    :    [anim.] das, Meles meles.                   
dabbe (dabde, gedabd)    :    dabben, wroeten, (uit)graven.                   
dabbe (dabde, gedabd)    :    krabben.                   
dae    :    die.                   
daeëke (daeëkes)    :    deken, geestelijke.                   
daeënsdig    :    dinsdag.                   
daeër    :    jullie.                   
daeër    :    u.                   
Daeësj, i g'n -    :    [loc.] poel in Veurs, 50°44'17.2"N 5°50'22.8"E                   
daem (dae~m) (daemke, daeme (dae/me))    :    speen, tepel van koe.        [vet.] Kol a g'n daeme (Plaksel aan de spenen, een koe heel kort voor het werpen krijgt aan de speenopening druppeltjes die een beetje plakken. Bij een merrie zegt men eerder: Krekele a g'n daeme).           
dal (dälke, dalle)    :    betonnen vloerelement.    fr: dalle.               
dalek of dalik    :    zodadelijk.                   
dam    :    dame in kaartspel of schaakspel.                   
dam (sgv)    :    poot onder de boom van een kar.                   
dao    :    daar.                   
dao opper of dao oppersj    :    daar boven. Gezegd in sgv over smv en verder oostelijk, in smv over teuven en oostelijker.                   
daobènne    :    erin, erbij.        Dae zit daobènne (Die zit erin, die hoort erbij).           
daobie    :    daarbij.                   
daobie    :    trouwens.                   
däöën    :    [botan.] meidoorn, Crataegus soorten.                   
daoën (däöëntsje, däöën)    :    doorn.                   
daoënhaag    :    meidoornhaag, meidoornheg.                   
däöëre (daoësj, gedäöërd) (orig.)    :    mogen.    du: dürfen.    däöër ich mich e keukske kriege? (mag ik (mij) een koekje nemen?)    ich däöër, doe däöësj, hae däöët, v'r/ze däöëre, d'r däöët. Ich/doe/hae daoësj , v'r/ze daoësje, d'r daoësjt (mocht).       
daoësj    :    dorst.                   
daoësjtig    :    dorstig.                   
daoëter    :    dochter.        Mieng daoëter hingt neet an mich (Mijn dochter hangt niet aan mij vast, is niet altijd bij haar moeder).           
däögeneet    :    deugniet.                   
däöjer of däölder    :    eidooier.                   
däöl (dölke [mv. dölkes of dölkere], däöle)    :    eidooier.        Krieg dich d'r däöl van driej èjjer (Neem de dooier van drie eieren).           
daomit    :    daarmee.                   
daomit    :    zodat.    du: damit.               
dao-oet    :    daar uit.                   
däöp    :    doop.                   
däöpe (döpde, gedöp)    :    dopen.                   
däör (däö/r)    :    [botan.] meidoorn, Crataegus soorten.                   
däör (däö/r)    :    deur.        A g'n däör (Buiten).    Um g'n däöre goeë (orig.) (huis aan huis collecteren, bedelen, leuren).    De däör ès óp (orig.). De däör ès aoëpe (mod.) (De deur is open)    
däör (däö~r)    :    door.        Däör-en-däör (Door-en-door).    Hast't nog'nt däör? (Heb je het nog niet door (bijv. gezaagd. niet in de betekenis van begrijpen).     Komt däör (Kom door, naar een volgende kamer in huis).    
däöree    :    [med.] verward, dement.        Die's gaans däöree (Die [vrouw] ziet ze vliegen).           
däöree    :    gemiddeld.        Däöree koste die verke neet zoeväöl (Gemiddeld kosten die varkens niet zoveel).           
däöree    :    door elkaar, gemengd.                   
däöresjtiel    :    deurstijl.                   
däörgesjpaan (sgv)    :    deuropening.                   
däörsjieëte    :    [agrar.] doorschieten van gewas, in zaad schieten van bieten, porei, ajuinen.                   
dao-uëver (sgv)    :    daarover.                   
daovan    :    daarvan.                   
daoväöër    :    daarom.                   
daovuuër (sgv)    :    daarom.                   
dart    :    [med.] huiduitslag, schurft.    fr: dartre.               
dart    :    [med] ringworm.    fr: dartre.               
dartieën    :    dertien.                   
dartig    :    dertig.                   
dat    :    dat.                   
dat    :    zodat.        Dae hat 'n kaoëd gesjpanne, dat ich mich d'r nak zow braeëke (Die heeft een touw gespannen, zodat ik mij de nek zou breken).           
datum    :    datum.                   
de, d'r    :    de.                   
debarra    :    bergkast, rommelhok, rommelzolder, achterkeuken.    fr: débarras.               
dedda    :    ziezo.                   
deel    :    deel.                   
deenjóng (deenjungske, deenjónges)    :    misdienaar.                   
deenk    :    huis, woning, gebouw.                   
deenk (dingske, dinger)    :    ding.                   
deenke (daat, gedaat)    :    denken.                   
deep, depe    :    diep, laag.         'n depe koel (Een diepe kuil of poel).     'n-en depe sjtool (Een lage stoel).    Dat vleegmasjieng waor deep, waor neer (dat vliegtuig vloog laag).    De woke hange deep (De wolken hangen laag).
deepte (moe)    :    diepte.                   
deer (deerke, dere)    :    dier.                   
definiejsje (definie~jsje)    :    definitie.                   
dèh    :    minder vormelijk alstublieft, "daar of hier", in de uitdrukking "dè, has t't" (hier heb je 't).        dèh da (ziezo).           
dèh    :    uitroep van verbazing of ontgoocheling.        D'r Zjeuf is doeëd! Dèh da noe, noe zaag ich niks mie (Zjeuf is dood! Maar nu toch, nu weet ik niks meer te zeggen).           
deing (moe)    :    jouw.        Op 't deingt (Op jouw grond, op jouw erf).           
dèj (moe)    :    die.                   
dèk of dèks (dèkker, dèkst)    :    vaak, dikwijls.        Ich han dich dèkker gezieë, mer ich kèn neet op dich kaome (Ik heb jou vaker gezien, maar ik kan niet op je naam komen. Wordt voor de grap al eens vertaald in "Ik heb jou dikker gezien, maar ik kan niet op je komen").           
dèkke (dèkde, gedèkt)    :    dekken.        Hae dèkt.           
dèkke (dèkkes)    :    deken, kleed.                   
dèl    :    del, nevenvorm van dal.                   
Del, a g'n    :    [loc.] In de Del, ten noorden van de Eeuwigsgats. N 50 44.523, E 5 50.743                   
Delahaut (de la ho) of lahaut (la ho)    :    [loc.] het kruispunt ten O van Moelingen. (De)lahaut duidt op de naam van de caféhouder aan het kruispunt zélf.        Aa Delahaut, aa lahaut (Aan het delahautkruispunt).           
dèle    :    delen.                   
Delle, ee g'n    :    [loc.] In de Dellen, droogdal tussen Ulvend en de Eiken. N 50 45.271, E 5 49.859                   
dem    :    die, hem.        Has te dem nog? (Heb je die nog?)           
Demolling (Demo/lling)    :    familienaam Demollin.                   
dempig of dempetig    :    [vet.] koortsig.                   
dempig of dempetig    :    dampig.                   
den    :    den.                   
den    :    van dennenhout.                   
dèn (sgv)    :    dorsvloer.                   
dene (dènde, gedènd)    :    dienen.                   
dene (dènde, gedènd)    :    in militaire dienst zijn.                   
dèrm (dè~rm) (dèrmke, dèrm (dè/rm))    :    darm.                   
dèrm (dè~rm) (dèrmke, dèrm (dè/rm))    :    slang, rubberslang.                   
dèrmase (teu-rem)    :    dermate, zodanig.    du: dermaßen.               
dertig (moe)    :    dertig.                   
desser (sgv)    :    soort kapmes.                   
deul (deu~l)    :    dol, gek.        Dao waeëds te deul va (Daar wordt je gek van).            
deul (deu~l)    :    duizeling, draaierig.                   
deu-pjès     :    mantelpak, twedelig dameskostuum.     fr: deux-pièces.               
deur (moe)    :    duur.                   
deur (sgv)    :    stier.                   
deurp (sgv)    :    dorp.                   
dibbreaasj    :    koppeling, koppelingspedaal.    fr: débrayage.               
dibde (mod.)    :    laagte in het terrein.    nl: diepte.               
dich    :    jij.                   
dich-en-doeë    :    jijen en jouen, tutoyeren.                   
die    :    die.                   
dieëke (sgv)    :    deken.                   
dieër (sgv-moe)    :    jullie.                   
dieër (sgv-moe)    :    u.                   
dieësdig    :    dinsdag.        Wienieë ès dat? 'n dieësdig (Wanneer is dat? Dinsdag).           
diek (die/k)    :    dik.        E diekt, 'ne dieke, 'n dieke (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).    God zaegent dich mit 'n kar klee gèld, da hofs te 't diek neet te wissele (God zegent je met een kar klein geld, dan hoef je het grote niet te wisselen, gezondheidswens na een niesbui).       
diek (die~k)    :    dijk.                   
diekde    :    dikte.                   
dieke (diekde, gediekt)    :    dikken, dikker worden, aandikken.         Ook: in het kaartspel een kaart met veel punten bijgooien.           
dieksjonnaer (dieksjonnaerke, dieksjonnaere)    :    woordenboek.    fr: dictionnaire.               
diekte (moe)    :    dikte.                   
dieng of dien    :    uw, je.                   
Diepelder (teu)    :    [loc.] Diependal bij Beusdaal.                   
dieskutere (dieskuteerde, gedieskuteerd)    :    discussiëren.                   
diezjokkè    :    DJ disc-jockey.    Franse uitspraak van het engelse disc-jockey.               
differens (differe~ns)    :    verschil.    fr: difference.               
different (differe~nt)    :    verschillend.    fr: différent.               
dins    :    dienst, kerkdienst.                   
direk    :    zodadelijk (dus niet direkt).                   
direk (mod.)    :    direkt.                   
dis, dizze    :    deze.        Dis waeëk (Deze week).    Dis kieër (deze keer).       
dit    :    dit.                   
Dittrie (Di/ttrie)    :    familienaam Detry, bekend varkensvleesverwerkend bedrijf in Aubel.        d'r Funs Detry op e Sjilbrig (Fons Detry van Schilberg).           
Djimmer (Djimmerke, Djimmers)    :    lid van de karnavalsvereniging de Djimmers van Moelingen.                   
Djimmers    :    karnavalsvereniging van moe.                   
djör (moe)    :    u.                   
dóbbel    :    dubbel.        Dat is dóbbele Kaever (Dat is dubbele Kevers, dat is een huwelijk Kevers-Kevers).           
dóbbele (dóbbelde, gedóbbeld)    :    dubbelen, zittenblijven, doubleren.                   
dobbele flup    :    [agrar.] perensoort Double-Philippe.                   
doe (doe/)    :    toen.                   
doe (doe~)    :    jij.    du: du.    In samentrekkingen te, bijv. has te: heb jij.           
doe-doe!    :    rustig aan!    fr: Doucement.               
doeë (dóng-dieëge, gedoeë)    :    doen.    RLH 230528 (wèt wat 'r deut)    Ich daon, doe dees, hae deet, v'r dunt, d'r doot of deut, zie dunt.    Dóch mit, dug mit (Doe mee). Jónge, wèt wat 'r deut, mer es ich uch wuur, dan zou ich …. (Jongens, jullie moeten weten wat jullie doen, maar als ik jullie was, dan zou ik…).    Wie geet 't? Me deet 't goeë (Hoe gaat het? Men doet het gaan....).     't deet niks ('t doet niks, 't is niet erg). Gedoeë make (afmaken, zorgen dat het gedaan is).
doeëdebildsje, doeëdsbildsje    :    bidprentje.                   
doeëdebreef, doeëdsbreef (doeëdebreve, doeëdsbreve)    :    doodsbrief.                   
Doeëdemong (Doe/ëdemong)    :    familienaam Dodemont.                   
doeëdsprintsje    :    bidprentje.                   
Doeëme. op 'n -, Doeëmerwaeëg    :    [loc.] "Dohmenweg" in Veurs, 50°44'20.9"N 5°50'09.4"E                   
doeën (duuën) (moe)    :    doorn.                   
doeër (sgv)    :    door.                   
doeës (duuëske, doeëze)    :    conservenblik.                   
doeës (duuëske, doeëze)    :    doos.                   
doef (duufke, doeve)    :    [anim.] duif, Columbidae, diverse soorten.                   
doef, de    :    Die Fliegende Taube, Aubelse krant, 1848.                   
doefes (doe/fes)    :    duiventil.                   
doej    :    bus van een bussleutel wordt enkel gebruikt door vaklui bv sanitair, automechaniek.    fr: douille.               
doej (doe~j) (doeje)    :    dode.                   
doem (doe/m) (duumke, doeme)    :    duim.                   
doeme (doe/me)    :    duimen.                   
doersj (sgv)    :    dorst.                   
does (doe~s) (duuske, doeze) (moe)    :    conservenblik.    du: Dose.               
does (doe~s) (duuske, doeze) (moe)    :    doos.                   
doevemiensj (doe/vemiensj) (sgv)    :    duivenmelker.                   
doevenes    :    duiventil                   
doevepiet    :    duivenmelker.                   
doevesjtoeëter    :    [anim.] stootvogel, roofvogel, buizerd,sperwer, havik, kiekedief.                   
doezend    :    duizend.                   
doge    :    deugen.        Dat doogt neet (Dat deugt niet).           
dokter (dökterke, döktersj of döktesj)    :    [med.] dokter.        Nao d'r dokter (Naar de dokter).           
dokteres (doktereske, dokteresse)    :    [med.] vrouwelijke dokter.                   
doktoeër (doktoe/ër) (doktuuërsj) (sgv)    :    [med.] dokter, arts.                   
döl (dö~l)    :    gek.        Dölle gek (Gek (eerder goedmoedig bedoeld).    E dölt, 'ne dölle, 'n döl (dö/l) (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).    Haof döl (half gek, tamelijk gestoord).   
dölle (döl (dö/l))    :    gek.        Doe bès 'ne dölle (Jij bent een gek. Veel onvriendelijker dan dölle gek).    Die gedrage zich wie de döl (Die gedragen zich als de gekken).       
dölsje (orig.)    :    [anim.] kauw, Corvus monedula.    du: Dohle.               
dónderkiel    :    belemniet.                   
dónderwaer    :    onweer.                   
dónnesjdig    :    donderdag.                   
dontiest (dontie/st)    :    tandarts.    fr: dentiste.               
dooës (moe)    :    dorst.                   
dook (deukske, deuk)    :    doek, laken.        Op g'n deuk (Op de lakens, bedlegerig, aan het ziekbed gekluisterd. Maar ook niet van huis kunnen wegens een niet zo ernstige ziekte).           
doomp    :    damp.                   
döppe     :    onhandig meisje (oorspronkelijk is döppe een stenen potje. Kinderrijmpje: öpke, döpke, roeëzesöpke (of reubesöpke), öpke, döpke, knol).                   
döppe-sjörger    :    (letterlijk: 'ne potjes-kramer) = een onhandig iemand. (te vergelijken met 'ne hoddeler en 'ne taperer).                   
döpsel    :    doopsel.        Ich houw dich vör d'n döpsel, dat dich 't vörmsel aa g'n nak aaflöpt (Ik sla je voor je doopspel (voorhoofd) dat je het vormsel (bedoeld is het bloed) de nek afloopt).           
dörch    :    door.        Dörch-en-dörch (Door-en-door).           
dörchdat    :    doordat.                   
dörchgaank (dörchgengske, dörchgeng)    :    doorgang tussen weilanden. Op deze plaats is de bodem meestal modderig, door het trappen van de koeien.        [med.] Prat ee g'ne dörchgaank (Modder in de doorgang, maanstonden, menstruatie).           
dördat    :    doordat.                   
dore (doorde,  gedooërd)    :    duren.                   
dörp (dörpke, dörper)    :    dorp.        Um 't dörp (Rond het dorp).    Luuj oet g'n dörp (Mensen van het dorp).    Loester nao luuj oet 't dörp (Luister naar mensen uit het dorp).    Ènge oet g'n/'t dörp jage (Iemand uit het dorp jagen).
Dörp, aoven ee g'n    :    [loc.] Boven in het dorp Veurs,  oostelijk deel. Hieruit blijkt dat Veurs vroeger, meer dan nu, als een dorp gezien werd. N 50 44.188, E 5 50.949                   
dörp, ee g'n    :    [loc.] Dorpstraat in Rem                   
dörpel    :    dorpel.                   
dörpssjtraot    :    dorpsstraat.        Dörch g'n dörpssjtraot (Door de dorpsstraat).           
dörve    :    durven.        Kóm 'ns oet wens te däöësj (Kom eens naar buiten/uit je schuilplaats als je durft).           
dösj    :    tafel.    nl: dis, du: tisch.    Ee 's Gravevoere velt Septemberkeermes altied der zoondeg nao 21 september, Sint Matheus (Mathieu), want Matheus maog neet mit aa g'n dösj, - an de kirmesnoon - aasjuve    (In 's Gravenvoeren valt septemberkermis altijd op de zondag na 21 september, Sint Matheus, want Matheus mag niet mee aan tafel - aan het kermismiddagmaal - aanschuiven).       
douwf (moe)    :    [anim.] duif, Columbidae, diverse soorten.                   
dow (sgv)    :    de dikke takken van fruitboom.                   
d'r Iezere Peerboom    :    [loc.] spv.                    
d'ra    :    eraan.                   
drage (gedrage)    :    dragen.        Hae dreugt.           
draod (dräödsje, dräöd of dräöj)    :    draad.                   
drappo (dra/ppo)    :    vaandel, vlag.    fr: drapeau.               
dras    :    koffiedik.                   
drasj    :    hevige stortbui.    fr: drache.               
drasje (sgv)    :    stortregenen.    fr: dracher.               
d'rate    :    erachter.                   
d'ratera    :    erachteraan.                   
d'rbie (d'rbie~)    :    erbij.                   
d'ree    :    erin.        Doe zos mich get d'ree make (Jij zou me er wat van maken!).           
dreenk    :    drinkplaats voor het vee.                   
Dreenk, a g'n    :    [loc.] Drink, spv. tussen Zwaen en Brabanthoeve. Vroeger hoeve Mullenders. Hoogstgelegen bron van de Voer. N 50 43.673, E 5 49.514                   
Dreesj    :    [loc.] Drees, straat in sgv.    nl: dries (braakliggend land). Du: Dreesch, Driesch.               
Dreesjberg    :    [loc.] St-Maartensstraat (smv) de straat vanaf 't huidige postkantoor, omhoog langsheen 't Tongers huis, tot aan de Vogelstang.    nl: dries (braakliggend land). Du: Dreesch, Driesch.    D'r Dreesjberg op.           
Dreesje, op 'n -    :    [loc.] Driesen in Rem.    nl: dries (braakliggend land). Du: Dreesch, Driesch.               
dreisje (dreisjde, gedrooisje)    :    [agrar.] dorsen.    Dorsen onderging een r-verschuiving, bij dreisje staat de r op zijn oude plaats. Zie Goossens, J. VLDN mededelingen nr. 100, Bèèëne en borre voor branden, over r-metathesis in Limburg:    https://www.dbnl.org/tekst/goos003beee01_01/goos003beee01_01_0001.php           
dreisjmasjieng    :    [agrar.] dorsmachine.                   
drek    :    aarde, grond.                   
drekskiebel    :    Vuilbak, afvalemmer.                   
drèssig (rem)    :    dertig.                   
dreum (drömke, dreume)    :    droom.                   
dreume (drömde, gedrömd)    :    dromen.                   
dreuvig    :    droevig.                   
dreuvige    :    Piper verkenningsvliegtuig in WO2.                   
d'rginnige    :    degene.                   
d'rginnige    :    degene.                   
d'rhee    :    er naar toe.        Gees te d'rhee? (Ga je er naar toe?)    Get d'rhee make (Van zijn neus maken).       
Drie sjouwe, a g'n     :    [loc.] kruispunt gewestweg met de weg van Elbele naar de Hey.    Hier zijn geen schouwen, maar vroeger een kruising met 3 wegjes. Onjuiste vertaling van 't franse Trois-Cheminées.               
driedaem    :    [vet.] een driespeen-koe, één speen niet meer melkgevend, verloren door ontsteking.                   
drieën (drieënke, drieëne)    :    draai, bocht.        In d'r drieën van d'r waeëg ater 't hoes van d'r Lejeune (In de draai van de weg achter het huis van Lejeune).           
drieëne (drieënde, gedrènd) of drieëje    :    draaien.        D'r mond drieënt um g'n aeëd (De maan draait om de aarde).           
drieënhèk (mod.)    :    draaihek, tourniquet.                   
drieët, d'r    :    [med.] diarree.                   
driej    :    drie.                   
driejkönninge    :    driekoningen.                   
Driejkuninge (sgv)    :    driekoningen.                   
driejvörder    :    [agrar.] drieschaarploeg.                   
driekkes     :    scheldnaam.    nl: hendrik.               
drie-maol-twientigers (drie-maol-twie/ntigers)    :    60 plussers.                   
Driesjke, op 'n    :    [loc.] Op 't Drieske, ten oosten van Op de Domen, tussen de twee parallelle veldwegen van Veurs naar St.-Pieters-Voeren. N 50 44.32, E 5 50.155    nl: dries (braakliggend land). Du: Dreesch, Driesch.               
driet of drieët (drie~t)    :    schijt.        Dae makt van 'ne driet 'ne dóndersjlaag (Die maakt van een scheet een donderslag, van een mug een olifant).           
driete (drie~te) (draeët, gedraeëte)    :    schijten.        Went 'r dat hei gewete, hei Henske ee g'n brook gedraeëte (Als hij dat had geweten, had Hansje in zijn broek gescheten).    Doe bes dieng mam gedraeëte (Jij bent je moeder gescheten, jij lijkt als twee druppels water op je moeder).       
drietes (drie/tes)    :    schijthuis, toilet.                   
drinkbatsj    :    drinkbak voor het vee.                   
drinke (droonk, gedroonke)    :    drinken.                   
Dris, Driske    :    roepnaam Dries, Andries.                   
d'rnao    :    erna.                   
droekknaop  (droekkneupke, droekkneup)    :    drukknoop.    du: Druckknopf.               
drökke (drökde, gedrökt)    :    drukken.                   
droof (sgv)    :    duig, tonplank.                   
dröpke    :    jonge klare, jenever.                   
drötieën (teu-rem)    :    dertien.                   
druge (dru/ge) (druugde, gedruugd)    :    drogen.                   
druug (druu/g)    :    droog.                   
duëvel (sgv)    :    duivel.                   
duje (duujde, geduujd)    :    duwen.        [vet.] Die koo haat zich 't lief aafgeduujd (Die koe heeft (zich) het lijf afgeduwd, die koe heeft de baarmoeder uitgeworpen, reden van opruiming).    Duuj nog mer get d'r op (Duw er nog maar wat op, leg nog maar wat de nadruk op mijn fouten).       
dun    :    dun.                   
dunne, d'r    :    [med.] diarree.                   
duppes    :    vaatwerk.                   
Dusens (Du/sens)    :    familienaam Duysens.                   
duujt, 't    :    het beduidt, er is een probleem, 't is van betekenis.        Wat duujt 't? (Heb je een probleem?)    Wat duujt dat? (wat betekent dat?)    Dat duujt m'ch get (Dat heeft me wat te betekenen!)   
duur    :    duur.                   
duuster    :    duister, donker.        In d'r duuster (In het donker).           
duutelich    :    duidelijk.                   
Duutsj (Duu/tsj)    :    Duits.                   
Duutsj (Duu/tsj)    :    Duitsland.        Op 't Duutsj (In Duitsland).           
Duutsjer (Duu/tsj) (Duutsje)    :    Duitser.                   
Duutsjlaand (Duu/tsjlaand)    :    Duitsland.                   
duvel (duvelke, duvele)    :    duivel.        A gaen zie (va) d'r duvel (Aan de andere kant van de duivel, god weet niet waar, in the middle of nowhere, hoetsiploe).    D'r duvel mit d'r sjtoets trèkke (Op zwart zaad zitten).    D'r duvel sjiet ummer op de groeëtste haop ('t is altijd bij de rijke dat het terecht komt).    Dan is d'r duvel loos! (Dan is de duivel los. Dan zwaait er wat!)
dwaeësj    :    dwars.        in 't dwaeësj (of 'ntwaeësj?, als ontstaan uit "ont-dwars",zoals ont-moeten).           
dweel (dweelke, dwele) of dwel (mod.)    :    dweil.                   
dzju (orig.)    :    verdomme, vloek, in Gods naam.    fr: nom de Dieu               
dzjutie    :    allez gij! zo zo! Nou nou! Sapperloot! Potverdikie! Geen vloek, eerder verbazing.                   
e ba    :    naartoe, letterlijk: opaan.        Oeë ba? (Waar naartoe?)           
e bae    :    stopwoord: goed.    fr: bien               
eder    :    iedere, elke.                   
ederènge    :    iedereen.                   
edesjkieër of jedesjkieër (e/desjkieër)    :    elke keer.    du: jedesmal               
ee    :    binnen.        Kóm ee (Kom binnen.)           
ee    :    in.                   
ee    :    een.                   
ee    :    elkaar (mit ee, bie ee).                   
eegrave (eegegrave)    :    ingraven.                   
eej (èjke [mv. èjkes], èjjer)    :    ei, kippenei.        Dao verdins te nog neet 't zaot mit op 'n eej (Daar verdien je nog niet het zout op een ei mee).    Doe has nog väöl kook van een eej (Jij verkoopt nogal veel last).       
eek (eekske, eeke)    :    [botan.] eik, eikenboom, Quercus soorten.                   
eek of èke    :    eiken, van eikenhout.                   
eekhaoën (eekhäöëntsje, eekhäöën)    :    [anim.] eekhoorn, Sciurus vulgaris.                   
eelane, (laande ee, eegelane)    :    inladen.                   
eelaote (leet ee, eegelaote)    :    binnen laten.                   
eelaote (leet ee, eegelaote)    :    omgaan met verkeerde zaken of mensen.                   
Eesde    :    [loc.] Eijsden.                   
Eèsden    :    [loc.] Eisden in Rem.        Nao g'n Eèsden op (Naar Eisden).           
eevieësje    :    inwikkelen met verband of luierdoek.                   
eevoge    :    invoegen.                   
eewoener (sgv)    :    inwoner.                   
effe    :    even.                   
ège    :    eigen.        Da's va mien ège (Dat is van mij, van me zelf).           
egener (egenerke, egenerre)    :    eigenaar.                   
èges (orig.)    :    zelf.        èges gemakde kompot (Zelfgemaakte compote).     Zich èges (Zichzelf).       
égeste (orig.)    :    zelfde.                   
egterlik    :    achterlijk.        Die haant 'n egterlijk keend (Die hebben een achterlijk kind).           
èi (èike, èier)    :    ei.        Dae lègkt króm èier (Die legt kromme eieren. Dat is een haan).           
èiersjaal (èiersjale)    :    eierschalen.                   
eiertaat    :    eiertaart, een rest deeg waarvoor moeder geen beleg meer had. Oplossing was een paar eitjes met wat suiker.                   
Èke, g'n of de    :    [loc.] De Eiken bij de Plank.                   
ekel (ekelke, ekele)    :    eikel.                   
ekerè (ekerè~), ekerènge    :    iedereen.                   
èkkelder    :    [loc.] Eckelrade.                   
Èkske, a g'n    :    [loc.] bedevaartplaats en ziekenhuis in Moresnet, geboorteplaats van veel oost-voerenaars in de 20ste eeuw.                   
ekspater of ekstierpater    :    cultivator, grondbewerker met lange verende tanden die diepte werk (10-15cm) kan verrichten.    fr: extirpateur.               
ekspres    :    met opzet.                   
ekster (mod.)    :    Boterham met stroop en platte kaas, makkei.                   
ekster (mod.)    :    ekster.                   
Elbele (E/lbele)    :    [loc.] Aubin Neufchâteau (Dalhem).        Fort van Elbele (fort van Aubin Neuf Chateau).           
elber (elberke, elbere)    :    aardbei.    elber, erbel: de L noemt Weynen Etymologisch Dialectwoordenboek een gevolg van dissimilatie.               
elend (e~lend)    :    ellende.                   
èlend (sgv)    :    ellende.                   
èllektriek (èllektrie/k)    :    elektriciteit, stroom.        Dat geet mit d'r èllektriek (dat gaat op stroom).     'ne paol van d'r èllektriek (een elektriciteitspaal).       
elter    :    altaar.                   
Elven    :    [loc.] Elven in moe aan de Maas.    fr: Navagne. Boileau p. 364: het verband tussen Elven en Navagne: Elven heeft als Romaanse vorm Aivagne. En Aivagne (in Elven) wordt tot Naivagne, Navagne).               
Emiel (E~miel)    :    eigennaam Emiel.                   
en    :    en.                   
end    :    [anim.] eend, algemene naam voor een aantal soorten vogels uit de familie van eendachtigen (Anatidae).        Ès die laam end de ur? (Is die lamme eend de uwe? Grap: snel uitgesproken lijkt het onverstaanbaar frans: Estilamentäör?).           
enervere    :    enerveren.    fr: énerver.               
eng (moe, sgv)    :    een.                   
ènge    :    een, ene, iemand.        E-zelang ze ènge nuëdig hant (zolang ze iemand nodig hebben).    Doe bès mich ènge (Jij bent me er eentje).       
ennezoë    :    en zo.                   
ènnig    :    enig.                   
ènnige    :    enige.                   
ensjele (e/nsjele) (ensjelde, geënsjeld)    :    kibbelen, ruzie maken.        Zich ensjele (Ruzie maken met elkaar).           
entaeëge, antaeëge of ontaeëge (orig.)    :    tegenmoet.    nl: ont-moeten, du: ent-gegen.    Hae kaam 'm entaeëge (Hij kwam hem tegemoet).    V'r gunt 'm entaeëge (Wij gaan hem tegemoet).       
erbees (erbeze) (moe)    :    aardbei                   
erbel of aeërbel    :    aardbei.    Zie elber.               
erf    :    hoeve.                   
ermeburo    :    Armen Bureau, het huidige OCMW. Voor veel zelfstandigen en boeren was dit de ultieme vernedering, zich hiertoe moeten wenden voor geld of hulp. Zelfs nu nog is het voor veel ouderen uitgesloten. Geen poetshulp of maaltijd aan huis.                   
ermzieëligheed    :    armzaligheid.                   
èrpel (èrpelke, èrpele) (mod.)    :    aardappel.        Ich mót de èrpel goe aafsjödde (Ik moet de aardappelen gaan afschudden, hevig moeten gaan plassen).           
erräör    :    vergissing.    fr: erreur.               
èrt (èrtsje, èrte)    :    erwt.                   
èrtesop    :    erwtensoep.                   
erve (erfde, georve)    :    erven.                   
es    :    er.         't haat 's väöl die ... of: 't haat 'r väöl die ...  (Er zijn er veel die).           
es    :    dan, als.        Este nix Pax, Christe Nix (Als je niks pakt, krijg je niks. Neplatijn).           
èsj    :    es.                   
esj of essje    :    as.                   
Èsjberg, op 'n    :    [loc.] Op de Esberg, ten oosten van de weg van de Eiken naar Ulvend. N 50 45.332, E 5 50.068                   
èsje    :    van essenhout.                   
Esjelegoonsdig    :    Aswoensdag.                   
Esjgoonsdig (teu)    :    Aswoensdag.                   
eskabelke (moe)    :    keukentrapje.                   
essereus (essereuske, essereuze) (orig.)    :    centrifuge, droogzwierder.    fr: essoreuse.               
essig (orig.)    :    azijn.                   
esteblèf    :    alsjeblieft.                   
ester (orig.)    :    ekster.                   
eta mazjaor    :    met hele hebben en houden, prominent aanwezig.    fr: état major: generale staf, leiding, zij die voor het zeggen hebben,  hoger geplaatsten, beschermheren en -vrouwen.                
Etelaasj    :    De Etalage, huis-aan-huis blad uit Eijsden NL, dat ook bij velen in Voeren bezorgd wordt, ook met Voerense advertenties, mededelingen en verenigingsnieuws.                   
euch    :    u, jullie.                   
euëverlaop (euëverläöpke)    :    overloop.                   
eur    :    uw, jullie.        Hieër pasjtoeër, is dat eure hood? (Heer pastoor, is dat uw hoed?)           
eurges (sgv)    :    ergens.                   
eurtje (sgv)    :    een ijzeren of met wilgentakjes gevlochten vlaaischotel, vlaaibord. Een onderlegger voor de vlaai.                   
euver    :    over.        Höl euver tröl (Hals over kop).           
euverlope    :    overlopen (water uit emmer).                   
èveldig (ève/ldig) (orig.)    :    kinderachtig, snoevend, ingebeeld, aanstellerig, eigenzinnig, eigenwijs, koppig, eigengereid.    du: einfältig, mnl: eenwillich.               
èveldige (ève/ldige) (orig.)    :    onnozelaar, kinderachtige, iemand die zich meer meent dan hij in werkelijkheid is, dus bij misplaatste trots. Zeer afdoende afsnauwing!        èveldige piemel (Kinderachtige aansteller).           
èveldigheed (ève/ldigheed) (orig.)    :    kinderachtigheid.                   
evoet (orig.), ook: voet    :    weg.                   
evoj    :    weg.    Waals: èvôye, fr: en voie (op weg).    Maak dich evoj (Maak dat je weg bent).    Hae is evoj (Hij is verdwenen, hij is weg).       
evvel (e/vvel)    :    toch, maar, echter. Zie ael.    Keuls: ävver (Em Winter, dann schneit et, em Winter eß et kalt. (…) Ävver em Mai, dann wed et widder grön. Jupp Schmitz - Kölsche Karnevalshit 1965).    Evvel neet (Toch niet).           
eweg (ewe/g) (orig.), ook: weg    :    weg.        Hae gong gaans sjtil eweg! (Hij ging er stillekes vandoor!)    Gaank eweg (Ga weg! 't is niet waar! Verbazing of ontkenning van hetgeen gezegd werd).    Nodeedzju-nog-eweg! (Potverdorie-nog-eens-aan-toe!)   
explikere    :    uitleggen, ophelderen, uiteenzetten, ontvouwen, expliqueren.                   
e-zelang    :    zolang.                   
faar (fare)    :    groot licht, schijnwerper.    fr: phare.    Ich vaar mit de faren op (Ik rij met groot licht).           
faat (moe)    :    fout.                   
faat (moe)    :    schuld.                   
fabriek (fabriekske, fabrieke)    :    fabriek.                   
fael (sgv)    :    gebrek.                   
faele (faelde, gefèld)    :    mankeren, ontbreken.    du: fehlen.               
faeler    :    fout.    du: fehler               
faet (fae~t)    :    feest.    fr: fête               
fagk (fägkske, fagke)    :    takkenbos voor het stoken van een houtoven, bos rijshout.                   
fagkedraod    :    dunne ijzerdraad om fagke te binden. De draad verbrandt bij het stoken van de oven.                   
fagkemaan    :    takkenbossenmaker.        D'r Kuëb Nix va Ieëperhei waor 'ne fagkemaan (Jacob Nix van Eperhei was een takkenbossenmaker).           
faktäör (faktäö/r)    :    postbode.    fr: facteur.               
famielje    :    familie.                   
familiesjtök    :    familiestuk.                   
fao    :    vals.        Doe dès fao (Jij doet vals).           
fao    :    valserik, valsaard.        Doe bès 'ne fao (Jij bent een valsaard , valserik).           
faoënes    :    onnozelaar, scheldnaam, sterker dan toepes.    faon, ten N van Maastricht = penis               
faofaar  (faofaa/r)    :    fanfare.                   
faom (moe)    :    mengsel van mergel en kolengruis als briket.                   
faot (fötsje, faote)    :    fout.                   
faot (fötsje, faote)    :    schuld.        Da's mieng faot (Dat is mijn schuld).           
faradjieë    :    plagen, jennen, pesten                   
farizeier (sgv)    :    huichelaar.                   
feike    :    een (lief) klein meisje.    fr: fille.               
fèlderke (moe)    :    klein lichamelijk ongemak, klacht.    du: Fehler.               
feng (moe)    :    mooi.                   
fèttig    :    veertig.                   
fibrewari    :    februari                   
fie (fie~) (orig.) (fienger (fie/nger), fiengste (fie/ngste))    :    mooi, niet fijn!        Fie waer (Mooi weer).           
fieëber (fie/ëber) (orig.)    :    [med.] koorts.                   
fieës    :    feest.                   
fieke    :    een (lief) klein jongetje.    fr: fils.               
fielaot (fie~laot)    :    ladder in de kous.                   
fieloe    :    huichelaar, valsspeler, plantrekker.    fr: filou.               
fieloer (fie~loe~r) (sgv)    :    huichelaar, valsspeler, plantrekker.    fr: filou.               
fieng (sgv, smv)    :    mooi.        E fiengt, 'ne fienge, 'n fieng (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).           
fies of fis    :    [anim.] bunzing, Mustela putorius.    Visweg in Noorbeek mogelijk in deze betekenis.               
fiesj    :    stroomstekker.    fr: fiche.               
fiets (fietske, fietse) (mod.)    :    fiets.                   
fiezel (sgv)    :    motregen.                   
fiezele (sgv)    :    motregenen.                   
fikke (mv)    :    vingers.        Ich how dich op dien fikke (Ik sla je op je vingers).           
fillet    :    draagtas, boodsschappentas.                   
filmeren    :    filmen.        Rare verlimburgsing van het franse filmer.           
fioeël (fiuuëlke, fiuuëlkes) (orig.)    :    [botan.] viooltje.                   
fisternöle, fisternölle of fisternelle    :    klungelig, soms geheimzinnig, knutselen.                   
fjaer (sgv)    :    fier, trots.    fr: fier.               
flab of flabbes    :    scheldnaam, lummel, dommerik, idioot, gek, raar figuur.                   
flaesj (flae~sj) (flaesjke, flaesje)    :    fles.                   
flammae    :    scheldnaam voor Vlaming.                   
flammender (flammenderke, flammendere)    :    vlaming, nogal misprijzend tegenwoordig. De vlaamsgezinden zullen zelf liever vlaming zeggen.                   
flamsj    :    vlaams.                   
flaopoedding    :    flanpudding.                   
flaovlaam    :    flamvlaai.                   
flat (flatte)    :    koeienflat.        Flatte sjpreie mit de flattesjöp (Koeienvlaaien in de wei met een platte schop uitspreiden).           
flats    :    een vrouw die niets goed doet.                   
flattesjöp    :    [agrar.] een driehoekige, puntige, licht gebogen schop waarmee de verse (nog niet droge) koeievlaaien werden uitgesmeerd.                   
flattetraejer (sgv)    :    koeienvlaaientrapper. Spotnaam voor iemand die niet veel uitvoert.                   
flebiet    :    [med.] aderontsteking.    lat: flebitis.               
fleer    :    [botan.] vlier, Sambucus soorten.                   
fleerblome    :    vlierbloesem, vlierbloemen.                   
flem (sgv)    :    een inzinking, niet veel zin hebben, niet gemotiveerd zijn.        Ich heb de flem huuj (Ik heb vandaag niet veel zin).           
flerentee    :    vlierthee, vlierbloesemthee.                   
fleures    :    [med.] longontsteking.                   
fleut (fleu~t)    :    een dom meisje (zoals dom blondje).                   
fleut (fleu~t) (flötsje, fleute (fleu~te))    :    fluit.        E dom flötsje (Een dom wicht).           
fleute (fleu~te) (floët, gefloëte)    :    fluiten.        Ich fleut, doe flöts, hae flöt.           
floem (floe/m)    :    fluim.                   
floep    :    angst.                   
floepe (floepde, gefloept)    :    lukken, fiksen.        t is 'm gefloept ('t is hem gelukt).    Wie geet e dat floepe (Hoe gaat ie dat fiksen).       
floer    :    velours, fluweel.                   
floerebrook    :    broek van velours.                   
floes (floe~s) (sgv)    :    grote haarstrik.    fr: floche.               
floesj of flosj.    :    grote haarstrik.    fr: floche.               
floetsj     :    vrouw die niet veel in heeft, niet erg werkzaam is.                   
floetsje (floetsjde, gefloetsjd)    :    floepen.                   
floewieng, foewing, fwing of frwieng    :    [anim.] fluwijn, steenmarter, Martes foina, of boommarter, Martes martes.    fr: fouine.               
flökkes    :    een onbehouwen iemand die ongepast handelt.                   
flosj.    :    de pluim op de kermiscaroussel.    fr: floche.               
flót    :    vlot, snel, vlug.        Flót lope (Vlug lopen, rennen).    Mer neet te flót! (Rusitg aan!)       
flótte    :    [med.] diarree.                   
foeënes (sgv)    :    sufferd, sul.                   
foelaar    :    halsdoek, hoofddoek.    fr: foulard.               
foemel    :    gek gedrag.                   
foemele    :    heimelijk knuffelen, stiekem vrijen.                   
foemele (moe)    :    knuffelen, ook naar kinderen toe.                   
föënes (spv)    :    sufferd, sul.                   
foesje (foesjde, gefoesjd), ook foezje    :    stiekem iets knutselen, iets niet zuiver doen.                   
foetbal, d'r    :    het voetballen, de wedstrijd.                   
foetballe    :    voetballen.                   
foetele (foetelde, gefoeteld)    :    vals spelen.                   
foetsjie    :    foetsjie, verdwenen                   
foetu     :    verloren.    fr. foutu.               
foi    :    foei.        Foi, foi, foi, wat 'n deenk (Foei, foei, foei, wat 'n toestand).           
fom (fomme) (sgv)    :    mengsel van mergel en kolengruis als briket.        Aeges gemakde fomme (Zelf gemaakte kolengruisbriketten).           
fombak of faombak (moe)    :    bak naast de haard met kolenslik.    Groeselt: fom = briket.               
fóng, d'r    :    de bodem.    fr: le fond.               
fóng, d'r    :    bouillonbasis.                   
fooskeu     :    misstoot, ketsstoot, schampschot.    fr: fausse-queue.               
forneus    :    fornuis, stoof, oven.                   
forsj of fosj    :    fors, hard, groot.        Forsj wirke (Hard werken).           
forsjèt of foersjèt    :    vork.    fr: fourchette.               
fos    :    put, werkput.    fr: fosse.               
fösternelle (moe)    :    knutselen, prullen.                   
fóttó    :    foto.                   
Fraankrich    :    Frankrijk.                   
fraans    :    frans.                   
fraes (fraezeke, fraeze)    :    aardbei.    fr: fraise.                
frak (frekske, frakke)    :    jas, ruitersjas,  jacquet, pandjesjas.        D'r frak drieëne (De jas omdraaien, binnenste buiten keren: overlopen, verraden, van partij veranderen).           
frakkendrieëner (frakkendrieënerke, frakkendrieëners)    :    overloper, ’ne frakkendrieëner keert figuurlijk zijn jasje gewoon binnenste buiten en bekent daarmee kleur.     du: Frack.               
francofon    :    franstalige.                   
frang (frengske, frang of frange)    :    frank, Belgische betaalmunt tot de euro ingevoerd werd in 2001.        Dao veel mienge frang (Daar viel mijn frank, toen begreep ik het).           
fransoeës (fransoe/ës) (fransuuëske, fransoeëze)    :    fransoos.                   
freng (frengske, frenge)    :    rem.    fr: frein.               
frenge (frengde, gefrengd)    :    remmen.    fr: freiner.               
friekassej     :    spek met eieren.    fr: Fricassée.    Ich höb mich dizze mörge 'n goj ouwerwètse friekasej dree gehouwe (Ik heb deze ochtend een goede ouderwetse omelet met spek gegeten).           
Friensj    :    familienaam Frijns.                   
friesco (frie/sco)    :    ijsje.    merknaam frisco.               
friet (frietsje, friete)    :    friet.                   
frieteboet (frieteboe~t)    :    frituur, frietkot.                   
Friets (Frietske)    :    roepnaam Frits.        Ienne-mienne-mietske, doe bès Frietske, ienne-mienne-maus, en doe bès d'raus (Aftelrijmpje).           
friettuur (friettuu/r) (friettuurke, frietture)    :    friture, frietkot.                   
frigo (fri/go)    :    diepvries.                   
Frings    :    familienaam Frijns.                   
froont    :    front.                   
Fröter    :    [loc.] Froidthier. 50°40'46.0"N 5°51'20.4"E                   
frunsjel (frunsjelke, frunsjele)    :    rimpel.                   
frunsjele (frunsjelde, gefrunsjeld)    :    rimpelen.        E gefrunsjeld gezich (een gerimpeld gezicht).           
Funs    :    roepnaam Fons.                   
fut (mod.)    :    fut.                   
gaan (gaensje) (orig.)    :    garen.                   
gaank    :    gang.                   
gaans    :    heel, gans, zeer.                   
gaar    :    gaar.                   
gaar (gerreke)    :                       
gaar (gerreke, gare) (orig.)    :    hek voor voetganger.    nl: gaar = draaiende sluitboom.    Dienge gaar sjteet op (Je gulp staat open).           
gaar (orig.)    :    helemaal.    du: gar.    Dat is gaar (of gaarets of gaaroets) neet waor! (Dat is helemaal niet waar!)           
gaar of gaard (orig.)    :    tuin, moestuin.    nl: gaard (bijv. in boomgaard), du: Garten, en: garden, fr: jardin.    Ee g'ne gaard (In de tuin).           
gaas    :    gas.        Gaas a fong (Plankgas). fr: gaz au fond.           
gabardien    :    lichte regenjas.     fr: gabardine.               
gaeche    :    hijgen.        D'r hoond loog te gaeche (De hond lag te hijgen).           
gaeëd, gaeërd, gaerd of gard    :    staak voor bonen of hoogstamfruit, of het lange hout dat horizontaal aangebonden werd bij het haag tuunen.        Ze mager es 'n gaeëd (Zo mager als een bonenstaak).           
gaeëd, gaeërd, gaerd of gard    :    vrouw van grote gestalte.                   
gaeëne (gaeëde, gegaeëd)    :    wieden.                   
gaeësj    :    gerst.                   
gaeësjtemael    :    gerstemeel.                   
gaegend of gaeged    :    streek, omgeving.                   
gael (gae~l)    :    geel.        D'r gaele (De gele. bijnaam Houbiers (moe)).    [anim.] Gaele goetsj (Geelgors, Emberiza citrinella).    [med.] Gael verf (Gele verf, geelzucht, icterus).   
gael (gae~l)    :    koop.                   
gaele (orig.) (gool, gegówwe)    :    kopen.        ich gael, doe gils, hae gilt, v'r gaele, d'r gaelt. Ich gool, doe gools, hae gool, d'r goolt. Soms hoort men als verl.tijd: ich gaot, doe gaots, hae, gaot, d'r gaot.           
gaele kroedwösj    :    [botan.] Boerenwormkruid, Tanacetum vulgare. De naam kroedwösj is overgegaan op de soort.                   
gaen    :    gene, andere.        A gaen zie (Aan de andere kant, aan gene zijde).    Nao gaen zie goeë (Dood gaan, sterven).    Va gaen zie (Van de andere kant (van de grens), Hollands, Nederlands)   
gaen    :    steunbroek onder de kleding gedragen, rondgeweven korsetje, step-in.    fr: gaine-culotte.               
gaere    :    gisten.    du: gären.               
gaeve (goof of gaof, gegaove)    :    geven, verstrekken, aanreiken (mod.)                   
gaffel    :    hooivork.                   
gais (gaize) (moe)    :    gans.                   
Gaizewej (moe)    :    [loc.] Ganzenweide in moe                   
gajem    :    condens, adem op glas.                   
gajem of gaam (sgv)    :    wasem.                   
galjaar    :    kerel, kwajongen.    fr: gaillard.    Doe bès mich 'ne galjaar! (Jij bent me 'n kerel!).           
Gallinge Kruuske    :    zandstenen veldkruis; spanwijdte 41 cm; voorkant: een corpus en een zespunt; achterkant: op een schildje "ma..." (maria); vleugels in de hoeken zoals rond Keulen ca. 1600.                   
galosj (galosje) (uitspr: fr. g)    :    soldatenschoeisel, leren overschoen.    fr: galoche.               
gamel (game/l) (gamelke, gamelle)    :    soldateneetbakje, eetketeltje, gamel.                   
gammasj (gammesjke, gammasje) (uitspr: fr. g)    :    beenkappen.                   
gamming (gammingske of gammaeke (gammae~ke), gamminge)    :    jongen, kwajongen.    fr: gamin.               
gan    :    graag, gaarne.        Ich han dich ezeu gan (Ik heb je zo graag, ik hou zoveel van jou).    Die man mag ik graag (Dae miensj han ich gan).    Zich mit ènge of mit get neet gan ha (Iemand of een situatie niet graag hebben).    Ich han d'r hik, ich han d'r pik, ich han 'm gan, ich gaef 'm gan (Een versje om de hik kwijt te raken met ademtechniek: opzeggen zonder onderbreken).
gaod    :    goud.                   
gaos (gäös)    :    gans.                   
gape (ga~pe) (gaapde, gegaapt)    :    gapen, geeuwen.                   
garaasj    :    garage.        A g'n garaasj (Bij de garage).           
garazjiest (garazjie/st)    :    garagehouder, autoonderhoudsmonteur.                   
garboe (garboe/)    :    spatbord.    fr: garde-boue.               
gard    :    boswachter, bewaker.    fr: garde.               
garderoob (garderoo/b)    :    garderobe.                   
gare (mod.)    :    garen.                   
garetig    :    ernstig zieke koe, tuberculosekoe.    nl: gortig.               
garre (sgv)    :    verlangen naar iets lekkers.                   
garsj (sgv)    :    garstig, rans, ranzig, bitter.                   
gasp    :    gesp.                   
gats    :    garstig, rans, ranzig, bitter.                   
Gats (Getske)    :    [loc.] in moe: steeg tussen Drieschstraat en Kerkplein.                   
gats (getske)    :    steeg.    du: Gasse.               
gats (sgv)    :    lastig persoon.                   
gatto (ga/tto)    :    taart, koek.    fr: gâteau.               
ge of e    :    het.        Tweede lidwoordvorm (onzijdig) gebruikt na een voorzetsel.    Ee ge dörp (in het dorp).       
gè of gèng    :    geen.                   
gebäöre (gebäörde, gebäörd)    :    gebeuren.                   
gebeet of gebèt    :    gebit.                   
gebieëre (orig.)    :    letten op, notie nemen van, aandacht schenken aan.        Dao mós-te neet nao gebieëre (Daar moet je geen aandacht aan schenken).           
geboere (geboe~re) (sgv)    :    geboren.                   
geboerte (sgv)    :    geboorte.                   
geboew (geboe~w) (gebuuwke)    :    gebouw.                   
gebraoj of gebraod    :    gebraad, lekker stuk gebakken vlees.                   
gebreurs    :    gebroers.                   
gebroek (mod.)    :    gebruik.                   
gebroeke of gebruke (mod.)    :    gebruiken.                   
gechte (sgv)    :    hijgen, snel op en neer ademen van een hond.                   
gedoeë    :    klaar.                   
gedoons    :    gedoe.        Wat e gedoons (Wat een gedoe).           
gee    :    geen.                   
Geensterberg    :    [loc.] Aan de Ginsterberg, ten zuiden van Ulvend, ten zuiden van de Priejekoele. N 50 45.3, E 5 49.898                   
geet (gètsje, geter)    :    [anim.] geit, Capra hircus.                   
geiselik    :    geestelijke.                   
gejare laote (sgv) (orig.)    :    bezig laten, met rust laten.                   
geje (sgv)    :    schoffelen.        An 't geje (Aan het schoffelen).           
gek    :    gek, dwaas.                   
gekaoëks, get    :    het gekookte.                   
geklómmel    :    gepruts.                   
gekoekel    :    slappe lach.                   
gekrösj (orig.)    :    hoofdkaas.                   
gekuum (gekuu~m)    :    gekreun, gesteun, gezucht.                   
gelachter (sgv)    :    op meter gezaagd hout.                   
gelaegenigheed    :    gelegenheid.                   
gelaeje     :    geleden.                   
gèld    :    geld.         'ne sjmaer gèld (Een hoop geld).           
geleier (sgv)    :    karrespoor.                   
geleuve (gelufde [moe: gloch], gelufd) (sgv)    :    geloven.                   
geliek    :    zodadelijk.                   
geliek (gelie~k)    :    gelijkenis.        Dat zies'te aan 't geliek (Dat zie je aan de gelijkenis).           
gelieke (gelaeëk, gelaeëke)    :    lijken.        Die gelieke zich (Die lijken op elkaar).           
gelle (moe)    :    kopen.                   
gelök    :    geluk.        Me meus e bietsje gelök haa (Men zou een beetje geluk moeten hebben).           
gelökzèllig    :    gelukzalig.        Gelökzèllig Nuujjaor (Gelukzalig, Gelukkig Nieuwjaar).           
gelöps, 't    :    het geloop.                   
gelpsj    :    fris, jong.        Gelpsj graas (Jong gras).           
gemaak    :    gemak.                   
gemaeëkelik    :    gemakkelijk.                   
gemeentelich    :    gewoonlijk.                   
gemeentelik (sgv)    :    gewoonlijk.                   
gemet    :    rij waar met zeis gras is gemaaid.                   
gemieëkelik (sgv)    :    gemakkelijk.                   
gemieës (sgv)    :    maaisel, het gemaaide.                   
gemingde (gemingdes)    :    gemeente.                   
gemingdehoes    :    gemeentehuis.                   
gemingdesikkretaer of gemingdesekretaer    :    gemeentesecretaris.                   
gemutelik     :    gezellig, gemoedelijk, prettig, fijn, knus.    du: gemütlich.               
genaeve    :    neven van elkaar.                   
gène    :    niemand.                   
gènekant (moe)    :    overkant, andere kant.        A gènekant de Berwèng, a gènekant de brök (aan overkant van de Berwijn, aan de andere kant van de brug).           
generaasje    :    generatie.                   
geng (moe)    :    geen.                   
genge, aan 't (gengde, gegengd) (moe)    :    ijsberen, nerveus doelloos rondgaan of niet vinden wat men lang zoekt.                   
gengig    :    gangbaar, gewoonte, gebruikelijk, courant.    du: gängig.               
genichte    :    nichten vanelkaar.                   
genog    :    genoeg.                   
geraempsj (geraempsje, geraempsje)    :    geraamte.                   
geraje    :    normaal.    du: gerade.    E geraje keend (Een normaal kind).           
gereedsjap (mod.)    :    gereedschap.                   
gericht    :    gerecht, rechtbank.                   
geroesj    :    geruis, geluid.                   
gèrtje    :    een ijzeren of met wilgentakjes gevlochten vlaaischotel, vlaaibord. Een onderlegger voor de vlaai.                   
gesjef (gesjefke, gesjefte)    :    zaak.                   
gesjeft (sgv)    :    werk.                   
gesjeftigd (sgv)    :    bezet, druk bezig.                   
gesjir    :    gereedschap, gareel, servies.    du: Geschirr.               
gesjlicht (sgv)    :    geslecht, genivelleerd.                   
gesjlieëpene (sgv)    :    geslepen persoon.                   
gesjpikkeld    :    gespikkeld.                   
gesjtich    :    gesticht.                   
gesjtieëdig (sgv)    :    voortdurend, gestadig.                   
gesjtriek (gesjtrie/k) (moe)    :    gebreide trui.                   
gesjtruuks    :    struiken.                   
get    :    beetje, iets.        Get wie (Zoiets als).    Get d'rhee make (Van zijn neus maken).    Dao is get d'raa (Daar is iets (mis) mee, niet helemaal in orde, achter gebleven).   
get    :    even.        Waad get (Wacht even.)           
getaal (getelke, getalle)    :    getal.                   
getieje, mit    :    getijden, op z'n tijd, af en toe.                   
gets    :    steeg, wegje.    du: Gasse.               
getuge (getu/ge) (getuugde, getuugd)    :    getuigen.                   
getuug (getuu/g) (getuge)    :    getuige.                   
getuug (getuu~g)    :    BH.                   
getuug (getuu~g)    :    harnachement van een paard.                   
getuug (getuu~g) (moe)    :    tuig, getuig, schorem, uitschot, gespuis, laag volk.        Die van Ternejje, da's getuug (Die van Ternaaien, dat is getuig).           
getuug (getuu~g) (orig.)    :    gereedschap.         'ne boer haat van alle plaatsje vör getuug te beware (Een boer heeft verschillende ruimtes om gereedschap  te bewaren).           
gevaeërlich    :    gevaarlijk.                   
gevaersj     :    gevaarte, aanspanning van paard.                   
gevelligs    :    alstublieft.                   
gevolg (gevolge)    :    gevolg.                   
gewaar    :    bewust.                   
gewaeër (gewaeërke, gewaeëre)    :    geweer.                   
gewaende of gewènde    :    gewoonte.                   
gewaene (gewaende, gewaend)    :    gewennen.                   
gewaere of gewaeëre laote (orig.)    :    met rust laten, bezig laten.                   
gewajd    :    gek, niet goed snik.         'n gewajde (iemand die niet goed bij zinnen is, niet goed snik, 'ne zot)           
gewieëre laote (sgv)    :    met rust laten, bezig laten.                   
gewieët (gewieëtsje, gewieëte)    :    gewicht.                   
gewieksde    :    gewiekste, geslepene, doortrapte, slimme.                   
gewiekst    :    gewiekst, geslepen, doortrapt, slim.                   
gewoon    :    gewoon.                   
gezäömers    :    het bijeen vergaarde materiaal.                   
gezäömers    :    het verzamelde.                   
gezègde (gezègdes)    :    gezegde.                   
gezèks    :    gezeik.                   
gezèt    :    krant.        De gezèt van Aobel (De krant van Aubel, Le Journal d' Aubel sinds 1874).           
gezind    :    gezind (mod.)                   
gezjwank    :    lenig.                   
gezjwens kriege    :    pak slaag krijgen.                   
gezón 'n, e gezónt, 'ne gezónne    :    een gezond (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz.).                   
gezónne    :    gezind.(orig.)        Flamsj gezónne (Vlaams gezind). Welsj gezónne (Waals gezind).           
gezoond (gezoo~nd)    :    gezond.                   
gezösters    :    gezusters.                   
gezwjèl (gezwjè~l) (gezwjèlke, gezwjèlle)    :    [med.] gezwel.                   
Gieberg (Gie~berg)    :    [loc.] Gijberg in sgv.                   
giedong    :    stuur van auto of fiets.                   
gieëdäöp (sgv)    :    nooddoop.                   
gieëve of gieve (gaof, gegieëve) (sgv)    :    geven.                    
gieëvel (sgv)    :    gevel.                   
giefsjieter    :    gifschijter.                   
giele (gie/le)    :    sterk en aanhoudend naar iets verlangen. Je kan iemand "krète" met een ijsje. Die ander gaat dan "giele".    nl: verwant met "geil"?               
Gielessesjtraot    :    [loc.] zijstraat van Drees in sgv.                   
gielis (gie~lis)    :    lijf, buik, maag.        Dae huit zich get oet ziene gieles (Die vertelt onzin).    Dae sjöd zich get in d'r gieles (Die drinkt veel).       
Gieljom (Gie/ljom)    :    roepnaam Guillaume, Willem, Wim.                   
Gieslè (Gie/slè)    :    roepnaam Ghislain.                   
Gieveldsjtraot    :    [loc.] Gieveldstraat, Teuven, in 1845 Teuvenderberg. Van N 50 46.095, E 5 52.955 tot N 50 45.108, E 5 52.55                   
giftig    :    giftig.                   
ging (sgv)    :    geen.                   
gister    :    gisteren.                   
givvel (givvelke, givvele)    :    gevel.                   
gjan (moe-sgv) (orig.)    :    graag, gaarne.                   
gjard (sgv)    :    staak, roede, lange buigzame stok.    du: gerte.               
gjèrd (moe)    :    staak, lange smalle stok.                   
gjève (moe)    :    geven.                   
gkèt (gkètte)    :    slobkous, beenkap, beenwindsel, beenbeschermer boven de schoenen gedragen.    fr: guêtre.               
gkiesjè    :    loket, balieluik.    fr: guichet.               
glaas (gleske, glazer)    :    glas.                   
gläöve (glaoët)    :    geloven.                   
gledsbaan (moe)    :    ijsbaan.                   
gleenstere (gleensterde, gegleensterd)    :    glinsteren.                   
gleuje (gleujde, gegleujd)    :    gloeien.                   
gloeës (moe)    :    glas.                   
g'n of 'n    :    de.        Tweede lidwoordvorm (vrouwelijk) gebruikt na een voorzetsel.    A g'n kirk (aan de kerk).       
g'ne of 'ne    :    de.        Tweede lidwoordvorm (mannelijk) gebruikt na een voorzetsel.    A g'ne pool (aan de poel).       
god    :    god.        Hieër m'ne God van Aoke, wie zit dat keend die bee! (Heer mijn God van Aken, hoe zet dat kind die benen. Een uitbreiding van "mijn god!")    Es God blift (Als God het belieft).       
godgeklaag    :    godgeklaagd, ergerlijk.                   
godsd'l of goëdsd'l (orig.)    :    [loc.] abdij bij Aubel, Val Dieu. N 50 41 52.5, E 5 48 20.3                   
goedrong (goe/drong)    :    teer.    fr: goudron.               
goeë (goong [conj 2: gung], gegange)    :    gaan.        Van oeë gees-te? (orig.) Lans oeë gees-te? (mod.) Övver S'nt-Piëter, neet övver Väöësj (Langs waar ga je? Via Sint-Pieters-Voeren, niet via Veurs).    Ten offere goeë (HV kw17) (Ten offer gaan). (zie offergaank).    ich goon, doe gees, hae geet, v'r gunt, daeër goot, zie gunt. Gaank! (Ga!) Wie geet 't mit dich? (Hoe gaat het met je?)    Geut mer (Ga maar; als men iemand bijvoorbeeld in een winkel voor wil laten gaan). Hat 't gegange? (Ging het?) Vertèl 'ns wie dat gegange haat (Met hulpwerkwoord hebben zoals in het Frans. NL: Vertel eens hoe dat IS gegaan)
goeë (goong [conj 2: gung], gegange)    :    lopen, wandelen.                   
goemmie of goem (goemmieke, goemmies) (orig.)    :    vlakgom, gum, rubber.    du: Gummi               
goerd    :    metalen veldkan waarmee koffie mee naar het veld werd genomen.                   
goesje (goesjde)    :    gieten.         't goesjt boete (het giet buiten).           
goetsj    :    twijg, wis.                   
goetsj (goetsje, guutsjke)    :    goot, slok.    nl: gieten               
gój    :    goede.        Dat zunt gój, wèts te! (dat zijn goede! gezegd van goede etenswaar).    Dat zunt de gój (Dat zijn de goede. Gezegd van personages in de film, de helden tegenover de bandieten. Die noemt men dan de sjlèchte).    De gój kamer, de gój plaatsj (De goede, beste kamer. Een sjieke woonkamer die enkel bij feestelijke gelegenheden of hoog bezoek gebruikt werd).   
gojegheed    :    goedheid.                   
gölle (moe)    :    gulden, Nederlandse oude betaalmunt.                   
gom (mod.)    :    vlakgom, gum, rubber.                   
Gömmelich    :    [loc.] Gemmenich.                   
good    :    goed.        Good keend, go vrow, goje maan (Goed kind, vrouw, man).           
gool    :    doelpunt, goal.         'n gool väör d'r matsj ('n doelpunt voor de wedstrijd, ongehuwd zwanger).           
gostig    :    woensdag.                   
göt (mod.)    :    goot.        G'n göt aaf (Langs de goot af).           
gouws (göske, göws of gös)    :    gans.                   
gozet    :    gebakje met spijs, appelflap.    fr: une gosette.               
graaf (graa/f)    :    uitgediepte berm, talud.        Hae liet in d'r graaf (Hij ligt langs de kant van de weg, in de talud).           
graaf (L-SL)    :    graf.        Hae liet in 't graaf (Hij ligt in het graf).           
graaf (L-ST)    :    graaf.                   
Graaf, ee g'ne    :    [loc.] Graef in Rem.                   
Graaf, op g'ne -     :    [loc.] Veurs, 50°44'19.1"N 5°50'17.1"E                   
Graaf, op 'ne    :    [loc.] Op de Graaf, ten westen van Ulvend, tussen de grensweg van Ulvend naar Kattenroth en de weg van Ulvend naar St-Martens-Voeren. N 50 45.508, E 5 49.424                   
graafsjöp    :    graafschop, spade.                   
Graafsjöp, a g'n    :    [loc.] Aan de Graafschup, tussen Varnberg en Veursbos. N 50 44.601, E 5 50.866                   
graafsjtee    :    grafsteen                   
graam    :    [med.] schor, hees.        Ich bèn al driej daag graam (Ik ben al drie dagen hees).           
graas (graeske)    :    gras.                   
graasmesjien    :    grasmaaier, grasmachine.                   
graassjtroef (graassjtroeve)    :    hoger gras waar de koeien niet grazen... rond de koeienvlaaien. Daarom werden paarden of schapen bij  of na koeien als begrazer van dit gras gebruikt.                   
gram (gremke, gramme)    :    gram.                   
grammatika    :    grammatika.                   
graod (grao~d) (graode)    :    graad.                   
graoës (moe)    :    gras.         'ne waas graoës (Een graszode).           
graoëzelnaoët (moe)    :    [botan.] hazelnoot.                   
graoëzendrieër (moe)    :    een in het gras van de wei gedraaide hoop dierenuitwerpsel.                   
graof (grao/f)    :    grove.                   
graof (grao~f)    :    grof.                   
graoma of grama, gramaer    :    grootmoeder, oma.                   
gräömel of grömmel (gräömelke, gräömele)    :    kruimel.                   
graopa of grapa, grapaer    :    grootvader, opa.                   
grapa    :    grootvader, opa.                   
grapeer    :    grootvader.                   
grauwele (grauwelde, gegrauweld)    :    grommen, brommen, knorren, snauwen, mopperen.    eng: to growl.               
grave    :    graven.                   
greije    :    een grote stap zetten bv over een beekje.                   
grejnslache (mod.)    :    grijnslachen.                   
grellig (1, e3, KST)    :    zeer, zeer groot.    nl: grillig of gruwelijk?     'ne grellige sjlaag (Een zeer harde klap).     't is grellig kaod (Het is heel erg koud).     'ne grellig gevaeërliche waeg (Een zeer gevaarlijke weg).   
grens (grenze)    :    grens.        Heej a g'n grens (Hier aan de grens).           
greuje (greujde, gegreujd) (mod.)    :    groeien.                   
greun    :    gierig.         'ne kael wie 'ne boom, neet ze groeët, waal ze greun (Een kerel als een boom, niet zo groot, maar wel zo groen, gezegd over een gierigaard).           
greun    :    groen.        E greunt, 'ne greune, 'n greun (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr.). Voor de -t bij e greunt, vergelijk met de -s in het Duits: es ist (het is), das ist (dat is), ein grünes Blatt: ein Grünes: E greunt. Ontstaan uit: e greun-het.           
greun moos    :    boerenkool.                   
greune    :    gierigaard.                   
Greunewjeg, aan d'r (moe)    :    [loc.] Groeneweg in moe.                   
greuns    :    gewas.                   
greuns    :    groens.                   
griemele (orig.)    :    grijnslachen.                   
grienge (orig.)    :    grienen, wenen, huilen, janken.                   
grienjee, d'r (moe)    :    zolder.    fr: grenier.               
gries (grie~s)    :    grijs.                   
griesrenètte (grie~srenètte) (moe)    :    [agrar.] appelsoort Boskoop.                   
Griezze Graaf    :    [loc.] Grieze Graaf.                   
griffele    :    griffelen, enten.                   
griotte    :    [botan.] noordkriek, zure kers, morel.    fr.               
Grizaar (Gri/zaar)    :    familienaam Grisard.                   
grodzele    :    koffiedik.                   
groeët    :    groot.        E groeët, 'ne groeëte, 'n groeëte (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).           
groeëtbrènge (braat groeët, groeëtbraat)    :    opvoeden.                   
groeëtmodder    :    grootmoeder, oma.                   
groeëtoddesj    :    grootouders.                   
groeëtsjtool    :    leunstoel.                   
groeëtvader    :    grootvader.                   
gróffelsnagel (1 o2, K-SL; 3 e3, L-ST) (gróffelsnaegelke, gróffelsnaegel)    :    [botan.] Kruidnagel.                   
grolle (grolde, gegrold)    :    tegenstaan.    du: grollen (wrokken).               
gromend (gro~mend) (sgv)    :    nagras, het nieuwe gelp gras dat groeit nadat het vorige gemaaid en weggehaald werd als kuilvoeder of als hooi, de nagroei. Etgras, etgroen.    du: Grummet. Lett: het groen na het maaien.               
grommele (sgv)    :    koffiedik.                   
grommet    :    nagras, het nieuwe gelp gras dat groeit nadat het vorige gemaaid en weggehaald werd als kuilvoeder of als hooi, de nagroei. Etgras, etgroen.    du: Grummet. Lett: het groen na het maaien.    Zeker als de boer nog extra bemesting toedient, is dit het jonge, eiwitrijke gras waar de koeien zich te barsten aan eten en 'buik'- of beter penspijn en 't schijt van krijgen. (cfr. vers gebakken brood).           
groond    :    landeigendom.        Dae haat veul groond (Die heeft veel grond, landeigendom).           
groond (mod.)    :    grond, vloer, aarde.        Op 'ne groond, op d'r groond (mod.) (Op de grond).    Go groond (Goeie grond, bebouwbare aarde).        
groskès    :    dikke trom.    fr. la grosse caisse.    Op de groskès houwe (Op de dikke trom slaan).    Vör de groeëte broonk houwe ze in Sint Pieëter 'n groskès op raar (Voor de grote processie hadden ze in Sint-Pieters-Voeren een dikke trom op wielen).       
grudde    :    grootte.                   
gruëtsj    :    trots.                   
grute (gru~te) (moe)    :    grootte.                   
gruul (gruu/l) (sgv)    :    pot, kom, aardewerk.                   
gruul (gruulke)    :    Inmaakpotje, strooppotje.                   
Gulich, op    :    [loc.] Veurs, richting tunnel, 50°44'20.2"N 5°50'29.0"E                   
Gulp, Ten    :    [loc.] Gulpen.                   
Gulpens ziegel    :    [loc.] Gulpens zegel in moe.                   
gunne, zich (gunde, gegund)    :    zich amuseren, plezier maken, ergens graag zijn.                   
gurgele (gurgelde, gegurgeld)    :    gorgelen.                   
Guus    :    roepnaam Guus, August.                   
ha (how, gehad)    :    hebben.        ich han, doe has, hae hat of haat, v'r hant, d'r haat, 't haat, haaj't?,v'r hant, ich how, doe hows, v'r hèjje     't haat-er die zage.... (Er zijn er die zeggen.... fr: il y en a).  't haat väöl luuj.... (Er zijn veel mensen).       
haag (haegske, hage)    :    heg, haag.                   
haagsjoeël    :    waar de kwajongens zaten in plaats van naar school te gaan (de spijbelplaats ergens in het veld, bos of struikgewas).                   
haam    :    haam, juk, trekpaardenjuk.                   
haam (moe)    :    (stropers)visnet.                   
haamfel    :    handvol.                   
haamfele    :    graaien.                   
haan (haenke, hane)    :    haan.                   
haand (henneke [mv. hennekere] of hensje [mv. hensjere], han)    :    hand.        Ee g'n han (In de handen).           
haand (henneke of hensje, heng)    :    hand.        Me is neet zoe aod wie de heng, mè wie de teng (Men is niet zou oud als de handen, maar als de tanden).    De heng mieë es vol (de handen meer dan vol, werk in overvloed).       
haanddook     :    handdoek, vaatdoek.                   
haarpeen    :    pin van gehard ijzer waarmee een snijblad geslepen kan worden.                   
haarwillig     :    tegendraads, dwarsliggend.                   
haas    :    [anim.] haas, Lepus europaeus.        Van d'r haas gepoept ('ne hele snelle, snel uit de voeten maken).           
haas (haa~s) (hase) (moe)    :    handschoen.                   
habsjaar    :    vrek.                   
hae of haeë    :    hij.                   
haeëne    :    hersenen.                   
hael    :    hard.        E hael sjtök laer (Een hard stuk leer)    Hael kalle (Hard spreken, ook figuurlijk).       
haelop    :    hardop.                   
haerhotte    :    bewust moedig ondergaan, tegenhouden, tegenwerk geven.                   
haeve of hèffe (heef, gehaove)    :    heffen, tillen.        Ich haef, doe hifs, hae hift.           
haeve of hèffe (heef, gehaove)    :    slaan.        Hae sjnapde zich 'ne kuul en heef nao die nötse priej (Hij pakte snel een stok en sloeg naar dat vieze beest).           
haffel (häffelke, haffele)    :    handvol.                   
haffele    :    gretig grabbelen, graaien                   
hagelnuuj    :    hagelnieuw.    du: nagelneu.               
Hagelster, Hagelsjte of Hagelsjter, op -    :    [loc.] Hagelstein, mogelijk gevormd uit Hagersdèl. N 50 42 59.9, E 5 51 56.9                   
hagendrieter (hagendrieterke, hagendrietere)    :    douanier, grensbewaker. lett: iemand die achter de haag zit te schijten. De houding van een douanier die zich verstopt, om op het gepaste moment tevoorschijn te springen en iemand staande te houden.                   
hagesjtok (hagesjtök)    :    dikke stam, van bijvoorbeeld meidoornhaag.                   
Hai    :    roepnaam Harry.                   
Haj (moe)    :    roepnaam Henri.                   
hak    :    hak.                   
hakke (hakde, gehakt)    :    hakken.        Ich hak, doe haks, hae hakt.           
hakkesjoon (hakkesjeun)    :    hakschoen.                   
halèt (halètte)    :    Raamwerk aan de voor- en achterkant van een hooiwagen om te beletten dat hooi- of strobalen er af vallen en om te kunnen stapelen.    Men wedijverde om ter mooist te stapelen en zeker in een goed verband, zodat de geladen wagen de soms hobbelige weg naar huis overleefde.               
halkottie (ha~lkottie)    :    onbekwame ambachtsman, scheldnaam.    waals: haligoter (aan flarden scheuren).               
hallei (ha/llei) (moe)    :    allee, weg met bomen.                   
halt    :    halt.                   
halter    :    halter, kopstuk van het harnas van een paard.                   
hamer (haeëmerke, haeëmersj)    :    hamer.        Mit hamer en bètel (Met hamer en beitel).           
hamer (haeëmerke, hieëmer) (sgv)    :    hamer.                   
hampeleman    :    harlekijn, poppetje waarvan de ledematen door het trekken aan een touwtje bewogen kunnen worden.    du: Hampelmann van hampeln = onrustig heen en weer bewegen.               
hampeleman    :    klungelaar, onnozelaar, hansworst, stuntelaar.                    
hamsj (orig.)    :    [botan.] Maretak, vogellijm, Viscum album L.                   
handele (handelde, gehandeld)    :    handelen.                   
hanekaamp    :    hanekam.                   
hanekappe    :    hanekappen, folkloristisch spel, oorspronkelijk een dankfeestritueel na de oogst. Wordt in moe nog gedaan tijdens de kermis. Vroeger een levende haan, nu een dode gans.                   
hanepeke    :    [botan.] Rozenbottels.    Mogelijk een familect.    De zaadjes uit de rozenbottel werden door deugnieten in de nek van een slachtoffer gewreven, waarop die vreselijk begonnen te jeuken.           
hange    :    hangen.        Doe hings (Jij hangt).           
hannes    :    scheldnaam.    nl: Johannes.               
hanskasper (sgv)    :    niksnut, onhandige. Niet zo kwaad bedoeld.                   
hanskroef     :    zwarte piet.                   
hansmoef    :    zwarte piet.                   
Haoboer (mod.)    :    [loc.] Homburg, Hombourg. N 50 43 22.3, E 5 55 14.8                   
haoëmer (hao/ëmer) (moe)    :    hamer.                   
haoën (häöënsje, häöën)    :    hoorn, gewei.        Wie ouwer d'r bok, wie heller 't haoën (Hoe ouder de bok, hoe harder het gewei).    Ieëme op zieng häöën gaeve (Iemand aftroeven, slaag geven). Es te neet maks das te voet köms hou ich dich op dieng häöën (Als je niet maakt dat je weg komt, sla ik je op je kop).       
haoëp (höpke, häöp)    :    hoop.        E klè höpke (Een klein hoopje, een klein lief kindje).            
haoëpe (hopde, gehaoëpt)    :    hopen.                   
haoërt (häöërtsje of häörtsje, vooral in kleinvoud gebruikt)    :    een ijzeren of met wilgentakjes gevlochten vlaaischotel, vlaaibord. Een onderlegger voor de vlaai.                   
haof    :    half, halverwege.                   
haof (hao~f) (häöfke, häöf)    :    boerenhof, hoeve.                   
häöfke (sgv)    :    een halfje, een halve litermaat.                   
haofsjeid    :    halverwege de grens.                   
haofwin (vero.)    :    halfwin, spotnaam voor iemand die het wel goed doet, maar toch niet helemaal. bijvoorbeeld iemand die te laat binnenkomt.    De halfwin baatte een (kasteel)hoeve uit met verdeling van de opbrengst tussen de heer en de uitbater.               
haogaar (hao~gaar)    :    grote loods, hangar.                   
haok (häökske, häök)    :    haak.        Tössje häökskes (Tussen haakjes).    Dat liekt in wiej häök (Dat ligt (hangt) in verre haken. Dat is nog lang niet zeker, er kan nog van alles veranderen).       
haoke (mod.)    :    haken.                   
haokemaan (haokemenneke)    :    hakenmannetje, een akelig waterwezen in de Voer, die de kinderen  met een lange mesthaak tot in het diepste van het water trok, hen aldaar het bloed uitzoog en hun ziel onder een omgekeerde pot opsloot. Pas wanneer deze pot omviel kwam de ziel weer vrij.                   
haol    :    gierig.                   
haole (haolde, gehaold)    :    halen.        Ich haol, doe heuls, hae heult           
Haole Graaf    :    [loc.] Haole Graaf.                   
häöm    :    hem, hij.                   
häöpe (häöpde, gehäöpt)    :    hopen, een massa worden.        Dan häöpt 't zich (Dan wordt het meer).           
häör    :    haar                   
haor (häörke, haore)    :    haar, haren.        Ee g'n haor (In de haren).           
haori-sjapel (haori-sjape/l) (mod.)    :    [loc.] Hendrik-Kapelle, plaats ten zuiden van Remersdaal, Henri-Chapelle.                   
häörtsje     :    gevlochten wissen dienblad voor vlaai.                   
häörtsje     :    eierkarton.                   
haos (hao/s) (haoze)    :    kous, sok.    du: Hose (broek), deens: hose (kous).    Haoze sjtoppe (Sokken stoppen).           
haos (hao~s) (häöske, häös)    :    hals.        örreme haos (Arme hals, zielepoot).           
haot (häöltsje, hóter)    :    stuk hout.        Dae löpt um 't/g'n häöltsje (Die loopt om het houtje, een beetje dom).    Die haat völ hoat vör g'n däör (Die heeft veel hout voor de deur, rondborstig).       
haotwörm    :    houtworm.                   
hardi     :    een dappere, een straffe, een kloeke, een onverschrokken gast.        Doe bes 'ne hardi, dich!  (Jij bent een dappere, jij!).           
hare (haarde, gehaard)    :    Haren, met hamer kloppend het zeisblad scherpen en dunner maken.    du: herb (scherp).               
Harie    :    roepnaam Harrie.                   
harmonie    :    harmonie.                   
hart (hetsje, harte)    :    hart.                   
hatte of harte    :    harten (kaartspel).                   
haver (moe)    :    haver.                   
havver    :    haver.                   
hazebruëdsje    :    [botan.] Witte klaverzuring, Oxalis acetosella L.                   
hee!    :    hee!                   
heej    :    hier.                   
heel    :    genezen, geheeld.                   
heem (orig.)    :    huis, thuis.        V'r geunt nao heem, v'r geunt op heem a (orig.) (We gaan naar huis).           
heemet (sgv)    :    thuis, heem.    du: Heimat.               
heen (mod.)    :    heen.                   
heer (hee~r) (moe)    :    hij.                   
heesj    :    hees.                   
heet    :    heet.                   
heevesj of heeversj (orig.)    :    naar huis.    lett: heimwaarts.               
hèffe, of höffe    :    gist, bakkersgist.    nl: hef, heffe, du: Hefe.               
Heij, de    :    [loc.] la Heydt.                   
heirkracht    :    heerkracht, heirkracht, overmacht.                   
hèjbessem    :    Een bezempje van 20 cm, gemaakt van dunne wortel bijeen gebonden. Dit voorwerp diende vooral om het melkgerief schoon te maken.                   
Hèjjerot    :    [loc.] Heijenrath tussen Slenaken en Epen. N 50 46.567, E 5 52.453                   
hèk (hèkske, hèkke) (mod.)    :    hek.                   
hèkele (hèkelde, gehèkeld) (orig.)    :    haken.                   
heksel    :    gehakt stro.                   
hekselaer    :    strohakselaar.                   
heksele (hekselde, gehekseld)    :    hakselen.                   
hekselmasjieng    :    strohakselaar.                   
hel    :    hard.         'ne helle knao (Een harde klont, klonter, kluit).     'n hel paer (een harde peer).    Dat is e helt (Dat is een meisje met een hard karakter).   
hèl    :    heel, zeer.        Hèl vlot (Heel snel).           
hèl (moe)    :    hel.                   
helle (helde, geheld)    :    rennen.                   
helle (helde, geheld) (sgv)    :    doen, zwoegen.        Hel mich dat nog 'ns (Doe dat nog eens voor mij).    Dao heb ich op geheld (Daar heb ik op gezwoegd).       
hellef    :    helft.                   
hèllig    :    heilig.        Hèllige nach (Heilige nacht, Kerstavond, de avond voor Kertmis)           
hèllige    :    heilige.                   
Hèlligebaoën     :    [loc.] heiligen(?)bron in Nurop 50°45'24.2"N 5°52'04.5"E                   
hèlligehuuske    :    heiligenhuisje, kapelletje, tijdelijk bidaltaar voor tijdens de bronkprocessie.                   
helpe (helpkes)    :    bretellen.        Op g'n Plaank drage ze helpe a g'n brook (Op de Plank dragen ze bretellen aan de broek. Als je steeds maar vraagt voor gratis hulp kent men het woord helpen uiteindelijk zogenaamd niet meer: je krijgt geen hulp meer).           
helpe (hoolp, gehoolpe)    :    helpen.                   
helsj (sgv)    :    begerig.        Helsj zieë (Begerig zijn).           
hèmd of himd (hèmdsje, hèmde)    :    hemd.                   
heng    :    handen.                   
hennig (henniger) (sgv)    :    fors, flink.                   
hensjele (hensjelde, gehensjeld) (sgv)    :    kibbelen, ruzie maken.        Zich hensjele (Ruzie maken met elkaar).           
Henske    :    roepnaam Hansje.                   
hergod, herregod    :    god.                   
herinnere (herinnerde, herinnerd)    :    herinneren.                   
Hermal    :    ziekenhuis Clinique Notre-Dame Hermalle in Hermalle-sous-Argenteau bij Oupeye.        Dae haant ze nao Hermal braat (Die hebben ze naar het ziekenhuis in Hermalle gebracht).           
heroet, eroet (orig)    :    naar buiten.                   
herres    :    herfst.        Ee d'r herres (In de herfst).           
hersenbloeding (mod.)    :    [med.] beroerte, herseninfarct, Cerebro Vasculair Accident, CVA. hersenbloeding.                   
hèsj (hè~sj) (hèsjke (hè/sjke), hèsje)    :    handschoen.                   
hèsje (hoosj, gehèsje)    :    heten.        Wie hoosj dae? (Hoe heette die?)           
hèsje (hoosj, gehèsje)    :    noemen.                   
hèsselèr (sgv)    :    [botan.] hazelaar, hazelnotenstruik, Corylus avellana L.                   
het    :    het.                   
het    :    zij (vrouw, meisje)                   
hèts    :    hitte.    du: hitze.               
heuje    :    hoeden, beschermen.        Heuj dich! (Wees voorzichtig!)           
heuje    :    vee hoeden.                   
heulenter of höllender (orig.)    :    [botan.] vlier, Sambucus soorten.    du: Holunder. De uitgang -ter betekent boom, gelijk dendro en het eng. tree.               
heult, heulte    :    van hout.                   
heurst (vero.)    :    Boomwagen, mallejan, wagen waarmee boomstammen vervoerd werden. → trèkbal.                   
Heussje    :    familienaam Heusschen.                   
heversj (moe)    :    huiswaarts.                   
hevig    :    hevig.                   
hevige, 'ne    :    fanatiekeling.                   
hie (hie~)    :    hier.                   
hieë (sgv)    :    hij.                   
hieëlemaol (mod.)    :    helemaal.                   
hieëmel    :    baldakijn waaronder priester met monstrans loopt tijdens de processie.                   
hieëmel of hiemel    :    hemel.        Hiemelse geet (orig.) hooiwagen, Phalangium opilio, een spinachtige, maar dikwijls ook gezegd tegen de langpootmug, Tipula soorten, en tegen de trilspin, Pholcidae soorten.           
hieëmel of hiemel    :    Het (processie)baldakijn of processiehemel. De vierkante overkapping van rijkversierde, kostbare stof waaronder de priester met de monstrans tijdens een sacramentsprocessie loopt.                   
hieëmele    :    doodgaan, sterven.                   
hieëmel-en-aeëd    :    hemel-en-aarde, hete bliksem: Stamppot van drie delen aardappelen, één deel appelen en één deel gebakken uien.                   
hieëmelriek, ee g'n (hieëmelrie~k)    :    [loc.] In 't Hemelrijk, ten noorden van de Voer bij Ottegroeven. N 50 45.013, E 5 48.332                   
hieëmelvaartdaag    :    15 augustus, Maria hemelvaart, Maria tenhemelopneming.                   
hieër (hieërke, hieëre)    :    heer, mijnheer, meneer.                   
hieës (hieëze) (sgv)    :    knieholte.                   
hiel (hie//l) (moe)    :    heel, zeer, erg.                   
hiel (hielke, hiele) (mod.)    :    hiel.                   
hiel of hieël (mod.)    :    heel, gans.                   
hie-oonder    :    hieronder.                   
hiernoonk    :    heeroom, oom die priester is.                   
himdeknäöpkes    :    [botan.] Moederkruid, Tanacetum parthenium L.                   
hin make    :    aandacht schenken aan, werk maken van.        Dao wurd e zoeväöl hingemakt... (Daar wordt zoveel werk van gemaakt...).           
hingel    :    hengsel, draagbeugel.                   
hingel (sgv)    :    oor aan een kop.                   
hinger    :    hinder.        V'r sjtunt hie in d'r hinger (We staan hier in de weg).           
hingere    :    hinderen.                   
hings    :    hengst.        Zoepe wie 'ne kaarhings (Zuipen als een karhengst).           
hingstig    :    door een merrie naar paring verlangend.                   
hits    :    hitte.    du: Hitze.               
hjène of jène (moe)    :    hersenen.                   
ho! how!    :    stop! Uitroep.                   
höbbe (houw, gehad)    :    hebben.        Haj 't nog? 't haat nog! (Zijn er nog? er zijn er nog!).    Ich höb, doe has, haeë haet, d'r höbt       
Hocks    :    familienaam Hocks.        Hockse driete ee g'n bokse (Hocksen schijten in hun broek, kinderscheldrijm).           
hoddel (hoddelke, hoddele)    :    vod, lomp.                   
hoddele (hoddelde, gehoddeld)    :    bengelen, bungelen, los hangen.                   
hoddele (hoddelde, gehoddeld)    :    knoeiwerk leveren.                   
hoddelekrieëmer    :    lompenhandelaar.                   
hoddeler    :    knoeier.                   
Hoebaer (Hoe/baer)    :    roepnaam Hubert.                   
Hoebe    :    familienaam Houben.                   
Hoebertes    :    roepnaam Hubertus.                   
Hoebieërsj    :    familienaam Houbiers.                   
hoebiets (hoe/biets)    :    roepnaam Hubert.                   
Hoebrök (moe)    :    [loc.] Hoogbrug te moe.                   
hoed (hoe~d) (huudsje)    :    huid.                   
hoeëg    :    hoog.                   
hoeëgdaag (hoeëgdaag)    :    hoogdag, feestdag.                   
hoeëgmood    :    hoogmoed.                   
hoeëgtied    :    plechtige communie.                   
hoeëmès    :    hoogmis.                   
hoeëmzeek (hoeëmzeekske, hoeëmzeeke) (sgv)    :    mier.                   
hoeëret    :    waarheid.                   
Hoeëvèlt (sgv)    :    [loc.] Hoogveld in sgv.                   
hoeke    :    hurken.        Op g'n hoeke (Op de hurken).           
hoelahoep    :    hoelahoepel, speeltuigring.                   
hoelahoep, d'r (sgv)    :    spotnaam voor een man die nogal opvallend met zijn achterwerk draait.                   
hoemel    :    hommel.                   
hoempelaer    :    hompelaar.                   
hoempele    :    hompelen.                   
hoeptatakke (sgv)    :    spotnaam voor een vrouw die steeds op veel tehoge hakken loopt.                   
hoes (hoe~s) (huuske, hoezer)    :    huis.        Ee g'n hoes, um g'n hoes, ater g'n hoes (In huis, om het huis, achter het huis).    Nao g'n hoes eroet goeë (Naar buiten gaan).       
hoes (hoe~s) (sgv)    :    woonkamer.                   
Hoes, 't    :    [loc.] Hoes te rem.                   
hoesdäör (orig.)    :    voordeur.                   
hoeshóddel (orig.)    :    dweil.                   
hoesjert    :    huishouden.                   
hoesjert    :    huisraad.                   
hoesklok (hoe~sklok)    :    klok, slingeruurwerk.        Mienge vinger klopt wie 'n hoesklok (Mijn vinger klopt als een huisklok, bij een ontstoken vinger).           
hoeslómmel (orig.)    :    dweil.                   
hoesmösj     :    huismus, iemand die liever thuis blijft.                   
hoeswei    :    huiswei.                   
hoetsiploe    :    [loc.] Onbekende, denkbeeldige locatie. bijv. stuurt men u naar hoetsiploe of als men niet weet waar iemand is zegt men hij is in hoetsiploe.    fr: écoute s'il pleut, de molenaar van een watermolen vraagt zijn zoon luister eens of het regent. Want dan komt er weer voldoende water om de molen te doen draaien. In België en Frankrijk zijn er vele plaatsnamen als Hout-si-plout.               
hoevaat (orig.)    :    hovaardij, hovaardigheid, trots, hoogmoed, opschepperij.        Väöl hoevaat op 'ne zak (Veel gepronk).           
hoevaerdigheed (mod.)    :    hovaardij, hovaardigheid, trots, hoogmoed, opschepperij.        Hoevaerdigheed brink dich dèk väöl elend (Opschepperij mondt dikwijls uit in ellende).           
hoeve (hofde, gehofd)    :    hoeven.                   
hoezaar (hoezaarke, hoezare)    :    huzaar.                   
Hoffesjtraot    :    [loc.] Hoffertstraat in sgv.                   
höfke (höfkes)    :    Maat met een inhoud van een halve liter.    verkleinwoord van haof.               
höj    :    hooi.        n beujd höj (een bussel hooi, manueel samen gebonden).           
höjje (höjde, gehöjd)    :    hooien, hooi  binnenhalen.                   
höjröp    :    hooiruif.                   
höjsjnoep (sgv)    :    hooikoorts.                   
höjt (sgv)    :    voorhoofd.        Blaos mich op 't höjt (Je kunt me wat).           
höjthee    :    hooithee, aangenaam geurend waterig aftreksel van hooi, gebruikt tegen de diarree bij kalveren.     Een bos hooi in een emmer kokend water en een half uur laten trekken. Drie maal daags een emmer in plaats van de melk. Ook nadat er medicijnen beschikbaar kwamen, werd het advies nog dikwijls gegeven.               
höjtvleesj (mod.)    :    hoofdkaas.                   
höjwage (mod.)    :    hooiwagen.                   
höjwage of höjwagel  (mod.)    :    [anim.] hooiwagen, Phalangium opilio, een spinachtige, maar dikwijls ook gezegd tegen de langpootmug, Tipula soorten, en tegen de trilspin, Pholcidae soorten.                   
hok (hökske)    :    hok.                   
Hókkelberg (veroud.)    :    [loc.] Hokkelbach, bij Hendrik-Kapelle.                   
höl    :    hel.                   
holderdebolder    :    halsoverkop.                   
höllef    :    helft.                   
hollender (ho/llender) (hollenderke, hollendere)    :    nederlander, hollander.        Hollender, braobender, sjpekvraeter, koekoek! (Hollander, Brabander, spekvreter, koekoek! kinderscheldrijmpje).           
Hollensj    :    [loc.] Nederland, Holland.        Hae wónt op 't Hollensj (Hij woont in Nederland).           
hollensj (ho/llensj)    :    nederlands, hollands.                   
homel (heumelke, homele)    :    hommel.                   
hommel (mod.)    :    hommel.                   
Hómmerig, op (orig.)    :    [loc.] Homburg, Hombourg. N 50 43 22.3, E 5 55 14.8                   
hondsvot    :    scheldwoord.                   
honesjtel    :    kippenstal.        A g'n honestel (Bij de kippenstal).           
hónsbaoën    :    [loc.] Teuven, Nurop, rechts van de weg naar Slenaken, 50°45'49.1"N 5°51'55.9"E                   
Hontjesweg    :    [loc.] rue de Honjé, moe.                   
hood (hudsje, heud of heuj)    :    hoed.         'n bloom op 'ne hood (Een bloem op de hoed).     'ne sjtruë hood (Een strohoed).       
hook (heukske, heuk)    :    hoek.        D'r hook um (De hoek om).           
hookpaol (hookpäölke, hookpäöl)    :    hoekpaal , meestal dikker en steviger en dieper geplant.                   
hool uëver trool (sgv)    :    halsoverkop.                   
höölte, d'r (sgv)    :    De houten. Spotnaam voor een lange, magere, houterige man.                   
hoon (heunke, hoondere)    :    [anim.] hoen, kip.        Gaef 't an de hoondere (Geef 't aan de kippen).    Ater de hoonder a (Achter de kippen aan).    Loeës hoondere lègke och ee g'n nietele (Slimme kippen leggen ook in de netels, doen alsof men slim is).   
hoond of hoonk (hunneke of hundsje, hón (orig.) of hun (mod.))    :    hond.        Zoe kraank wie enne hoonk (Zo ziek als een hond).    Wen's te bie d'r hoond sjlöps, dan vings te de vluë (Als je bij de hond slaapt, loop je de vlooien op. Slapen onder één deken, geeft dezelfde streken).    Op d'r hoond kaome (Zich in zijn plan vergist hebben en de gevolgen dragen).    An d'r hoond (Aan de hond, maar ook: bij het hondenhok).
hoonderd    :    honderd.                   
hoonderdraod    :    kippengaas.                   
hoondersjtaal  (hoondersjtèlke, hoondersjtèl)    :    [agrar.] kippenhok.                   
hoondersjtel    :    kippenhok                   
hoor (heurke, hore)    :    hoer, publieke vrouw.                   
hooste    :    [med.] hoesten.                   
höppel (höppelke, höppele)    :    hooihoop.        Doe klènge höppel (Jij kleine deugniet, kleine uk).           
höppele (höppelde, gehöppeld)    :    hooihopen van ongeveer 2 meter hoog maken.                   
horreek (horrèke)    :    [anim.] hoornaar, een soort wesp, Vespa crabro.                   
hórrèt (orig.)    :    [anim.] hoornaar, een soort wesp, Vespa crabro.        E zön dieke wèsp (Zo'n dikke wesp. Tegenwoordige omschrijving van de hoornaar, omdat men de naam van het insect niet meer kent).           
horzel (mod.)    :    [anim.] horzel.                   
hos (sgv)    :    haast, bijna.                   
Hösj    :    familienaam Heusschen.        D'r Hösj (Aanduiding van een persoon met de naam Heusschen).           
hösjtel    :    hooizolder.                   
hösjtellaok    :    hooizolderraam.                   
hospitaal    :    ziekenhuis.                   
hotte (heel, gehotte)    :    houden.        Hod ze op ee (Houd ze op elkaar, kop dicht, bek dicht).           
hotte, zich (heel, gehotte)    :    zich houden, gezond blijven.        Hod dich, hod uch good (Hou je, hou u goed).     Hod dich good gezaote (Hou je goed gezouten).       
houwe (heef, gehouwe)    :    houwen, slaan.        ich houw, doe höts, hae höt of hae huiwt.           
hovverwaeg (hovverwae~g)    :    halverwege.                   
howmow    :    ronddraaiende windstoot, wervelwind.                   
h'r    :    haar.                   
h'raaf    :    omlaag, naar beneden.    du: herab, herunter.               
h'rop.    :    omhoog, naar boven    du: herauf.               
huberlu    :    speels en onbezorgd persoon, scheldnaam.                   
huëgde    :    hoogte.                   
huëge (huëgde, gehuëgd)    :    hogen, ophogen, verhogen.        de krómpieëre huëge en huëge op 'ne verkaop (de aardappelen aanaarden en hoger bieden op een veiling, openbare verkoop).           
huëgsel    :    verhoging van de wanden van een kar of wagen om meer te kunnen laden en hoger te kunnen stapelen.                   
huële (sgv)    :    dommerik.    nl: vrouw holle (?)               
huëlentèr (sgv)    :    [botan.] vlier, Sambucus soorten.                   
hugde (sgv)    :    hoogte.                   
hule (huulde, gehuuld)    :    huilen van de wind, een kachel.        Hae wirkt dat 't huult en mölt (Hij werkt dat de stukken er af vliegen) (JN).           
huls (mod.)    :    [botan.] hulst, Ilex aquifolium L.                   
huls (sgv)    :    [botan.] hulst, Ilex aquifolium L.                   
humme (hummeke, hummes) (sgv)    :    hemd.                   
hun    :    hun.                   
hunne    :    hun.                   
hure (hurde, gehurd) (moe)    :    horen, vernemen.                   
hure (huurde, gehuurd) (sgv)    :    horen, vernemen.                   
hure of huëre (hoeëd [conj 2: haoëd], gehoeëd (orig.), gehuërd (mod.))    :    horen.        Doe huërs of doe huësj. Dan laot ich dich get huëre. (Dan laat ik je wat weten).    Huërt hie. (Luister eens hier (du: hören sie mal)).       
huud (huu~d) (huudsje)    :    huid.                   
huuf (huufke, huve) (orig.)    :    knikker.                   
huuf op    :    opnieuw.                   
Huuf, ee g'n    :    [loc.] in Teuven waar de Teuvenerbeek onder de straat door gaat. 50°45'01.9"N 5°52'39.7"E                   
huugsel    :    verhoging.        Huugsel van 'n kar (verhoging van wanden van kar/wagen om hoger te laden).           
huugte (moe)    :    hoogte.                   
huuj    :    vandaag.    Huuj d'r daag (Heden ten dage, zie allewiel).    Huuj aach daag (Vandaag over 'n week (= 8 dagen, inclusief heden).     wat v'r 'nen daag hant v'r huuj? Dieësdeg (Wat voor een dag is het vandaag? Dinsdag).     d'r wieväölste zeunt v'r huuj? (De hoeveelste is het vandaag?)   
huujdegesdags    :    heden ten dage.                   
huuske (orig.)    :    toilet, wc        Nao ge huuske goeë (Naar het toilet gaan).           
huuskespapier (orig.)    :    toiletpapier                   
huve (sgv)    :    knikkeren.                   
ich    :    ik.                   
iedei (ie~dei)    :    idee.        Dat wuur nog 'ns 'n gooi iedei (Dat zou nog eens een goed idee zijn).           
ieëder    :    vroeger, langer geleden.                   
ieëder (mod.)    :    eerder.                   
ieëgel (ieëgelke, ieëgele)    :    [anim.] egel, Erinaceus europaeus.        Onder de boeren is er onzekerheid over het feit of deze dieren "an de keu zoeke" (bij de koeien melk zuigen).           
ieëme of ieëmes (sgv)    :    iemand.                   
Ieëpe    :    [loc.] Epen.                   
Ieëperhei    :    [loc.] Eperheide, gehucht op de hoogte tussen Slenaken en Epen. 50°46'25.0"N 5°53'35.7"E                   
ieërgister    :    eergisteren.                   
ieërlik    :    eerlijk.                   
ieëte (ieëteke, geen mv.)    :    eten.        Ieëte make (Eten klaarmaken). Noon make (middageten klaarmaken).           
ieëte (oot, gieëte) (sgv)    :    eten.        doe its, hae it.            
ieëw (ieëwe)    :    eeuw.                   
ieëzel (ieëzelke, ieëzele) (sgv)    :    ezel.                   
iegel (iegelke, iegele) (sgv)    :    [anim.] egel, Erinaceus europaeus.        D'r iegel vange (De egel vangen. Vreemde vrijers uit Sint-Marten of Moelingen werden beet genomen. Iemand scheet in een hoed, die onder een haag geplaatst werd. Kwam er een vreemde vrijer langs dan werd die uitgenodigd de egel te vangen.    Hei jóng, kóm 'ns hie. Laot 'ns lore. Dörfs dich dae iegel oonder dae hood te pakke? (Hee jongen, kom eens hier. Laat een zien. Durf jij die egel onder die hoed te pakken?)     Heel voorzichtig voelde de jongen onder de hoed en kon ook meteen weer terug naar huis. Vergelijk met 't loopmasjieng.   
iellege    :    talrijke.                   
iemelek    :    jammerlijk.                   
iemelek    :    flauw, eentonig van smaak of geur.                   
iemeuëtig (ie~meuëtig) (moe)    :    [med.] wee, misselijkmakend.                   
iers (moe)    :    eerst.                   
iersj (sgv)    :    eerst.                   
iersjte (moe)    :    eerste.                   
ies (ie~s)    :    ijs.                   
iesbraeëker    :    ijsbreker.        Zie Tunnis.           
ieske (ie/ske) (mod.)    :    ijsje.                   
iesmaeëker    :    ijsmaker.                   
iessjtole (ie~ssjtole)    :    sleetje rijden, sleeën.                   
iessjtool (ie~ssjtool) (iessjteulke, iessjteul)    :    slee.                   
Iewesgets    :    [loc.] De eeuwigsgats, veldweg van de Krindaal naar de tunnel van Veurs. N 50 44.704, E 5 50.377                   
iezer (ie~zer)    :    ijzer.        Went 't iezer werm is mót me d'rop howwe (als het ijzer warm is moet men er op slaan, men moet het ijzer smeden als het heet is).           
iezer (ie~zer)    :    ijzeren gebruiksvoorwerp.                   
iezer (ie~zer)    :    ijzer.        Went 't iezer werm is mót me d'rop howwe (als het ijzer warm is moet men er op slaan, men moet het ijzer smeden als het heet is).           
iezerappel (iezeräppelke, iezeräppel)    :    [agrar.] appelsoort ijzerappel.                   
iezerekrieëmer    :    oudijzerman.                   
iezerewaeëg    :    spoorweg.                   
iezerewagen    :    trein.                   
iezerpaer    :    ijzerpeer, peersoort? net als ijzerappel?                   
ieziemo    :    isolatiemateriaal.    merknaam.               
indertied (indertie~d)    :    vroeger.                   
Ing, a g'n    :    [loc.] Aan het Einde, wijk in het westen van Veurs, richting Crutzberg. 50°44'22.1"N 5°50'10.7"E                   
Ing, a g'n    :    [loc.] Aan het Einde, wijk in het westen van Sint-Martens-Voeren, richting Ottegraven. 50°44'56.3"N 5°48'27.3"E    De Einde betekende in de middeleeuwen afsluithek als veekering op een uitvalsweg van een dorp, vergelijk met 'omheining' en 'heinde' ('dichtbij' in de uitdrukking 'van heinde en verre'). Schrijnemakers, Codex Nederlands-Limburgse toponiemen 2014, blz 450    Op de kadasterkaart Sint-Martens-Voeren staat in de onmiddellijke nabijheid het nu niet meer gebruikte toponiem Op den Ligne. Betekent dit op de lijn, de grens?           
Ingerveld, 't    :    [loc.] Het Einderveld, ten zuiden van St.-Martens-Voeren. 50°44'56.3"N 5°48'27.3"E                   
inox    :    roestvrij staal.    merknaam.               
installaasje (installaasjes)    :    installatie.                   
interessere (interesseerde, geïnteressereerd)    :    interesseren.                   
inzigste    :    enige, unieke.    du: einzig.               
isolaasje    :    isolatie.                   
ja    :    ja.                   
jaad (jaa~d) (sgv)    :    waard.        Da's niks mie jaad (Dat is niks meer waard).           
jaad (orig.)    :    jacht, het jagen.         'n jaad hón (Een roedel honden).    Op de jaad goeë (Op jacht gaan).    De jaad ès op (De jacht is open).   
Jaan    :    roepnaam Jan.        Zich get van z'ne Jaan make (Veel ophef maken).           
jaard (sgv)    :    waard.                   
jaardappel (jaardappele) (sgv)    :    aardappel.                   
jaas (jèske, jès) (sgv-moe)    :    jas.                   
Jaas (sgv)    :    [loc.] Warsage.                   
Jaasterroet (Jaasterroe/t) (sgv)    :    [loc.] weg op Warsage te sgv.                   
Jaastervaeld (sgv)    :    [loc.] weersterveld.                   
jach (mod.)    :    jacht, het jagen.                   
jaeger (jaegerke, jaegers)    :    jager.                   
jage (joeët (orig.) jaagde (mod.), gejaagd)    :    jagen.        ich jaag, doe jugs (orig.), doe jags (mod.), hae jeut (orig.), hae jagt (mod.), v'r jage, d'r jaat, zie jage.           
jane (sgv)    :    hersenen.    mnl: herne, harne               
jao    :    ja.                   
jäöëke (jäöëkte, gejäöëkt)    :    jeuken.                   
jäöëvergank (moe)    :    overgang.                   
jaor (jäörke, jaore of jaor)    :    jaar.         'n nuuj jaor (orig.), volgend jaor (mod.) (Volgend jaar).           
jare (gejare of woeërde) (sgv)    :    worden.                   
jarpel (ja/rpel)  (jerpelke, jarpele) (sgv)    :    aardappel.        Hebs te jarpele geplaant? (Heb je aardappelen geplant? Commentaar als je je schoenen uit doet en de dikke teen komt door de sok heen).           
jas (jèske, jès) (mod.)    :    jas.        Dae jas ziet oet of went d'r hoond 'm ee g'n koont hèj gehad (Die jas ziet er uit alsof de hond 'm in z'n kont heeft gehad).           
jatse (sgv)    :    gejaagd heen en weer vliegen, rondcrossen.        Op de jats zieë (Op stap zijn).           
Jean-Pierre (Jea~n-Pierre)    :    roepnaam Jean-Pierre met typische oost-Voerense klemtoon op het eerste deel van de naam.                   
jeansbrook    :    jeans, spijkerbroek.                   
jerpel (jerpelke, jerpele) (moe)    :    aardappel.                   
Jetteke    :    Jetteke Haccourt-Weustenraad, kruidenierster in Veurs.                   
Jetteke    :    roepnaam Henriëtte.                   
jeuëlenterre (jeuëlenterre) (moe)    :    [botan.] vlier, Sambucus soorten.                   
jeug of jeugd    :    jeugd.                   
jeumig    :    uitroep van leed, verdriet, ontgoocheling.                   
jich of gich    :    [med.] jicht.                   
joechele (joechelede, gejoecheld)    :    roepen, hinneken, janken, jodelen,  typische uitroep om iemand uit het veld naar huis te roepen: een hoog en snel oewoewoew.                   
joemmi    :    gummi.                   
joenke (joenkde, gejoenk)    :    janken.                   
Joep    :    roepnaam Jozef.                   
Jolet, ee g'n    :    [loc.] Jolettestraat in sgv.                   
jóng (jungske, jónges)    :    jongen.        mienge leeve jóng! (mijn lieve jongen!)           
jóng (jungske, jónges)    :    zoon.                   
joonk    :    jong.        Wie-te joonk waor (Toen hij jong was).           
joonkheed    :    jonkheid, groep jongemannen die o.a. het kermisfeest organiseren.                   
joonkman    :    vrijgezel.                   
Judas    :    Judas.        Gèt va Judas nao Pilates lope (Wat van Judas naar Pilatus gaan, doelloos van hier naar daar gaan, rondtoeren).           
juu    :    halt uitroep.                   
juub (juubke, jube)    :    kip, humoristisch gezegd.                   
juub-juub-juub of jieb-jieb-jieb    :    roep om de kippen te lokken, liefst gepaard met het strooien van voer.                   
juud (juudsje, jude)    :    jood.                   
juufrouw    :    onderwijzeres, schooljuffrouw.                   
Juupke    :    roepnaam Jozef.                   
juus (juu/s)    :    juist, net.                   
kaaf    :    kaf.                   
kaal    :    kaal.                   
kaal    :    praat.        Dómme kaal (Domme praat).    Kaal van de luuj (Kletspraat).    Fienge kaal (Mooipraterij).    Loeëze kaal (Praat om iemand om de tuin te leiden).
kaamp    :    kam.                   
kaankert    :    kanker.                   
kaant    :    kant.                   
kaar    :    bijenkorf                   
kaar (kerke, kare)    :    kar.                   
kaargelei    :    karrespoor.                   
kaarring    :    ijzeren ring rond houten karrenwiel.                   
kaas of kaast (kèske, kès of kaaste) (mod.)    :    kast.                   
kaat of kaart (ketsje, kate)    :    kaart.                   
kaat of kaart (kiertsje) (sgv)    :    kaart.                   
kabaenes (kabae/nes)    :    groot exemplaar, misschien eerder van levende wezens, b.v. een extra zware stier.                   
kabberdaol    :    koprol.                   
kabbinèt    :    werkkamer.                   
kabien (kabie/n)    :    transformatorgebouw.    fr. cabine.               
kado (ka/do) (kadoke, kadoos)    :    cadeau, geschenk.                   
kaduuk (kaduu/k)    :    kaduuk, mankementig, slap, moe, niet erg gezond.    fr: caduc.    Die kaar is èrg kaduuk (die kar is erg krakkemikkig).    Die koo is semmelig kaduuk (die koe is tamelijk ongezond).    Hod dich kaduuk! (Hou je rustig!)   
kaeël    :    kerel, in spreektaal om een uitspraak te benadrukken.        Dat waor éé groeët vuur, kaeël! (Dat was één groot vuur, kerel! Dat was een enorme brand, man!).           
kaeël (kaeëlke, kaeëls)    :    kerel.                   
kaeën (kaeëne)    :    kersenpit.                   
Kaeën, op 'ne    :    [loc.] Op de Kern, ten oosten van de veldweg van Veurs naar Vrouwenhof. N 50 44.096, E 5 50.202                   
kaeësjmis    :    kerstmis.                   
kaeëtel (kaeëtelke, kaeëtele of kaeëtels)    :    kookpan.                   
kaeëts (kètske, kètse)    :    kaars.                   
kaekè (kae~kè)    :    staande petroleumlamp, olielamp.    fr/waals: quinquet.               
kaere (kaerde, gekaerd)    :    keren, vegen, bezemen.         't hoes kaere (het huis vegen).           
kaffee (ka/ffee)    :    café.                   
kaffee (ka/ffee)    :    koffie.        Sjtrange kaffee (Sterke koffie).           
kaffeesgroond (ka/ffeesgroond)    :    koffiedik.                   
kaffespot (ka/ffespot)    :    koffiepot, koffiekan.                   
kajee (kajee/)    :    schrift.    fr: cahier.               
kajute    :    huilen, jammeren van de pijn.                   
kakao (ka/kao)    :    cacao.                   
Kakkes, op 'n    :    [loc.] Kaks, op de kak, toilet, schijthuis, synoniem: drietes. Pleintje achter voormalige boerderij in Teuven centrum, heden restaurant Moeder de Gans. N 50 45.079, E 5 52.565                   
kakkesjtool (kakkesjteulke, kakkesjteul) (orig.)    :    toiletstoel, verkleinvorm: kinderstoel.                   
kal (kalle)    :    wielblok, wielklem.    fr: cale.               
kalder (moe)    :    kelder.                   
kalender (kale/nder)    :    kalender.                   
kalender (kale/nder), of galender (uitspr: fr. g)    :    leuning, balustrade.    du: Geländer.     'ne sjeve trappekalender (Een scheve trapleuning: een bouwsel dat werkelijk op niets trekt, helemaal krom en scheef).           
kalere (kalere, gekaleerd)    :    vastzetten, steunen, stabiliseren.    fr: caler.               
kalksjtee    :    kalksteen.                   
kalle (kalde, gekald) (orig.)    :    praten, spreken, kallen (veroud. nl.) Niet: spreken voor een gehoor. Dan eerder sjpraeëke (mod.).    en: to call.    Kalle wie die va Voere of wie ee Voere (Spreken zoals die van 's-Gravenvoeren of zoals in 's-Gravenvoeren).     Mit kalle versjteet me zich (Met spreken krijgt men een goede verstandhouding).    Dae waor daovan an't kalle (Die had 't er over).   
kallot (kallo/t)    :    pet, muts. Neutraler dan "kap" dat misschien een beetje denigrerend is.                   
kalot    :    pet.                   
kalpeng    :    notitieboekje, schrift.    fr: calepin.    Sjrief 't op in dienge kalpeng (Schrijf het op in je boekje).           
kalsong (kalso/ng)    :    onderbroek met lange pijpen.    fr: calson.               
kamaow (kamao~w) (orig.)    :    fut.        Hae haat gènge kamaow ee (Hij heeft geen fut).           
kamasje    :    leren beenbeschermingskappen, laarzenschacht.    du: Gamasche.               
kamer    :    kamer.        De gój kamer (De goede kamer).           
kamer    :    metalen kruitpot om tot ontploffing te brengen bij de bronk.                   
kamjónèt (orig.) (kamjónè/t)    :    busje, kleine vrachtwagen, bestelwagen.    fr. camionette.               
kamjóng (orig.) (ka/mjóng) (kamjöngske)    :    vrachtwagen.    fr: camion.    Mit de kamjöngskes sjpaele (Met de vrachtautotootjes, speelgoedautootjes spelen).           
kammelot    :    rotzooi.    fr: camelotte.               
kammeraod (kammerao/~d) (kammeräödsje, kammeraote)    :    kameraad, vriend.                   
kammezaol of kammezol (kammezäölke of kammezölke, kammezaole)    :    kamizool, trui, gilet.    fr: camisole               
kamoek of kafoek (orig.)    :    fut.    fr: camisole               
kamouw    :    moed, durf, levendigheid, energie.        Hae haat neet väöl kamouw ee (Hij is niet erg levendig).    Dat is inge dae haat kamouw ee (Dat is iemand die moed heeft).       
kampzjeng (moe)    :    spottend voor kampbewoner.                   
Kanada    :    [loc.] Canada.                   
kanada, op 'ne    :    [loc.] Vrouwenhof, in het Vrouwenbos nabij Kies, kanada genoemd vanwege de veraf gelegen locatie. N 50 43.653, E 5 50.689                   
kanaj    :    boefje, ondeugend iemand.    fr: canaille.               
kandelaer (kandelaerke, kandelaere of kandelaers)    :    kandelaar.                   
kanieël    :    kaneel.                   
kanief    :    knipmes, zakmes.    fr: canif.               
kanien (kanie~n) (kaneng) (moe)    :    [anim.] konijn, Oryctolagus cuniculus.                   
kannedas (kannedasse)    :    [botan.] canadapopulieren, Populus x canadensis.                   
kanteneer    :    kantonnier, wegwerker.                   
kantien (kantie/n)    :    kantine.                   
kantien, de (kantie/n)    :    Café, feestzaaltje, kantine bij voormalige camping Rusticana in Moelingen, bij de watermolen van Walpot (±1970-80).                   
kantonneer    :    kantonnier. Wegwerker, vaste arbeider belast met het dagelijks onderhoud van een deel van de wegen.                    
kanunnik (kanunnike)    :    kanunnik.        Ouw kanunnike (Oude kanunniken, gezegd over oude mensen als ze hun wijsheid van vroeger verkondigden).           
kanzjel    :    dakgoot.    zwits: (dach)kännel.               
kaod (kao~d)    :    koud.        `t waeëdt kaod-a (orig.), 't begint kaod te waeëde (mod.) (Het begint koud te worden).           
kaodvuur    :    [med.] koudvuur, nat gangreen. Infectie na eenverwonding waarbij veel avitaal weefsel ontstaat (b.v. schotwonden, pletwonden), door contact met grond of mest. Met risico op amputatie.                   
kaoëd (käödsje, käöëd)    :    koord.        Övver de kaoëd sjtoeë (Over de koord staan, dwars liggen. Komt van het beeld van een aangebonden koe die onwillig met een poot over het zeel aan de voorkant gaat staan, buiten haar terrein).           
käöëke    :    keuken.                   
kaoëkmaal (orig.)    :    kookketel, waterketel.                   
kaoëkmoor    :    kookketel, waterketel.                   
kaoën    :    koren, graan.                   
kaoënwoof     :    [anim.] hamster, korenwolf. Deze naam schijnt te wijzenop de "hebzucht" van het diertje de veldhamster. Men vergelijke met het Nederlandse "Geldwolf".                    
kaoëper    :    het metaal koper.                   
kaoëperwieër    :    [loc.] kopervijver, molenvijver van de voormalige kopermolen in de Berg, smv. 50°44'35.3"N 5°48'51.3"E                   
kaoësj (käöësjke, kaoësjte)    :    korst.                   
kaoët (moe)    :    kaart.                   
käöëtbie    :    kortbij.                   
Käöëte Kieëre, a g'n    :    [loc.] ten westen van de Leemberg op Schilberg. N 50 45.784, E 5 50.323                   
kaoëter (moe)    :    [anim.] kater.                   
käöëterbie    :    korterbij.                   
kaof (kao~f) (käöfke (käö/fke), kaover (kao~ver))    :    kalf.         'n ko lekt gèng vremde koaver: Es 'ne witmaan mit kènger 'n nuuj vrow trowde, da how me twiefels of dat waal good kaom    (Een koe likt geen vreemde kalveren: Als een weduwnaar met kinderen een nieuwe vrouw trouwde, dan had men twijfels of dat wel goed kwam).    E kaof dat'nt zoepe wèlt kriet 't in Voere gelierd (een kalf dat niet drinken wilt krijgt dat in 's-Gravenvoeren geleerd, gezegde uit de buurdorpen waar de Voerense drinklust berucht is).   
kaolebaoën    :    [loc.] bron van het waterwegske in smv. N 50 45.01, E 5 49.045                   
kaolemäöt (kao~lemäö~t) (kaolemäöte) (sgv)    :    kolenkit.                   
kaolesjöp    :    kolenschop.                   
kaolputter (moe)    :    mijnwerker.                   
kaom (kao~m) (orig.)    :    amper, nauwelijks, bijna niet.    du: kaum               
kaome (kaam [conj 2: kieëm], kaome (orig.) of gekaome (mod.))    :    komen.        kaom een! (kom binnen!)    Kieëm hae mer! (Kwam hij maar!). Hae zaat hae kieëm (Hij zei (dat) hij kwam, hij zei dat ie zou komen).  (conj 2. Du. käme)    Ich kaom, doe käöms, hae käömt, v'r kaome, d'r kaomt.     En zoeë is dat kaome (en zo is dat gekomen).
Kaomerig    :    [loc.] Komberg, Comberg te smv. N 50 45.056, E 5 48.719                   
kaonkoer (kao~koe~r) (moe)    :    wedstrijd, concours.                   
käöre (käörde, gekäörd)    :    keuren.                   
käöre (käörde, gekäörd) (orig.)    :    aaien.    nl: (lief)kozen.               
kaore (orig.)    :    proeven.    du: kosten.               
käöring    :    keuring.                   
kaotbètel (kaotbètelke, kaotbètele)    :    soort beitel.                   
käöts (orig.) of keuëts (orig.)    :    koorts.                   
kaove (kofde, gekofd)    :    kalven, kalveren.                   
kaoverblad (kaoverblaar)    :    [botan.] Ridderzuring, Rumex obtusifolius L.                   
kaoverbloom (orig.)    :    [botan.] Pinksterbloem, Cardamine pratensis L.                   
kaoverwei    :    kalverenwei.                   
kaozjee (kao~zjee)    :    vakantie.    fr: congé.               
kap    :    muts, misschien een beetje denigrerend. Kalot is neutraler.        Dóch de kap aaf (Zet je muts af).           
kapel (kapelke, kapelle)    :    kapel.                   
Kapel, op (orig.)    :    [loc.] Hendrik-Kapelle, plaats ten zuidoosten van Remersdaal, Henri-Chapelle. N 50 40.609, E 5 55.712                   
kapeldäör, a g'n  -    :    klets na de mis voor de deur van de St. Rochuskapel op de Plank.                   
kapjès (kapjèze) (moe)    :    perzik.                   
kapjèzeboom  (moe)    :    perzikboom.                   
kaplaon (kapläönke, kapläöns)    :    kapelaan.        Went 't rent bie d'r pasjtoeër, dröppelt 't bie d'r kaplaon (Wanneer het regent bij de pastoor, druppelt het bij de kapelaan, de een heeft voordeel van de voorspoed van een ander).           
kapoele    :    recht gesneden haarfront, pony, pagekop.                   
kapot    :    dood.        Val kapot! (Val dood!)    Kapot goeë van de kou (Sterven van de kou).       
kapot    :    kapot.                   
kappe (kapde, gekap)    :    kappen, snoeien, kortwieken, van uitsteeksel vrijmaken.        [vet.] De poeëte of de klauwe vaege, sjnieje of kappe (De poten snoeien, bij de koe moeten de tenen recht gemaakt worden. Aan de voorpoot groeit de binnenste teen harder en krom, aan de achterpoten is dat de buitenste teen).           
kappo    :    motorkap.    fr: capot.               
kappuusj (kappuu/sj) (moe)    :    capuchon, vaste kap aan een jas.                   
kapsjtok    :    magere koe met uitstekende bekken.                   
kapsjtok (kapsjtökske, kapsjtök)    :    kapstok.                   
karakol (karakolke, karakolle)    :    [anim.] wijngaardslak, Helix pomatia.                   
karamelpoedding    :    caramelpudding                   
karbuur    :    carbid.     fr. Carbure.               
karbuurkanon     :    carbidkanon.        "E karbuurkanon vör 't verjage van de sjpriewe (Een carbidkanon voor het verjagen van de spreeuwen).
"           
karbuurlaamp    :    carbidlamp.                   
karehings    :    karhenst, trekpaard.                   
karehoond (karehun)    :    karrenhond, hond die de hondenkar trok.                   
karessere (karesseerde, gekaresseerd) (orig.)    :    kennis hebben.                   
karmel (karme/l)    :    slag, klap.         'n karmel op dieng moel (Een slag in je gezicht).           
karmel (karme/l) (karmelke, karmelle)    :    caramel.                   
karnoefele (moe)    :    knuffelen, vrijen.                   
karrelere    :    betegelen.    fr: carreler.               
karresel    :    carrousel.                   
kartoesj    :    hagelpatroon, schietpatroon.    fr: cartouche.    De bende va kartoesj (Bende deugnieten).           
kas (keske, kaste) (mod.)    :    kast.                   
kas (mod.) (moe)    :    kast.                   
kas of kaske    :    helm, bromfietshelm, motorhelm.    fr: casque               
kasjpoesjaer    :    stofjas.                   
kasjtaanjel (kasjtaanjelke, kasjtaanjele)    :    kastanje.                   
kasjtieël (kasjtieëlke, kasjtieële)    :    kasteel.        Kasjtieële make (Kastelen maken, als er regen in de lucht hing tijdens de hooitijd, werd het hooi op kleine hoopjes (ca.0,75m hoog) bijeengeharkt. Zo werd enkel het bovenste deel nat, en droogde dan ook weer snel op).           
kasrol (kasro/l)  (kasrolle)    :    kookpot.    fr: casserole.               
kastaar (kastaa/r)    :    groot exemplaar, levend of niet: en stier, een tractor.                   
kat (kètteke, katte)    :    [anim.] kat, poes. Felis catus.                   
kate (kade, gekaat)    :    kaarten.        ich kaat, doe kaats, hae kaat.           
kater    :    [anim.] kater.                   
katorat!    :    tot straks!    vermoedelijk waals: jusqu'a tantôt!               
katrienewiel    :    [med.] ringworm.                   
kattegejaank     :    gezang en muziek die men niet kan waarderen, die pijn aan de oren doet.                   
Kattegraaf (sgv)    :    [loc.] in sgv.                   
katteliek (kattelie/k) (kattelieke)    :    katholiek.                   
kattepoekele    :    verzet, misbaar, discussie.        Mak toch neet zoeväöl kattepoekele (maak toch niet zoveel moeilijkheden, doe toch niet zo moeilijk).           
kattepoekele    :    een kat die met hoge rug tegen iemands onderbenen wrijft. Ook gezegd als een jongen een meisje het hof maakt.                   
katterot    :    [loc.] Kattenrot, op de hoogte tussen Vitchen en Ulvend. N 50 45.38, E 5 48.416                   
kavejjer of kaveier    :    iets fors, iets enorms.                   
kavejjer of kaveier    :    kwajongen.                   
Kavie (Kavieke) (moe)    :    roepnaam Octavie.                   
kavvo (ka/vvo) (moe)    :    grafkelder.    fr: caveau.               
kaw (moe)    :    kou.                   
kaw (moe)    :    verkoudheid.                   
ka-wee    :    regenjas.    merknaam               
Keel, de    :    [loc.] een "sjloont" in moe.                   
keem    :    kwam.                   
keend (keender) (sgv)    :    kind.                   
keend (kinneke [mv: (kinnekes of (kinnekere] of kindsje [mv: kindsjes of kindsjere], kinger)    :    kind.        Kinger Gods! (Kinderen toch!)    Króm kinger pese óch! (Scheve zaken deugen ook).       
keendersjtool (keendersjteulke, keendersjteul) (mod.)    :    kinderstoel.                   
keenkbrik (orig.)    :    [loc.] kinkenberg in sgv.                   
keenkeberg (mod.)    :    [loc.] kinkenberg in sgv.                   
keenkers    :    Kinkers, lastpaardjes met aan weerszijden een mand. oorsprong van toponiemen.                   
Keer    :    [loc.] Keer in Cadier en Keer.                   
keerk (keerkske, keerke)    :    kerk.                   
keerkgaank (sgv)    :    offergang, zie offergaank (smv).        Ee 's-Gravevoere nao 'n geboerte waor dat neuge daag ee ge bèd, daonao gong de vrow heure keerkgaank doeë, ummer der ierste kier dat ze op g'n sjtraot kaom.    (In 's-Gravenvoeren na een geboorte was dat negen dagen in het bed, daarna ging de vrouw haar kerkgang doen, steeds de eerste keer als ze op straat kwam).       
kees (keeske, keeste)    :    kist.                   
keëts (moe)    :    kaars.        Doe bès 'n groete keëts, mer doe gefs gee leech (Jij bent een grote kaars, maar je geeft geen licht, gezegde tegen iemand die je in het licht staat.)           
kelder    :    kelder.        Ee g'ne kelder (In de kelder), d'r kelder ee (De kelder in).    Kelders i genne Pley, wijnmerk van Jean-Marie Ernon uit sgv.       
kemmen (kemde, gekemd)    :    kammen.                   
kemsel    :    kamsel, bijeengeharkt materiaal, bijvoorbeeld hooi.                    
kènne (koes [conj 2: keus], gekaand)    :    kunnen.        ich kèn, doe kuns of kèns en kènste.      't keus zieë ('t kan zijn).    Wienie keus d'r 'ns tied ha vör uvver die plaaisj van de böshalte te kalle? (Wanner zou u eens tijd hebben om over de plaats van de bushalte te spreken?)   
kènne (koes, gekaand)    :    kennen.        ich kèn, doe kuns of kèns en kènste.           
kenovel?    :    wat nieuws?    waals: quelle nouvelle?               
kerkesvolk    :    tuig, getuig, schorem, uitschot, gespuis, laag volk.                   
kerme    :    kermen, weeklagen, kreunen                   
kerteer    :    kwartier.                   
ketsj    :    adamsappel.                   
ketsj    :    klokhuis.                   
kètsje    :    de pulp na het uitpersen van gekookte appelen en peren bij de stroopbereiding. Dient dan nog als koeienvoer.                   
kètte    :    ketting.                   
Kètte, ee g'n (sgv)    :    [loc.] Kettenstraat in sgv                   
Kèttelemaan    :    Kettingenman: In de Stashaag zwierf een spook helemaal omhangen met lange koekettingen.                   
ketzoet!    :    kat d'ruit!                   
keule (keulde, gekeuld)    :    koelen.        hae keult.           
Keunkel, an d'r    :    [loc.] aan de Koebeek te SPV, vlakbij woning 43a, waar de beek een hoek van 90° maakt. 50°43'48.8"N 5°49'26.6"E        Vroeger was er een wegje naar toe om water te gaan halen. Dit wegje lag in 't verlengde van de Loesberggets (Lusberg) en men noemde het de Keunkelgets.           
Keunkelgets    :    [loc.] aan de Koebeek te SPV                   
keze (gekaoze)    :    kiezen.                   
kieël (sgv)    :    kerel.                   
Kieër    :    [loc.] Keer in Cadier en Keer.                   
kieër    :    keer.        Op 'ne vieze kieër (Eens heel onverwacht).           
kieës    :    kaas.                   
kieës (kieëse) (moe)    :    [botan.] kers, Prunus soorten.                   
kieësetied (moe)    :    kersentijd.                   
kieësj (kieësjke, kieësje)    :    [botan.] kers, Prunus soorten.                   
kieësjevlaam    :    kersenvlaai.                   
kieëskop (kieësköpke, kieësköp)    :    kaaskop, scheldnaam voor Hollander, Nederlander.                   
kieësmieëske (orig.)    :    [anim.] koolmees, Parus major.                   
kieëtel (kieëtelke, kieëtele of kieëtels)    :    kookpan.        kieëtelemenneke, kieëtelemichiels (ketelmannetje, ketelmichiels, ketelhandelaar in sgv).           
kiek (kie~k)    :    inzicht.         `ne klaore kiek (Een helder inzicht).           
kieke (kaeëk, gekaeëke)    :    kijken.                   
kieke (kaeëk, gekaeëke)    :    letten op.        Dao han ich neet mie nao gekaeëke (Daar heb ik niet meer op gelet).           
kiel (kielke, kiele)    :    stalen wig om boomstronken te splijten.                   
kielbaog    :    boog om pijlen mee te schieten.                   
kielefiets    :    hufter.                   
kiene (kiende, gekiend)    :    kienen.                   
kies (kie~s) (moe)    :    kaas.                   
kies (kieske, kieze) (mod.)    :    kies.                   
Kies, ge    :    [loc.] Kies, tussen Veurs en Hagelstein. 50°43'18.7"N 5°51'34.3"E        a ge Kies, op e Kies (aan 't Kies, op 't Kies).           
kiet (kie/t) (kietsje, kieter)    :    korrel, greintje.        E kiet havver (Een korrel haver).    Hae kräg zich e kiet of drie, gee kiet (Hij nam zich een korrel of drie, helemaal niks).    Gee kiet vertroewe (Geen greintje vertrouwen).   
kietel    :    stofjas, de varkens- en kalverkoopman hadden zo een typische zwarte kietel aan.     du: Kittel.               
kietsoet    :    sliepuit, uitroep bij het over elkaar strijken van de wijsvingers om een verliezer te plagen.                   
kievief    :    alert.    fr: qui-vive.    Blief op dienge kievief (Blijf op je hoede).           
kievwala!    :    wie we daar hebben!                   
kiezel    :    kiezel.                   
kilo    :    kilo.                   
kilometer    :    kilometer.                   
kimme    :    wangen.                   
kinnis (kinniske, kinnise)    :    kennis.        Kinnis ha (mod.) (Kennis hebben).           
kipkap (mod.)    :    hoofdkaas.                   
kippes (orig.)    :    hoofdkaas.                   
kirk (kirkske, kirke)    :    kerk.                   
kirkesjläöëtel (kirkesjläöëtelke, kirkesjläöëtele)    :    [botan.] sleutelbloem, Primula soorten.                   
kirkfabriek    :    kerkfabriek, kerkeraad.                   
kirmes    :    Kermis in betekenis verruimd: familiefeest.        Da hot v'r kirmes (dan houden we een familiefeest (onafhankellijk van de dorpskermis).    Vör de kommuunje van d'r Zjaak zeet 'r op d'r kirmes gerope (Met de communie van Jaak zijn jullie voor het feest uitgenodigd).    Kirmes ee g'n höl (Kermis in de hel, als de zon schijnt terwijl het regent).    Nao de kirmes (naar de kermis).
kirmes (moe)    :    kermis.    Vroeger was er ook kermis in gehuchten als Veurs, Sinnich (15 augustus), Nurop.     't is allemaol get zaag Bet, en gaof de geet get. Ze liet 't kaof sjtoon, want 't waor tied veur nao de kirmes te goon.    (Het is allemaal wat zei Bet, (het is me wat), en gaf de geit wat, ze liet het kalf staan, want het was tijd om naar de kermis te gaan, een versje (moe) dat al eens gezegd wordt in gezelschap als men even stil valt met praten).    Kirmes in de hèl (Kermis in de hel, als de zon schijnt terwijl het regent).   
kirmesmiensj    :    kermisklant.                   
kjaan (sgv)    :    kern, pit.                   
kjaars (kjaarse) (orig.) (sgv)    :    kaars.                   
kjaas (kjase) (sgv)    :    [botan.] kers, Prunus soorten.                   
kjaasmis (sgv)    :    kerstmis.                   
kjäöke (moe)    :    keuken.                   
kjäös (kjäöske, kjäöse) (moe)    :    [botan.] kers, Prunus soorten.                   
kjäöts (moe)    :    kaars.                   
kjèl (moe)    :    kerel.                   
klaank (klaanke)    :    klank.                   
Klabatter    :    [loc.] Clabater. Langs gewestweg nabij Hagelstein, 200m richting Magis. 50°43'01.4"N 5°51'22.3"E                   
klabatter    :    het houten hamerinstrument dat door de misdienaren gebruikt werd in plaats van belgerinkel tijdens de vasten.                   
klabberdows    :    plotsklaps.        Klabberdows, dao laog ich (Plots lag ik daar).           
klaene (klaende, geklaend) (orig.)    :    slaan, gooien, werpen, smijten.        E-weg klaene (orig.) (Hard weglopen).           
klak    :    slag, klap in je gezicht met platte hand.    fr: claque.               
klak    :    pet.                   
klam (klamme)    :    kram.        Klamme vör sjtacheledraod a g'ne paol te naegele (Krammen om prikkeldraad een aan paal te nagelen).           
klammatsj    :    hefboomtang, gereedschap bij het haagtunen om de haag en ingevlochten takken bijeen te trekken.                   
klandere    :    keuvelen.                   
klaor    :    duidelijk, klaar.        Da's gaans klaor! (Dat spreekt vanzelf!)           
klaor    :    licht, klaar, helder.                   
klaor (mod)    :    klaar, gereed.                   
kläös    :    stumper.                   
klaosmaan (klaosmenneke, klaosmander)    :    speculaaspop.                   
klapper    :    klapper, ringmap.                   
klappere    :    klapperen, fladderen.                   
klaproeës (klapruuëske, klaproeëze) (mod.)    :    [botan.] klaproos, Papaver soorten.                   
klasseur    :    ordner, verzamelband.                   
klats of kletsj (klatse of kletsje)    :    klappen, slaag.        Dalik kries te klatse op dien batse (Dalijk krijg je klappen op je billen).           
klatsj    :    kaal hoofd.                   
klatsje, (klatsjde, geklatsj)    :    klappen, slaan, applaudiseren.                   
klatspapier (sgv)    :    zilverpapier, zilverfolie.    etym: glad papier?               
klauw (klauwe)    :    handen, voeten.        Pierre, zèt de klauwe ee g'n aeëd, 't geit neet väöroet!    (Madam Vreuls van g'n Eiken zei dat vroeger tegen haar man als ze de kruiwagen langs de holle weg omhoog duwde en hij de kar trok).    D'r klauw van e mèlkmassjieng (De klauw is het onderdeel waaraan de vier zuigspenen zitten).   
klauw (klauwe)    :    dikke steen, vuursteen, silex.        Dieke klauwe (Dikke, zware stenen).    op 'ne waeg mit puur sjerpe klauwe kènste flot krevere (Op een weg met overwegend scherpe stenen kun je snel lekrijden).       
klavere    :    klauteren.                   
klavits (klavitse) (moe)    :    kloot, testikel.                   
kleed    :    kleed.                   
kleenk (kleenke)    :    klink.        Bieëter 'ne sjelm aa g'n kleenk es 'n loesterveenk (Beter een dief aan de klink dan een luistervink) (sgv).           
kleenke    :    kettingen waarmee de paarden voor de kar gespannen worden.                   
Kleenkewej  (moe)    :    [loc.] Kleenkewej in moe.                   
kleesper    :    tenger (vrouwtje).        E kleesper wiefke, vröwke, menneke (Een tenger wijfje, vrouwtje, mannetje. Bijna een staande uitdrukking).           
kleiaasj (moe)    :    kleding.                   
kleie (kleide, gekleid)    :    kleden.                   
klèijing    :    kleding.                   
klèjer    :    kleren.        Zoondigse klèjer, gooj klèjer (Zondagse kleren).    Däör de waeëkse klèjer, wirkklèjer (Door de weekse kleren, werkkleren).       
klèjerhaot    :    klerenhanger, kapstok.                   
klèng (moe)    :    klein.                   
klèng of klee    :    klein.        E klèngt, 'ne klènge, 'n klèng (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).           
klèngegheed    :    kleinigheid.                   
klepkow (moe)    :    klapkooi. Vogels werden gevangen met een getralied bakje, waarvan het deksel kon dichtklappen.                   
kleppe (geklept)    :    slaan, tikken tegen een kerkklok.                   
klet    :    [botan.] kleefkruid, Galium aparine L.                   
klet    :    [botan.] klis of klit, Arctium soorten.                   
kletsje    :    klappen, slaan, applaudiseren.        Ee g'n heng kletsje en op de batse of op de vot kletsje (In de handen klappen en op de billen of het achterwerk slaan).           
kletsjkop    :    kaalkop.                   
kleuj    :    planken vloer waar kalveren wat comfortabeler op kunnen liggen, in plaats van op een bakstenen ondergrond.                   
kleur    :    kleur.                   
kleutsje (kleutsjde, gekleutsjt)    :    klutsen, kloppen.                   
klieë    :    [botan.] klaver, bijv. Trifolium soorten.                   
klieë    :    zemelen van graan.    du: Kleie.               
klieë (klieës)    :    klaveren (kaartspel).                   
klienjotäör (klienjotäö~r)    :    knipperlicht, richtingaanwijzer.    fr: clignoteur               
klietsj (rem)    :    klink.                   
kliettsjè    :    klapkooi. Vogels werden gevangen met een getralied bakje, waarvan het deksel kon dichtklappen.                   
kliettsjè (moe)    :    mestkar.                   
kliköwke  (sgv)    :    klapkooi. Vogels werden gevangen met een getralied bakje, waarvan het deksel kon dichtklappen.                   
kling (sgv)    :    klein.                   
klits (klitse)    :    dikke knikker.                   
klits (klitse)    :    kloot, testikel.                   
kloeëster (kluuësterke, kloeëstere of kloeëstersj)    :    klooster.                   
kloeët (kluëtsje, kloeëte)    :    kloot, testikel.        En ich de kloeëten op... (En ik maakte dat ik weg kwam...).           
kloeët (kluëtsje, kloeëte)    :    zielepoot.        D'n örreme kloeët (De arme zielepoot).           
kloeëte (gekloeët)    :    kloten, voor de gek houden, bedriegen.        Laot dich mer neet kloeëte (Laat je maar niet voor de gek houden).    Dao han ich mich gekloeët (daar heb ik mezelf gekloot).       
kloeëteriej    :    kloterij, fopperij, iemand voor de gek houden, bedriegen.                   
kloek    :    [anim.] klokhen.                   
kloeksjpuële (sgv)    :    verstoppertje spelen.                   
kloester (kloe~ster)    :    hangslot, kluister.                   
kloester (kloe~ster) (moe)    :    klooster.                   
kloetsj    :    geut.                   
kloetsje (kloetsjde, gekloetsj)    :    klotsen.        De mèlk kloetsjt in zienge boek (De melk klotst in zijn buik).           
klómmel    :    prul, onding.        [med.] Ze haat d'r klómmel (Ze heeft haar maanstonden).           
klómmele (klóimmelde, geklómmeld)    :    prutsen.                   
klook    :    goed uitziend, mooi gekleed, netjes.    du: klug, nl: kloek.    Sjnook, sjpook, driet in d'n brook, da bès te zoondegs klook! of: Senterklaos, pees ee g'n haos, sjiet in d'n brook, da bès te zoondegs klook! (Kinderrijmpjes).           
kloomp (kleumpke, kloompe of kleump)    :    klomp.                   
klophings    :    [vet.] klophengst.                   
klóppe (klópde, geklóp)    :    kloppen.                   
klös    :    stumper.                   
kloster    :    klooster.                   
klöts    :    kluiten.                   
klotshaot    :    [botan.] vlier, Sambucus soorten.                   
klowwe (klowde, geklowd)    :    stelen.                   
klunkske (klunkskes)    :    [anim.] vroedmeesterpad, Alytes obstetricans.                   
klutendrek    :    as van sjlam, van kolenslik.                   
klutsj (ö3, K-SL)    :    grappig voor hoofd.        Dóch d'ch get op d'ne klutsj (Zet wat op je hoofd).           
kluut    :    gehaktbrood.                   
knab (knebke, knabbe)    :    stuk hout.        Laeg knabbe ater g'n raar (Leg stukken hout achter de wielen).           
knab (knebke, knabbe)    :    boterham.    nl: verwant aan knapzak? Hierin komt knap van het middelnl. cnappen = stukbijten met de tanden.               
knabbevraeëter    :    scheldnaam voor een gierigaard.                   
knabbös (kna/bbös)    :    knalbus, proppenschieter uit vlierhout.    nl: buks, du: Büchse.    Uitgehold stuk tak, waarin een houten pin past, en waarin vooraan een stop word gestoken. Bij comprimeren van de lucht in de buis door vooruitstoten van de pin ontstaat een overdruk. Als de stop het niet meer houdt ontstaat een knal.           
knaeët    :    knecht.                   
knaeje    :    kneden.                   
knao (knäöke, knäö of knäöj)    :    brok.                   
knaoëkendokter    :    orthopedisch arts, chirurg.                   
knaok (knäöëkske, knäöëk)    :    handen.        Ich sjtoeët mich ming knäöëk aoëpe (Ik stoot me mijn handen kapot).           
knaok (knäöëkske, knäöëk)    :    knook, bot, been.        Zjwieg, doe owwe! - Wàt? Ich bruuj nog mit dieng knäöëk de paeren oet g'ne boom (Zwijg jij ouwe! - Wat? Ik gooi nog met jouw botten de peren uit de boom).           
knaop (knäöpke, knäöp)    :    knoop.                   
Knap, op de    :    [loc.] Knap te smv.        Nao g'n Knap op.           
knappe    :    kapotspringen.                   
knats    :    recht.                   
knatsjgek    :    knettergek.                   
knee of kneej (kneeke, kneeë)    :    knie.                   
kneip    :    angst.                   
knele (kneelde, gekneeld)    :    knielen.                   
knepke    :    een muntstuk van vijf centiem.        Da bruje ze e knepke ee g'n sjaol (Dan smijten ze een vijf centiemstuk in de schaal, bij de collecte in de mis).           
knien (knie~n) (knienke, knieng (knie/ng))    :    [anim.] konijn, Oryctolagus cuniculus.        Wen's te 'ne knien wils vange, mos te 'm zaot op d'r sjtoets liegke (Als je een konijn wilt vangen, moet je hem zout op de staart leggen. Als je zover geraakt, kun je hem ook zo pakken, dus     als je mensen of taken behoedzaam benadert, lukt het dikwijls gemakkelijker om iets voor elkaar te krijgen).       
Kniengshaag, a g'n, of Knienshaag    :    [loc.] Aan de Konijnshaag, ten noordoosten van Boven in het dorp Veurs. 50°44'14.6"N 5°51'05.6"E                   
kniep (knie~p) (kniepke, kniepe)    :    zakmes, knipmes.                   
knikker (mod.)    :    knikker.                   
knipke, op e    :    [loc.] Knipke te smv. Percelen links en rechts van de Knipkesweg, van Verloren Kost naar Kwinten. 50°45'11.9"N 5°49'21.6"E en 50°45'00.8"N 5°49'09.4"E                   
knistele    :    (niet erg vakkundig) knutselen.                   
knóddelaer (knóddelaerke, knóddelaere)    :    knoeilap.                   
knóddele    :    knoeien.                   
Knoebel (knubelke, knoebele)    :    knobbel.            Knoebele oonder g'n erm (knobbels onder de armen (gezegd van iemand die niet graag werkt. [med.] Inderdaad kunnen wel de lymfeknopen onder de oksels zwellen bij ongewoon werk).       
knoeëk (knuëkske, knuëk) (sgv)    :    hand.                   
knoeëk (knuëkske, knuëk) (sgv)    :    knook, bot, been.        Doer merg en knoeëk (Door merg en been).           
knoeëtere  (knoeëterde, geknoeëterd) (sgv)    :    mopperen.                   
knoëk (kneuëkske, kneuëk) (moe)    :    knook, bot, been.                   
knoëkebraeker (moe)    :    begrafenisondernemer bottenbreker.                   
knoersj of knoeësj    :    knoers, kraakbeen, pezenvlees.                   
knoevel (knuvelke, knoevele) (moe)    :    hand.                   
knoevele    :    knuffelen.                   
knöppel (knöppelke, knöppele)    :    knuppel.                   
Knöppel, op 'ne -    :    [loc.] Veurs, aan het begin van Daal, 50°44'15.3"N 5°50'26.6"E                   
knospel    :    modder/mest die in de haren vande billen van een koe brokken vormen.                   
knospel    :    verdroogd snotbolletje in de neus.                   
knóttere (knótterde, geknótterd)    :    grommen, brommen, knorren, snauwen, mopperen, reclameren, preutelen.        Doe kuns get knóttere (Jij kan wat mopperen).           
knóttere (knótterde, geknótterd)    :    mopperen.                   
knótterpót (knótterpötsje, knótterpöt)    :    preutelaar, zeurpiet.        Ouwe knótterpót (Oude zeurpiet).           
knuiwele (knuiwelde, geknuiweld)    :    kauwen.                   
knuul (knuu/l) (knuulsje of knuulke, knule)    :    stuk hout.        Bruuj get knule n'op 'e vuur (Smijt wat stukken hout op 't vuur).           
kobbich, ee g'n    :    [loc.] koebeek in spv. Plaatsaanduiding en één woning, vlak achter het vroegere schooltje/gemeentehuis, weg die naar Klots en Blauveld gaat. 50°44'00.6"N 5°49'21.9"E                   
Kobes (ee g'ne -)    :    [loc.] Cobus in Rem. 50°43'44.5"N 5°52'19.3"E                   
köchin    :    kookster.                   
kode (kodes)    :    kode.                   
koed (sgv)    :    kwaad.        Tösje twellef en eng, is aal 't koed op geng (sgv) (Tussen twaalf en een is al het kwaad op gang, na middernacht gebeuren de slechte dingen).           
koedelaer    :    handelaar, sjacheraar.                   
koedele    :    handelen, sjacheren.                   
koeëd    :    kwaad.        Dat is 'n koei moel (Dat is iemand met een kwade tong, kwaadspreker).           
koeëk (koe~~ëk) (moe)    :    de kok van dienst op kamp, in een gaarkeuken.                   
koeële    :    kolen.                   
koeëlich of koeëlik    :    flauw.                   
koeëlik     :    amper.                   
koeëllef (orig.)    :    moestuin, groentetuin.    nl: "koolhof".               
koeëllefsgaar    :    moestuinhek.                   
koeëlmieës (koeëlmieëske)    :    [anim.] koolmees, Parus major.                   
koeëme (sgv)    :    komen.                   
koeën (sgv)    :    koren, graan.                   
koeënwoof (sgv)    :    [anim.] hamster, korenwolf. Deze naam schijnt te wijzenop de "hebzucht" van het diertje de veldhamster. Men vergelijke met het Nederlandse "Geldwolf".                    
koeënwòòf, d'r (sgv)    :    titel van het jaarboek van Heem en Natuur Voeren (eigen schrijfwijze).                   
koeëper (sgv)    :    het metaal koper.                   
koeërsj (koeërsjte) (sgv)    :    korst.                   
koeërts (mod.)    :    koorts.                   
koef (kuufke (kuu/fke), kuuf)    :    kuif.         'ne koef haor (Een kuif haren).           
koejmoel (moe)    :    roddelaar.                   
koejóng (koejungske, koejónges)    :    kwajongen, deugniet.                   
koejónge (-de, gekoejóngd)    :    het kaartspel kwajongen (spelen).                   
koekele    :    lachen, slap lachen.                   
koekepiep    :    piepekoek, kiekeboe.                   
koekoek    :    vreemdganger, zoals de koekoek zijn ei in een vreemd nest legt.                   
koekversjtaeëke     :    verstoppertje spelen.                   
koel (kuulke, koele)    :    groeve.                   
koel (kuulke, koele)    :    kuil.                   
koel (kuulke, koele)    :    poel.                   
koeleboets (koeleboetske, koeleboetse)    :    [anim.] dikkop, kikkervisje, maar eigenlijk de larven van de rivierdonderpad, Cottus soorten.                   
koeleboets (koeleboetske, koeleboetse)    :    [anim.] rivierdonderpad, Cottus soorten.                   
koelekop (koeleköpke, mv: koeleköpkes, koeleköp)    :    [anim.] dikkop, kikkervisje.                   
koelekop (koeleköpke, mv: koeleköpkes, koeleköp)    :    [anim.] rivierdonderpad, Cottus soorten, maar eigenlijk dikkop, kikkervisje.                   
koenjak (1, ST) (koenjakske)    :    cognac.                   
koer (koe~r)    :    binnenplaats, schoolplein, speelplaats bij een school.    fr: cour.    D'r jongeskoer en d'r metsjeskoer (De jongens- en de meisjesspeelplaats).           
koerang    :    inwijden, aanleren.    Is actiever dan fr: mettre au courant (op de hoogte stellen).    Ieëme'n op koerang zitte (Iemand iets aanleren).           
koerjóng (koerjungske, koerjónges)    :    misdienaar.                   
koerpaondu    :    [agrar.] appelsoort court-pendu.                   
koerrao    :    elektriciteit, stroom.    fr: courant               
koers (koe/rs)    :    wedstrijd.        Koers vare (Wedstrijd rijden, met name fietsenrennen).           
koerse (koe/rse)    :    wedstrijdrijden, racen.                   
koesj    :    rustig, stil.    fr: se coucher.    Hod dich koesj (Hou je rustig).           
koet (koe~t)    :    snottebel.                   
koetnaas (koe~tnaas) (koetnaeske, koetnaze)    :    snotneus.                   
koetsj (kuutsjke, koetsje)    :    kinderwagen, kinderkoets.                   
koetsj (kuutsjke, koetsje)    :    koets.                   
koezjele (koezjelde, gekoezjeld)    :    koesteren, nestelen, knuffelen.    du: kuscheln               
koezze (orig.)    :    slachten.                   
Kokeleboom    :    koprol.        Kokeleboom sjloeë (De koprol doen).           
kokkeleraol    :    koprol.                   
Kokkerel    :    speeltol.        Kokkerel mit sjmik (Speeltol met zweep).           
kokkerelle     :    kokkerelle, gezellig koken.                   
kolbloom (orig.)    :    [botan.] klaproos, Papaver soorten.                   
koliek (kolieke)    :    [med.] koliek, kramp.                   
koljee    :    collier, halsketting.                   
kollaos (mv)    :    panty's.    fr: collants               
Kölle    :    [loc.] Keulen.                   
kölle (kölde, geköld)    :    foppen, voor de gek houden, kullen.        Hae költ.           
kolleesj    :    college.        Hae zit op 't kolleesj ee Waezet (Hij zit op het college in Wezet).           
kollef (ko/llef) (köllefke, kolleve)    :    moestuin, groentetuin, koolhof.                   
kollig valle    :    flauw vallen.                   
kombien    :    [agrar.] maaidorser. Combine (zie zichmasjien).                   
kombiene    :    [agrar.] maairdorsen met de combine.                   
komiek    :    raar, vreemd, uitzonderlijk.                   
komkommer    :    komkommer.                   
komkommer (moe)    :    augurk.                   
komlesere (komlese/re)    :    ter kommunie gaan.                   
kommanderie    :    kommanderij, kasteel in spv. N 50 44.189, E 5 49.321    fr: commanderie.               
kómmel    :    fruitmand, kom.                   
Kommel, a g'n    :    [loc.] Teuven, Nurop, rechts van de weg naar Slenaken, 50°45'47.5"N 5°52'00.2"E                   
kómmelesere (orig.)    :    ter communie gaan.                   
kómmersant (kómmersa~nt)    :    handelaar, zakenman, winkelier.                   
kommersj (komme/rsj) (sgv)    :    zaak, handel, winkel.                   
kómmies (kómmieske, kómmieze)    :    douanier.        D'r büro van de kómmieze (Douanekantoor, grenskantoor).           
kommisjes    :    boodschappen.                   
kommunie (mod.)    :    communie.        Te kommunie goeë (mod.) (Ter communnie gaan).           
komplemènte (alleen mv.)    :    de groeten.    fr: compliment.               
komplemènte (alleen mv.)    :    moeilijkheden, misbaar.        maak neet zoeväöl komplemènte (Doe niet zo moeilijk).           
kompot    :    compote, moes, meestal appelmoes.    fr: compote.               
Komsa, d'r    :    Bijnaam voor fotograaf Cerfontaine uit de Vitschen, 1e helft 20e eeuw. Hij had de gewoonte iedereen die poseerde een beetje te dirigeren: 'comme ça'.                   
köndersjtee    :    kunrader steen.                   
konfituur (konfituu/r)    :    jam.                   
konkernole (sgv)    :    [botan.] kornoelje, met name de gele kornoelje, cornus mas.        Konkernolehaag (Kornoeljehaag).    Wat haas te noe wèr agevange, konkernool? Dat mos te neet doeë, mie konkerneulke (Wat heb je nu weer gedaan, deugniet? Dat moet je niet doen, mijn deugnietje).       
konkernool (konkerneulke, konkernoele (sgv)    :    kornoeljevrucht.                   
Kónnebösj, op 'ne    :     [loc.] Conenbos of Konenbos, bij de Plank. 50°44'45.0"N 5°50'58.7"E    Boileau blz 88: Gevormd uit conifeer, dennenbos.               
könning, könnig of kunning.    :    koning.        Ich goon oeë d'r könning te voot geit (Ik ga waar de koning te voet gaat, naar het toilet).    [vet.] Der könnig laote zieë (De koning laten zien. Als de hoogdrachtige koe bij het liggen de binnenkant van de vagina uitstulpte (besmettingsgevaar!)).       
konsonnaant     :    konsonnant.                   
kontrolere, (kontroleerde, gekontroleerd)    :    controleren.                   
koo (keuke, keu of keuj)    :    [anim.] koe, Bos taurus.                   
kooflat (kooflatte)    :    koeienvla, koedrek.        D'r inge verlift zich in e roeëzeblad, d'r andere in ‘n kooflat! (De een wordt verliefd op een rozenblad, de andere op een koeienvla! Het leven is een loterij).           
kook (geen mv)    :    geperst droogvoer.                   
kook (keukske, keuk)    :    koek, taart.        Aeët dich e sjtök kook, krieg ich mich nog e keukske (Eet (je) een stuk taart, neem ik (mij) nog een koekje).           
koomp    :    kom.                   
koont    :    kont, achterwerk.                   
koontekroeper (koontekroeperke, koontekroeperte)    :    hielenlikker, vleier.                   
koontergewich (koontergewichter)    :    tegengewicht.    fr: contre-poids.               
koontrebuusje    :    contributie, bijdrage.                   
koontrebuusje (orig.)    :    belasting.        ich moot de koontrebuusje nog betale (ik moet de belasting nog betalen (orig.)).           
koonzert (orig.)    :    toneel.                   
kooserel    :    [botan.] Ridderzuring, Rumex obtusifolius L.                   
kootóng    :    [botan.] Ridderzuring, Rumex obtusifolius L.                   
kop (köpke, köp)    :    kop, hoofd.                   
kope (mod.) (koch, gekaoët)    :    kopen.                   
köper    :    koper, opkoper.                   
koppieng    :    hoofdpijn.                   
köpsj    :    koppig.                   
kopvördel    :    de zone aan beide uiteinden van een lange ploegvoor, waar de tractor de ploeg lift en keert. Het wordt nadien geploegd dwars op de langsvoor. Ook vördel.                   
korae    :    vlaspijs van gedroogde pruimen, peren, appelen, abrikozen.    waals: corin.               
korbiejaar    :    lijkwagen.    fr: corbillard.               
koreente, ee g'n    :    in de brieven van de Korinthiërs.        Doe kals wie Pieëtres ee g'n koreente (smv) (Jij geeft gefantaseerde informatie).    Wie Powles ee g'n koreente (dpl) (Verstrooid. Beide gezegdes lijken hun oorsprong te hebben in de "brieven van Paulus aan de Korinthiërs").       
kornisj (kornisjke. kornisje)    :    dakgoot.    fr: corniche: daklijst, kroonlijst. Betekenisverschuiving.               
korpaenderke (sgv)    :    [agrar.] appelsoort court-pendu.                   
kort (mod.)    :    kort.                   
kortaesj    :    stoet, carnavalsoptocht.    fr: cortège.               
kórzelig (mod.)    :    korzelig.                   
kosjtel    :    koeienstal.                   
kosjtel    :    koestal                   
kössesjloop (kössesjlope) (mod.)    :    kussensloop.                   
kösteek (kösteekske, kösteke) (orig.)    :    kussensloop.                   
köster    :    koster.                   
kostuum (kostuumpke, kostume)    :    kostuum.                   
köt    :    kudde, troep, groep.                   
kot (kötsje)    :    hok.        Op kot zitten (Op studentenkamer wonen).           
köt (orig.) of käöët (orig.)    :    kort.        Kóm neet te köt (bie) (Kom niet te kortbij).           
kotse    :    [med.] overgeven, braken, vomeren, spugen.                   
kotsjel (moe)    :    schommel.                   
köttel (köttelke, köttele)    :    keutel.         'ne klenge köttel (Kleine keutel, klein kind).    Ee Sippenake huuësj te de köttele krake (In Sippenaken hoor je de keutels kraken, onzinrijmpje)       
köttele     :    keutelen, keutels schijten.                   
koutsjoe    :    rubber.    fr: caoutchouc.               
kouw    :    koude.                   
kouwke (mod.)    :    kauw.                   
ków    :    kooi.                   
kozèng  (moe)    :    neef.    fr: cousin. nl: kozijn               
kraank (moe-sgv)    :    [med.] ziek.    du: krank    Zieg dat 'r braaf zeet en neet kraank waeërd, da betaal ich d'r dokter (Zie dat jullie braaf zijn en niet ziek worden, dan betaal ik de dokter.)           
kraankde (kraankdes) (moe)    :    [med.] ziekte.                   
kraankheed    :    [med.] ziekte.    du: Krankheit    De krankhèèd kumt te paeëd en rèst te voot aaf (De ziekte komt te paard en gaat te voet weg).           
kraem    :    roomijsje.    fr. crème               
kraemobäör (kraemobäörke)    :    crème au beurre koek.                   
kragk (kregkske, kragke)    :    krakkemikkig voertuig, mens of dier.        Doe has 'n kragk of die kies 'n kragk (Je hebt een krakkemikkige of je krijgt een krakkemikkige, vroeg of laat krijgt iedereen zijn hulpbehoevende).           
krake    :    kraken.                   
kral (krelke, kralle)    :    klauw.                   
kral (krelke, kralle)    :    kraal.    nl. etym.: koraal.               
kral (krelke, kralle)    :    kralenketting.                   
krao (kräö of kräös en kraos)    :    [anim.] kraai, Corvus corone.         't es zu werm dat de kraos gape (Het is zo warm dat de kraaien gapen).    n zjwatte kraos (zwarte kraai, als men het over iemand heeft die zwarte klederen draagt.)       
Kraobrig, d'r    :    [loc.] in Teuven, ooit een gekende stortplaats voor huisvuil. 50°45'41.0"N 5°53'03.5"E                   
kraom    :    huis.        Um d'r kraom (Rond het huis).           
kraom    :    huisraad, diverse dingen.                   
kraom    :    kraam.                   
Kraom, a g'ne    :    [loc.] Aan de Kraam, tussen Dal (Veurs) en het Vrouwenbos. N 50 44.081, E 5 50.421                   
krap (krepke, mv: krepkes of krepkere, krappe)    :    meestal als krepkes: uitgebraden spekjes, kaantjes.    du: Griebe.    Krepkes mit appel (Uitgebraden spekjes met appel).           
krapuul of krepuul    :    tuig, getuig, schorem, uitschot, gespuis, laag volk.    fr: crapule.               
kras (moe)    :    afval.    fr: crasse.    Die van d'r kras (De vuilnisophalers).    Moesj krasj (verbastering van bouger la krasse: Bij het knikkeren de grond schoon vegen).       
krats (krètske, kratse)    :    kras.                   
kratse (kratste, gekrats)    :    krassen, krabben.    du: kratzen.               
krauw    :    ordinair slecht volk.                   
krauwel    :    erbarmelijk produkt, bijvoorbeeld fruit of big.                   
kravat    :    stropdas.        Dooch dich 'n kravat ee (Doe je een stropdas om).           
kreeg    :    landje veroveren, kinderspel                   
kreeg    :    oorlog.    du: krieg.    D'r kreeg va vèttieën achtieën (De oorlog van 1914-'18).    Va vör d'r kreeg (Van voor de (2e w.) oorlog).    Vertèlle övver d'r groeëte kreeg va 1870 (Vertellen over de grote oorlog 1870-1871).   
kreem (krimke, kreme)    :    [anim.] zeug, zogend varken.    etym: Oostelijk laatmnl. crieme ‘jonge zeug’, Rijnl. krieme, kräm ‘jonge zeug’. Van Mnl. criemen ‘klagen, kermen’, dial. kriemen ’kermen’ (bron: F. Debrabandere (2011), Limburgs etymologisch woordenboek: de herkomst van de woorden uit beide Limburgen, Zwolle op etymologiebank.nl)    Die kreem van hienieëve (Die zeug van hiernaast, scheldnaam).    Dae hat 'n gezich of 'r 'n ow kreem gezoeëke hei (Die heeft een gezicht alsof hij aan een oude zeug heegt gezogen) (sgv).       
Krege (kre~ge) (krègde, gekrègd)    :    vechten in de oorlog.        Ich kreeg, doe krègs, hae krègt.           
kreie    :    kreien, sintels.                   
krèjjong (orig.)    :    potlood.                   
kremebadsj (sgv)    :    [agrar.] kooi om een varken te verplaatsen, met voor en achter twee handvatten waaraan ze gedragen werd.                   
krengde (krengdes)    :    [med.] ziekte.    du: Krankheit.    De krengde a g'n beum (Boomziekte).           
krenkelik (sgv)    :    [med.] ziekelijk.                   
krète (krèdde, gekrèd)    :    tergend iets tonen, bv. op school een nieuwe fiets tonen, met veel nadruk, aan iemand die geen fiets heeft "en jij hebt er lekker geen". Zie giele.        Krèt d'r jóng neet (Pest die jongen niet zo. Door op nadrukkelijke wijze een stuk vla op te eten, terwijl de ander geen heeft).     Dat ès de luuj krète (Als iemand op verschillende manieren (huis, kleren, ...) zijn betere toestand toont).    Doe krèts, hae krèt.   
krevere (kreveerde, gekreveerd)    :    lekrijden.    fr: crever.               
krevere (kreveerde, gekreveerd)    :    armoedig sterven.    fr: crever.    "van de kou krevere (Sterven van de kou).
"           
krib    :    kribbe.                   
kribbebieter (moe)    :    gierigaard. varken bijt zelfs van honger in de trog.                   
kribbele of kriebele (kribbelde, gekribbeld)    :    kriebelen.                   
kriebel    :    kriebel, krabbel.        Zit hie 's 'ne kriebel (Zet hier eens een kriebel, handtekening).           
krieë    :    nauwelijks, amper.                   
krieëkel    :    krekel.                   
krieëne    :    kraaien.                   
kriege (krie/ge) (?, krieëge (orig.) of gekrieëge (mod.)) (sgv)    :    krijgen, nemen, halen, worden.        Krieg dich e bölke (Neem (je) een snoepje).           
kriege (krie/ge) (kraeg (mv: kraegte), kraege (orig.) of gekraege (mod.))    :    krijgen, nemen, halen, worden.    Ich krieg, doe kies of doe kries, hae kiet of hae kriet.    Ich ha gister 'ne breef kraege (Ik heb gisteren een brief gekregen).    Kried uch aaf, 't ès riestevlaam (Bedien u, het is rijstevlaai. Ook humoristisch bedoeld als er helemaal geen vlaai is).    Krieg mich de vlaam 'ns (Haal (mij) eens de vlaai).     'n Krengde kriege (Een ziekte krijgen, ziek worden). D'r William kiet 45 (William wordt 45 jaar).
kriek    :    krik, wagenhefboom.                   
kries (krie~s) (kriese) (sgv)    :    crisis, aanval, toeval                   
kriesje (krie~sje) (kraeësj of kriesjde, gekraeësje) (orig.)    :    huilen.                   
kriet (krie~t)    :    krijt.                   
krietberg (krie~tberg)    :    [loc.] krijtberg in moe.                   
kriete (krie~te)    :    krijten.                   
kriettesj (krie/ttesj)    :    ongenaakbaar.                   
krietwit (krie~twit)    :    krijtwit.                   
Krindel, d'r - (Kri/ndel)    :    [loc.] Krindaal, bij de Plank. N 50 44.795, E 5 50.166    JMG 100330 (in d'r)    Hae wónt in d'r Krindel, ee g'ne Krindel, op de Krindel (In de Krindaal, op de Krindaal).    Väöësj is käöët a g'ne Krindel (Veurs ligt kort bij de Krindaal).       
kristelieër (kristelie~ër)     :    catechismusles.        Nao kristelieër goeë (Naar de catechismusles gaan).           
kroddel (kroddelke, kroddele) (orig.)    :    [anim.] pad, Bufo bufo.                   
kroech    :    kruik.                   
kroed (kroe~d) (kruudsje, kruje)    :    kruid.                   
kroednagel (kroednaegelke)    :    [botan.] kruidnagel.                   
kroedwösj    :    bos gemengde kruiden ter zegening.                   
kroeënekrane    :    kraanvogels.                   
kroepe (kraoëp, gekraoëpe)    :    kruipen.        Ich kroep (kroe~p), doe kruups, hae kruupt.           
kroesjel (kroe/sjel) (sgv)    :    [botan.] kruisbes, Ribes uva-crispa L.        D'r Kroesjel (bijnaam voor d'r Grosjean, die een ruwig en vaak ongeschoren gezicht had, maar ook een verbastering van de naam is mogelijk).           
kroet (kroe~t)    :    kruit.                   
kroewe (kroe/we)    :    wieden, onkruid verwijderen.        Oonkroed kroewe (Onkruid wieden).           
króm    :    krom.        Króm kènger pissen och (Kromme kinderen pissen ook. Al is iets of iemand niet perfect, kan het toch voldoen aan de eisen of wensen).           
Krommejong, d'r    :    [loc.] te spv                   
krómpieër (krómpiere) (orig.)    :    aardappel.    du: grundbirne.    Has te krómpiere geplaant? (Heb je aardappelen geplant? Als je je schoenen uit doet en de dikke teen komt door de sok heen)    Krómpiere sjölle (Aardappels schillen).       
kroomp    :    krom, scheef.                   
kroot (krote)    :    biet.    fr: carotte.               
kröppel (kröppelke, kröppele)    :    misvormde, kreupele.                   
kröppel (kröppelke, kröppele)    :    scheldnaam.                   
krosjtere    :    haken als handwerken.    fr: crocheter.               
krosse (krosde, gekros)    :    crossen, heel hard rennen, fietsen, autorijden.                   
krotalle    :    strontknobbels aan de billen van een koe.                   
kroteblad (kroteblaar)    :    bietenblad.                   
krotehekselaer    :    bietenhakselaar.                   
krotekraag (krotekraeg)    :    bietenkraag, bietenkop met bladeren.                   
krötteltig (orig.)    :    korzelig, kregelig, lichtgeraakt.        Wat bes doe krötteltig huuj (Wat ben jij kregeling vandaag).      'ne krötteltige kaeël (Een kregelige kerel).       
krouw (krou~w)    :    schurft.                   
krouw (krou~w)    :    uitschot, crapuul.                   
krözjel (krö/zjel) (krözjelke, krözjele)    :    [botan.] kruisbes, Ribes uva-crispa L.    etym: een bes met kroesharen.               
krözjelesjtroek (krözjelesjtroe~k) krözjelesjtruukske, krözjelesjtruuk)    :    kruisbessenstruik.        Ee g'n krözjelesjtruuk (In de kruisbessenstruiken).           
krözjelevlaam    :    kruisbessenvlaai.                   
kruchele (moe)    :    [med.] hoesten.                   
kruie, zich - aan    :    zich vergrijpen aan.                   
kruudsje (orig.) (rem)    :    stroop.                   
kruus (kruiske) (moe)    :    kruis.                   
kruus (kruuske) (sgv)    :    kruis.                   
kruusj (kruu/sj) (kruusjke, kruzje (kru/zje))    :    melkbus.    nl: kroes.    Er waren boeren die de kruiken maar voor twee derde vulden om aan buren te laten uitschijnen dat de koeien veel melk gaven. De melkophaler Jaak Janssen was 'väör te verrèkke' omdat hij zich verhief aan te lichte kruiken.           
kruuts (kruu~ts) (kruutske (kruu/tske), kruutser)    :    kruis.        Zich e kruuts make. (mod.) (Zichzelf een kruisteken maken).           
Kruuts, ge    :    [loc.] Hoogcruts, bij Noorbeek. N 50 46.469, E 5 50.47                   
kruutspeunt    :    kruispunt.        Op 't kruutspeunt (Op het kruispunt).           
kuëb    :    roepnaam Kobus, Jacobus.        D'r Kuëb Nix van Ieëperhei waor fagkemaan (Jacob Nix van Eperheide was een takkenbossenmaker).           
kuëning    :    koning.                   
Kuëningsweenkel    :    [loc.] Koningswinkel.                   
kuke (ku~ke) (kuukske, kukes)    :    kuiken.                   
kukedraod (ku~kedraod)    :    kuikengaas.                   
kukele (ku/kele) (kukelde, gekukeld)    :    ergens vanaf vallen.        Pas op, of doe kukels dao vanaaf! (Pas op, of je dondert daar vanaf!)           
kukele (ku/kele) (kukelde, gekukeld)    :    kukelen, kraaien van een haan.                   
kultivater    :    [agrar.] cultivator, grondbewerker met lange verende tanden die diepte werk (10-15cm) kan verrichten.                   
kume (ku/me of ku~me) (kuumde, gekuump)    :    kreunen, steunen, zuchten.                   
kunsmès    :    kunstmest.                   
kurei (ku~rei)    :    kreng, vervelend beest.    fr: biesse crevêye en charogne (kapot beest, kadaver, kreng). waals: curêye.    Nötse kurei! (Vies mispunt!)           
kurei (ku~rei)    :    scheldwoord voor een vrouw met slecht karakter.                   
kurieus (orig.)    :    nieuwsgierig.    fr: curieux.               
kursiest (kursie/st)    :    kursist.                   
kursus    :    cursus.                   
kursus    :    lesmap.                   
kursusblaar of kursusblajer    :    cursusbladeren, lesbladeren.                   
kuul (kuulke, kule) (orig.)    :    stok, een mooie ronde rechte bewerkte stok.    du: Keule.               
Kuulsjes, ee g'n -    :    [loc.] Kultjen, Kultien in Rem. N 50 43.603, E 5 52.316                   
Kuum (kuu~~m) (kuumke (kuu~mke)    :    Kreun, zucht.        Dat is 'n kuum, die! (Dat is een vrouw die altijd iets op te merken heeft).           
kuusj (kuu/sj) (kuusjke, kuuzje)    :    varken.    fr. cochon.               
kuut (kuu~t) (kuutsje, kute)    :    kuit.                   
kwaart (mod.)    :    kwart.                   
kwaas of kwaast    :    kwast.                   
kwad of kwod    :    quad, vierwielig motorvoertuig.                   
kwadraatmeter (rem)    :    vierkante meter.    du: Quadratmeter.               
kwaeët (kwaeëte)    :    eeltplek.        Kwaeëte a g'n heng (Eeltplekken op de handen). Kwaeëte a g'n vingere (Eeltplekken op de vingers).    Kwaeëte oonder g'n erm (Eeltplekken onder de armen (gezegd van iemand die niet graag werkt. [med.] Inderdaad kunnen wel de lymfeknopen onder de oksels zwellen bij ongewoon werk).       
kwaeke (kwaekde, gekwaek)    :    schreeuwen.                   
Kwakhaag, ee g'n -    :    [loc.] Kwakhaag ten noorden van Ulvend.                   
kwakkert (kwekkerke, kwakkerte)    :    [anim.] kikker, kikvors, pad.                   
kwakvrösj (kwakvrösjke, kwakvrösje)    :    [anim.] kikker, kikvors, pad.                   
kwatsj    :    onzin, klets.    du: Quatsch.               
kwatsj    :    ruzie.        Die haant kwatsj middee (Die hebben ruzie met elkaar).           
kwebsj (moe)    :    beurs, overrijp.                   
kwebsje    :    verklappen, doorvertellen.                   
kwètsjbuul (kwètsjbuulke, kwètsjbule)    :    accordeon, harmonika, trekzak.                   
kwètsje (kwètsjde, gekwètsjt)    :    verpletteren, vermorzelen, platdrukken, pletten, prakken.    betekent niet: kwetsen.    Kwètsj dich de krompieëre (prak je de aardappelen)    De paere waore gaans gekwètsjt wie ich heem kaam (De peren waren helemaal geplet toen ik thuis kwam).       
kwettele     :    darmen, ingewanden.        De kapotte kat mèt de kwettelen oet (De dode kat met de darmen eruit).           
kwezel    :    kwezel.                   
kwiebes     :    scheldnaam.    Latijn quibus = aan wie, door wie.               
kwiet (kwie~t)    :    kwijt.                   
kwiksjtuutske (kwiksjtuutskes)    :    [anim.] Kwikstaart, Motacilla soorten.                   
Kwiksjtuutskes, de    :    De vrouwen van de raad van elf van de Böschuule, carnavalsvereniging van Teuven.                   
laache (laa~che) (laachde, gelaachd)    :    lachen.        Vör te laache (Om te lachen, voor de grap).    Dat waor 'nt vör te laache (Dat was niet om te lachen, was ernstig, kwam hard aan).    Dat zów vör te laache zieë! (Dat zou om te lachen zijn, dat is belachelijk!)     Da laach-se dich kapot (Dan lach je je dood).
laaj of la (laejke, laje) (mod.)    :    lade.                   
laam    :    lam, verlamd.        E laamt, 'ne lame, 'n laam           
laamp (lèmpke of lèmpsje, laampe)    :    lamp.                   
laand (lendsje, lan)    :    veld.                   
laand (lendsje, leng of lan)    :    land.        Doe bès te sjlum veur op 't laand, doe mos 't water op (Jij bent te slim voor aan wal, jij moet gaan varen).           
laank    :    lang.        D'r lange (De lange, persoonsaanduiding).    E langt, 'ne lange, 'n lang (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).       
Laankoeër    :    familienaam Langohr.                   
laanksem    :    langzaam.                   
laanksemmer    :    langzamer.                   
laanksemmer    :    stiller.        Zèt d'r tv 'ns get laanksemmer! (zet de tv eens wat stiller!)           
laankveld    :    [loc.] langveld, longchamps bij moe                   
laankwater  (sgv) (laa~nkwa~ter)    :    oorspronkelijke benaming van de Noor(beek), beek van de Wesj (bron) in Noorbeek tot aan haar monding in de Voer, in de Vitsjen bij sgv.    Naamsverandering onder invloed van een verkeerde benaming op een topografische kaart.               
laars (laerske, laarze) (mod.)    :    laars.                   
laat    :    laat.                   
lae, laej of laeje    :    geleden.                   
laeëpel    :    lepel.        Haol 'ns 'ne laeëpel vör d'r Zjeng (Haal eens een lepel voor Jean).           
laeëve (laeëveke, laeëves)    :    het leven.        Doe has e fie laeëveke (Jij hebt en mooi leventje, zorgenloos, hoeft niet te werken).           
laeftied    :    leeftijd.                   
laeg    :    leeg.        Laege zak (Lege zak, vloeknaam).           
laege (laat, gelaat)    :    leggen.        Doe les, hae laet, d'r laet.           
laejbek     :    scheldnaam, aansteller (beamte).                   
laeke (leakde, gelaek)    :    lekken.                   
laenesjtool (sgv)    :    leunstoel.                   
laer    :    leer, leder.                   
laeve    :    lawaai.                   
laeve (lèfde, gelèfd)    :    leven.        Ich laef, doe lefs, hae left.           
laevend    :    levend.                   
laeze (loos [conj 2: leus], geloeëze (orig.), gelaeze (mod.))    :    lezen.        Ich laes, doe lus, hae lust.           
laje (laajde, gelaje) (sgv)    :    laden.        Noe haant v'r bezeuk gelaje (Nu hebben we bezoek geladen, ongenood bezoek dat niet snel van opstappen weet)           
laje (loeëd, gelaje)    :    laden.        Laaj de kaar 'ns (Laad de kar eens).    Die hant get (hoevaat) gelaje (Die hebben nogal wat hovaardigheid bij zich)    Da has t'm óch gelaje (Dan heb je hem ook geladen. Als je hem te zeer aanhaalt, zit of loopt hij je ook in de weg).    Ich laaj, doe lits, hae lit, d'r laadt. Ich loeëd, doe loeëds, hae loeëd, v'r loeëte, d'r loeëdt.
lake (laeëkske, lakes)    :    laken.                   
lakrits    :    drop, zoethoutwortelextract.    du: Lakritzen, en: liquorice, it: liquirita.               
Lakro's Lacroix's    :    familienaam Delacrois.                   
lame (laamde)    :    manken, mank lopen, lam lopen.        Dat paeëd laamt (dat paard mankt).           
landsmaan    :    nationaliteit, inwoner van het land.                   
lang    :    lang.                   
lange (langde, gelangd) (orig.)    :    aanreiken, aangeven, toedienen.        Lang mich d'r raeëk 'ns (Geef (mij) de hark eens aan).    Da kries te èng gelangd (Dan krijg je een oorvijg).       
Lange Graaf    :    [loc.] Lange Graaf.                   
Langhaag, a g'n    :    [loc.] Op de Langhaag, ten noorden van de weg van Kwinten naar Ulvend, bij de veldweg naar de Eiken. N 50 45.239, E 5 49.409                   
langmoel (moe)    :    opschepper, braniemaker met provocerend gedrag.        Doe bès of hebs 'n langmoel (Je bent een opschepper of gedraagt je zo).           
lans of langs    :    langs.         't geet ènge lans (Er gaat iemand voorbij).           
Laobaer (Lao~baer)    :    roepnaam Lambert.                   
laoëk (lökske, laoëker)    :    gat.        E laoëk is e laoëk (Een gat is een gat).    Ee ge laoëk (In het gat).       
läön (läönsje, läöne)    :    nietsnut, scheldwoord.        Daeër zeet mich läöne (Jullie zijn nietsnutten).           
läöp    :    loop.                   
läöp (läöpke, läöpe)    :    loop van een geweer.                   
läöper    :    loper.                   
läöpert (läöperke, läöperte of läöpere)    :    geïnteresseerde jongen die regelmatig het huis waar een meisje woont passeert.    nl: loper.               
läöpsj    :    loops.                   
läöres    :    oninteressant persoon.                   
läöres     :    scheldnaam.                   
laospjaer (moe)    :    katapult.    fr: lance-pierre.               
läöt    :    lege dop van rijpe erwt of boon.                   
laot (lao~t) (lötsje, laoter)    :    lot.                   
läöte    :    bonen doppen.                   
laote (lao/te) (leet, gelaote)    :    laten.                   
laote (lao~te) (laotte, gelaot)    :    loten, uitloten, lootjes trekken.                   
Läöve    :    [loc.] Leuven.                   
lap (lepke, lep)    :    lap, vod, stuk stof of leer.                   
lap (lepke, lep)    :    een muntstuk van 5 centiemen.        Da gunt ze nao d'r dins vör e lepke te laege (Dan gaan ze naar de dienst om 5 centiem in de schaal te leggen bij de offergang).           
lappe (lapde, gelap)    :    lappen, leveren, flikken.                   
lappe (lapde, gelap)    :    lappen, slaan, klappen geven.                   
lapsjoeër (lapsoeëre)    :    flapoor.                   
lapsjwanes (moe)    :    lapzwans.                   
lat (letsje, latte)    :    lat.                   
later    :    later.                   
Latien (latie~n)    :    Latijn.        Op 't engt va mie latien (Op het einde van mijn Latijn, kan niet meer, lichamelijk of geestelijk niet meer geïnspireerd).           
Lèbbo    :    familienaam Lebeau.                   
lebsje (lebsjde, gelebsjt)    :    ongegeneerd in het openbaar uitvoerig tongzoenen, kussen.        Wat zuus doe gelebsjt oet! (Wat zie jij er belabberd uit!)           
lebsje (lebsjde, gelebsjt)    :    lebberen, likken, zuigen.        An de mèlk lebsje (Aan de melk likken).           
leed    :    leed, verdriet.                   
leef (lever)    :    lief.        E lift, 'ne leve, 'n leef  (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).           
leefde    :    liefde.                   
leem    :    leem.        E leme huuske (Een lemen huisje, vakwerkhuisje).           
Leemberg, op    :    [loc.] Op Leemberg, veld ten zuiden van Schilberg. N 50 45.774, E 5 50.542                   
leenks    :    links.                   
leenks-in    :    links inslaan.                   
leenks-op    :    links omhoog.                   
leenks-um    :    links omdraaien.                   
leewater    :    [med.] [vet.] vochtophoping in een gewricht, hydrops.                   
lèfdaag (moe)    :    vruchtgebruik.                   
lègke (laag [conj 2: laet], gelaag)    :    leggen.                   
Lei (Leike)    :    roepnaam Leo.                   
leier    :    ladder.        Die ko haat de leier opvraeëte (Die koe heeft de ladder opgevreten: uitspraak van een veekoopman over een magere koe: als je haar ribben ziet is het alsof er een ladder insteekt).           
lèj (lè/j)    :    smakeloos, met te weinig zout.                   
lèjje (lèjde, gelèjd)    :    leiden.         'n ko nao d'r sjteer lèjje (een koe naar de stier leiden, bestieren).           
Lèjo    :    roepnaam Leo.                   
lekke (lekde, gelekt)    :    likken.        ich lek, doe leks, hae lekt.           
lekker    :    lekker.                   
leksjtekske    :    waterijsje op 'n stokje.                   
Lemes    :    familienaam Lemmens uit spv, zo uitgesproken in smv, om onderscheid te maken met de familie Lemmens uit smv zelf.                   
lengde    :    lengte.                   
lengte (moe)    :    lengte.                   
lèpere (orig.)    :    van kleren: ongewenste plooien vormen.                   
lès (lèske, lèsse)    :    les.                   
lèstig    :    lastig, moeilijk.         'ne lèstige (Een lastig, moeilijk persoon).           
lèts (lètske, lètse)    :    les.                   
lèts (lètste)    :    laatst (laatste).                   
lètter    :    letter.                   
leugenèr (sgv)    :    leugenaar, ook leugenaarster.                   
leup, d'r (leu~p)    :    [med.] diarree.                   
leute (leu~te)    :    vruchten ontdoen van hun schil, bonen doppen.                   
Lèvo (Lè/vo)    :    familienaam Leveau.                   
Lewie (Lewie/)    :    roepnaam Louis.                   
lich    :    licht.                   
Lichmes    :    Lichtmis, 2 februari.                   
lidtèke (lidtèkes)    :    lidteken.                   
liebigblökske    :    bouillonblokje, maggiblokje.    merknaam Liebig (net als Maggi).               
lieëd (rem)    :    lied.                   
lieëg (sgv)    :    laag.                   
lieëpel (lieëpelke) (sgv)    :    lepel.                   
lieëre    :    leren.                   
lieërjaor    :    leerjaar, studiejaar, klas.                   
lieëve (sgv)    :    leven.                   
lieëze (gelieëze) (sgv)    :    lezen.                   
lieëze (looës, gelieëze) (sgv)    :    lezen.                   
lief (lie~f)    :    vulva.                   
lief (lie~f) (liefke, lieve)    :    lijf.        D'r angs op e lief jage (De schrik op het lijf jagen).           
liefke of oonderliefke    :    onderhemd.                   
liegke (laag, gelaat)    :    leggen.                   
liegke (loog, gelaege)    :    liggen.        ich liegk (lie/gk), doe liets (lie/ts), hae liet (lie/t). Zich liegke (Liggen gaan).           
liegke (loog, gelieëge) (sgv)    :    liggen.                   
liegte (moe)    :    laagte.                   
lieje (lie~je)    :    lijden.        Hae liet (lie~t).           
liek (lie~k)    :    lijk.                   
liekbleek    :    lijkbleek.                   
lieke (lie~ke)    :    lijken.        Hae liekt (lie/kt).           
liekkis (lie~kkis) (liekkiske, liekkiste)    :    lijkkist.                   
liem (lie~m)    :    lijm.                   
liemtèke (lie/mtèke) (liemtèkes)    :    lidteken.                   
liene (sgv)    :    lenen.                   
lieng    :    [botan.] linde, lindeboom, Tilia soorten.                   
lieng (lie/ng) lienge, lienske    :    lijn, om een paard te mennen.                   
liengeboom    :    [botan.] linde, lindeboom, Tilia soorten.                   
lierin    :    leerkracht, lerares.                   
lies (lie~s) (lieske, lieste)    :    lijst.                   
liesei    :    vliesei, windei, ei zonder schaal, alleen met vlies als omhulsel.                   
lieuwekop    :    [loc.] Leeuwenkop in moe. N 50 45.298, E 5 43.118                   
lieuwerik (lieuwerikske, lieuwerike)    :    [anim.] leeuwerik, Alauda arvensis, zangvogel.                   
lievehieërebiesjke (sgv)    :    [anim.] Lieveheersbeestje.                   
lieving (lie/ving) (lievingske, lievinge) (sgv)    :    woonkamer.    en: living room.               
lif    :    lift.                   
limmenaad    :    limonade.        Witte limmenaad (Witte citroenlimonade, 7Up, Sprite, Spa citron), Greune limmenaad (Groene citroenlimonade), Gaele limmenaad (Sinaasappellimonade, sinas, Fanta).           
linzevlaam    :    linzevlaai.                   
livvei of levvei    :    grote doorgaande, geasfalteerde weg, steenweg.    uit fr van lever in de betekenis van verhogen mbt de verhoogde weg.               
livving    :    woonkamer.    en: living room.               
ljèpel (moe)    :    lepel.                   
löbbes (löbbeske, löbbese)    :    goedzak, nietsnut, scheldwoord.    nl: lubben = kastreren.               
löbsje (löbsjde, gelöbsj)    :    meppen.                   
lóch (sgv)    :    lucht.                   
lode, 'ne. 'ne Lode maantel.    :    lange, groene jas, loden mantel.                   
Loeë    :    familienaam Loo.        de Loeës (de familie Loo).           
loeëd (loe/ëd)    :    lood.                   
loeëk (läöëkske, loeëker) (sgv)    :    gat.        Ich sjtoeët dat loeëk toe (Ik gooi die kuil dicht, vol).           
loeëk (läöëkske, loeëker) (sgv)    :    gat.    du: loch.    E loeëk ee d'r daag (Een gat in de dag).    Dae sjiet hoeëger wie ze loeëk,  … wie d'r pot (Die schijt hoger dan zijn gat, … dan de pot. Iemand die neerkijkt op anderen).       
Loeëp    :    familienaam Loop.                   
loeëp (loe/ëp) (luëpke, luëp)     :    stenen slanke jeneverfles, stoop.                   
loeës    :    slim.    nl: loos.    D'r  loeëze sjpaele (Zich dom(!) houden).    Loeëze kaal (Praat om iemand om de tuin te leiden).    D'r duvel te loeës (De duivel te slim af, sluw, geslepen.)   
loeët (loe~ët)    :    lucht.        Ee g'n loeët (In de lucht). Dörch g'n loeët (Door de lucht).           
loëk (läöëkske, loëker) (moe)    :    gat, kuil.    du: loch.               
loek (loe~k) (luukske, loeker)    :    luik.                   
loer (loe~r)    :    lijzig, loom.    fr: lourd?    Dat kaof es loer (het kalf is vertraagd in zijn reacties).    Van dit waer waeë-s-te loer (Van dit weer word je neerslachtig).       
loer (moe)    :    lommer, schaduw.                   
loerejaeger    :    stroper.                   
loes (loe~s) (luuske, luus)    :    [anim.] luis.                   
Loesberggets    :    [loc.] aan de Koebeek te spv.                   
loesj     :    een duister figuur, een onverzorgd iemand.                   
loesj     :    oogklep van een paard.                   
loeter (loe~ter)    :    louter, zuiver, alleen maar.                   
loetsj    :    lange drop om op te zuigen.                   
loetsj ( luutsjke, loetsje) (orig.)    :    fopspeen.                   
loetsje (loetsjde, geloetsjt)    :    zuigen.                   
lómmel (lummelke, lómmele) (orig.)    :    vod.    du: Lumpen               
lómmelekrieëmer    :    voddenman.                   
loods    :    loods.                   
loop (luëpke)    :    loop, gang, manier van lopen.                   
loopmasjieng    :    loopmachine.        Vreemde vrijers uit buurdorpen die 's Gravenvoeren binnenliepen werden bij kraag en broek gegrepen. Zo werd er met ze verder gelopen richting de Voer. Met een nat pak konden ze terug naar huis. Vergelijk met d'r iegel vange.           
loos    :    gaande, aan de hand.        Dao is get loos (Daar gebeurt wat, daar is heibel).           
lope    :    rennen.        lope goeë (mod.) (Lopen gaan, er vandoor gaan, wegrennen. Ook figuurlijk, bijvoorbeeld als het stinkt of een relatie verbreken).           
lope (leep, gelope)    :    lopen.        Hae löpt.           
lopenterre    :    lopenderwijs, terwijl men loopt                   
loperie (loperieje)    :    geloop, loperij, dingen te doen en zaken te regelen, waarvoor men zich van her naar der moet verplaatsen.                   
löpsj    :    door een teef naar paring verlangend.                   
lore (orig.) (moe-sgv)    :    kijken.    nl: loeren.    In Moelingen kènne de luij sjeef lore (in Moelingen kunnen de mensen scheef kijken, figuurlijk, verwijtend of uit jaloezie)           
losj of lodsj    :    [agrar.] kooi om een varken te verplaatsen, met voor en achter twee handvatten waaraan ze gedragen werd.                   
löte    :    doppen.        Boeëne löte (bonen doppen).           
löte     :    peulen van erwten of bonen.                   
löterte    :    peulerwten, doperwten.                   
löts (orig.)    :    straks, na korte tijd, weldra, spoedig, binnenkort.    nl: luttel en: little.    Löts vèlt ee g'ne pöts (Straks valt in de put, van uitstel komt afstel).           
lowwe (moe)    :    luiden.                   
luët (lu~ët) (luëte)    :    stallamp, olielamp.                   
luëte (luëde, geluët)    :    bijlichten met een olielamp.                   
luëte (luëde, geluët)    :    verlichten, bijlichten.                   
luëter (orig.)    :    zeepsop.    nl: loog.               
luij (moe)    :    mensen.    nl: lieden.               
lusefer (mod.)    :    lucifer.                   
luuj    :    mensen.    nl: lieden.               
Luuk (Luu/k)    :    [loc.] Luik.        Die va Luuk driete va truuk (Een weinigzeggend rijmpje, om de draak te steken met de Luikenaars).           
luuster (luu/ster) (luusterke, luusters)    :    luster, kroonluchter.                   
'm    :    het, hem.                   
maad    :    dienstmeid.                   
maagzaot    :    Natriumbicarbonaat tegen maagzuur.                   
maagzoer    :    [med.] maagzuur.                   
maaj (maajke, maje)    :    [anim.] made.                   
maal (maa/l) (moe)    :    zak van jas.        Ich sjtoeët mich dat ee g'n maal (Ik steek me dat in mijn zak).     'ne nakse ee g'n maal sjiete (Een naakte in zijn zak schijten, sluw oplichten).       
maalplak (sgv)    :    zakdoek.                   
maan (menke, man of mander)    :    man.         'ne sjlèmme maan (Een slechte man).           
maandel (maandele)    :    mand.                   
maankementig     :    gebrekkig.                   
Maarja, Majja of Maj    :    roepnaam Maria.                   
maaste    :    vetmesten.                   
maat (maa~t)    :    markt.        Nao g'ne maat (Naar de markt). Op g'ne maat (Op de markt).           
Mabroech, ee -    :    [loc.] Mabroek in Rem.                   
Machomet (sgv)    :    een duivels wezen dat in sgv een begraven schat bewaakt.                    
Madame foulard (sgv)    :    spotnaam voor een vrouw die steeds een hoofddoek draagt.                   
maddam (maddèmsje) (orig.)    :    mevrouw.                   
maddeliefje (mod.)    :    [botan.] madeliefje, Bellis perennis L.                   
madmezel    :    juffrouw, mejuffrouw.    fr: mademoiselle.               
mae (mae/)    :    maar.                   
maedeke    :    meisje.                   
maedsje    :    meisje.                   
maeële (maeëles)    :    [anim.] merel, Turdus merula.                   
maeëte (moot, gemaeëte)    :    meten.        Ich maeët, doe mits, hae mit (mi/t).           
maeëter    :    peettante, meter.                   
mael (mae~l)    :    meel.                   
maeles    :    [agrar.] meelhuis, ruimte waar het meel of poederveevoer wordt bewaard.                   
maeletig    :    melig, overrijp.                   
maelzak    :    meelzak.        Zie ook bij: verrèkke.           
maenes    :    [anim.] stier.                   
maer    :    [anim.] merrie.                   
Maer of Mhaer    :    [loc.] Mheer, dorp ten noorden van Noorbeek.        Vue sur Maer (Zicht op Mheer, klinkt als zicht op zee, een vakantiebestemming voor thuisblijvers).           
Maergraote of Mergraote    :    [loc.] Margraten.                   
maezeuteke    :    [botan.] madeliefje, Bellis perennis L.                   
Majjèt (Ma/jjè/t)    :    roepnaam Mariëtte.                   
make (maakde, gemakt)    :    maken, scheppen.        Hae makt zich niks d'roet (Hij laat zich er niet door uit zijn geestelijk evenwicht brengen).    Ich maak, doe maks, hae makt. Wie maks te 't? (Hoe maak je het, hoe gaat het met je?).       
makelaer (mod.)    :    makelaar.                   
makkei (ma/kkei)    :    verse, witte kaas.        Bóttermèlkse makkei is get pittiger es makkei va aafgedriejde mèlk (Witte kaas gemaakt van karnemelk is wat pittiger dan witte kaas gemaakt van afgeroomde melk).           
makkeljóng (orig.)    :    makelaar.    fr: maquignon = veehandelaar.               
mal (melke, malle) (orig.)    :    boodschappentas.                   
mallèt (mallètsje, mallètte)    :    schooltas.    fr: malette.               
mallig    :    elk, ieder.        Mallig de hellef (Ieder de helft).           
Malt    :    [loc.] malt (sgv, achter PMS provinciale middelbare school).        Ee g'n Malt (In de Malt).           
mam of ma (make)    :    moeder.                   
mamma    :    moeder.                   
mammiet    :    [vet.] uierontsteking.    lat: mammitis.               
man of mander    :    mensen, personen.        E gaans deel man (Mannen).           
manivel    :    zwengel, handkruk, slinger.    fr: manivelle.               
Manjebo (a g'ne -)    :    [loc.] Magnebos in Rem. 50°43'22.8"N 5°51'58.5"E                   
mankere    :    ontbreken.        Die mankere mich (Die heb ik niet erbij).           
manskaeël (manskaeëlke, manskaeëls)    :    manskerel.                   
mansluuj    :    mannen, manslieden.                   
mansmiensj    :    man.                   
mantel    :    lange jas.                   
maobrig (mao~brig), ee -    :    [loc.] Mabroek in Rem. 50°43'03.1"N 5°53'14.3"E                   
maoëger (moe)    :    mager.                   
maoëke (moe)    :    maken.                   
mäöërdenaer (mäöërdenaerke, mäöërdenaers)    :    moordenaar.                   
maoge (mod.)    :    mogen.                   
maoge (moeg) (moe) (mod.)    :    mogen.                   
maoge (sgv)    :    mogen.        Liene maogt, mèh waal truuk gieve! (Lenen mag, maar wel terug geven!)           
mäögelig    :    mogelijk.                   
mäögelikheed    :    mogelijkheid.                   
maoj    :    modder.                   
maojeng     :    middel.    fr: moyen.    Genge maojeng (Onmogelijk).           
maol (mao/l)    :    zak.                   
maol (mao~l)    :    maal, keer.                   
mäöle    :    draaischijf boven de vooras waarop de wagenbodem draait.                   
maole (maolde, gemaold)    :    boete, proces verbaal schrijven.        Pas op, of die kies èng gemaold (Kijk uit op je krijgt een boete).           
mäöle of mäöële (mäöleke, mäöles)    :    molen.        Mäöleke sjpaele.    (Het molenspel spelen. Op een bord met drie concentrische vierkanten waarbij de zijden op de helft met elkaar verbonden zijn en de hoeken en snijpunten bezet worden met 2 x 9 speelstukken).       
maole, ook aafmaole    :    tekenen, fotograferen, filmen.    du: mahlen.               
maos    :    [vet.] niet drachtig.         'n maos ko (een koe die niet drachtig is of omdat ze niet meer drachtig te krijgen is bestemd wordt voor afmesting en verkoop).           
mäöt (mäö~t) (mäöte) (sgv)    :    melkbus, kan, schenkkan, kolenkit.                   
maot (mäötsje, maote)    :    maat.                   
maothövvel     :    mol.                   
maothuëvel (sgv)    :    mol.                   
maove kroedwösj    :    [botan.] Marjolein, Origanum vulgare. De naam kroedwösj is overgegaan op de soort.                   
marbel (sgv)    :    [botan.] blauwe bosbes, Vaccinium myrtillus L.    Zie worbel.               
maretak (mod.)    :    [botan.] Maretak, vogellijm, Viscum album L.                   
margai    :    boel, heibel, ruzie, herrie.    fr: margaille.     't is margaj in die famielje (Ze hebben ruzie in die familie).           
margriet (mod.)    :    [botan.] margriet, Leucanthemum vulgare Lamk.                   
mariablumke    :    [botan.] grote muur, Stellaria holostea L.                   
mariablumke    :    [botan.] madeliefje, Bellis perennis L.                   
mariablumke    :    [botan.] pinksterbloem, Cardamine pratensis.                   
Mariadaag (sgv)    :    15 augustus, Maria hemelvaart, Maria tenhemelopneming.        Ook: d'r vieftiende auguustuus.           
marmiet    :    teil, kuip.    fr: marmite (kookpan, ketel).    Hae haolt zich get oet g'n marmiet (Hij vertelt iets wat hij fantaseert).           
Martelberg    :    [loc.] Martelberg ten NO van smv. N 50 45.354, E 5 49.046        Nao g'ne Martelberg op (De Martelberg op).           
marul (marulke, marulle)    :    [botan.] morielje, Morchella esculenta.                   
masjieng (masjienger)    :    machine.                   
masjottel     :    ouderwetse juffrouw, kwezel.                   
Masjtreech (moe)    :    [loc.] Maastricht.                   
Mastricht    :    [loc.] Maastricht.                   
mat (metsje, matte)    :    mat, deurmat.                   
matirge of matirrege    :    [med.] etter, pus.    nl: materie.               
matries (matrie/s)    :    baarmoeder.    fr: matrice.               
matse    :    matchen, kaartspel.                   
matsj    :    wedstrijd, match.                   
mattroeës (matruuëske, matroeëze)    :    matroos.                   
maximóm    :    maximum.                   
mazele    :    [med.] mazelen.                   
Mazjes (Ma~zjes)    :    [loc.] Magis (antroponiem), buurtschap van spv, op de hoogte tussen het voerdal en het berwijndal.                   
mazoet (mazoe/t)    :    Bier met een scheut cola.                   
mazoet (mazoe/t)    :    huisbrandolie.    fr: mazout.               
me    :    men.                   
mecanieker (mecanie/ker) (mecaniekerke, mecaniekers)    :    werktuigkundige, mecanicien, monteur.                   
mechtig    :    zwaar op de maag, bijvoorbeeld crême au beurre, overdadig rijk aan voedingsstoffen, bv. aan vet,  suiker.                   
medaalje of medaaje    :    medaille.                   
medwalzjel (medwalzele) (moe)    :    medaille.                   
meech    :    mij.                   
meel (meelke, mele)    :    [anim.] bladluis.    du: Milbe (mijt).     't haat mele op os blome (Er zitten bladluizen op onze bloemen).           
meerbel (meerbelke, meerbele) (sgv)    :    aardbei.        Noe gaon ich mich gèt meerbele ieëte (Nu ga ik (mij) wat aardbeien eten).           
meerbele (sgv)    :    spotnaam Meertens.                   
mees     :    mest.                   
meester    :    meester, baas.        Op ze meester kaome (Ondervinden dat men niet doet wat men wil).    Z'n aege meester (eigen baas).       
meester (vero.)    :    echtgenoot.                   
meesterjaan (moe)    :    bazig persoon.                   
mei    :    versierd boompje op de nok zodra de ruwbouw af is.                   
Mei, Meike    :    roepnaam Bartholomeus.                   
meibloom (sgv-moe)    :    [botan.] Sering, Syringa vulgaris L.                   
meiblumke    :    [botan.] lelietje-van-dalen, Convallaria majalis L.                   
mekaniek    :    rem van een hooiwagen.                   
mèlk    :    melk.        Aafgedriejde mèlk (Afgeroomde melk).    [vet.] Flokke of sjtöp in de mèlk (vlokken of stopjes in de melk, als een koe uierontsteking heeft komt er gevlokte melk uit de spenen).    "Gerónne mèlk (gestremde melk, voor de platte kaasbereiding).
"   
mèlke (gemólke)    :    [agrar.] melken        Aafgemólke koo (Een koe einde lactatie, net voor droogstand).    Hae mèlkt de ko väördat d'r boer in de wei is: Hae geet vrèmd mit 'n getrowde vrow (Hij melkt de koe voordat de boer in de wei is: Hij gaat vreemd met een getrouwde vrouw).       
mèlkes    :    [agrar.] melkhuis.                   
mèlkestied    :    [agrar.] melktijd, tijd waarop de koeien gemolken worden.                   
mèlksfieëber    :    [vet.] melkkoorts, (Ca/mg verhouding) in begin van lactatie.                   
mèlkvie (moe)    :    [agrar.] melkvee.                   
Melotte    :    Melkmachine merk. → Alfa Laval.                   
mem (memke, memme)    :    borst.        Ouw mem (Zeveraar, zeurkous).           
mem of mema    :    moeder.        Dae is zieng mem gesjieëte, die lijkt als twee druppels op zijn moeder) (sgv)           
meneer (menere)    :    manier.                   
mèngele (mèngelde, gemèngeld)    :    mengen, kaartspel schudden.        Ee Täöve hat zich ènge doeëd gemèngeld    (In Teuven heeft zich iemand dood geschud, als serieuze grap gezegd als iemand te lang de kaarten schud. Vooral van belang bij het koejónge waarbij ervaren spelers de kaartvolgorde van het vorige spel proberen te onthouden).       
Mennekespöt (sgv)    :    [loc.] Mennekesput. N 50 45.431, E 5 45.766    In de eerste helft van de 19de eeuw sprak men nog van Mellekesput, genoemd naar een put in de Mellekenshof die aan die straat gelegen was.    Voere alaaf, Mennekesput en Kattegraaf. Voere alaaf, Oakergats en de Sjtadshaag. Voere alaaf, Sjietekamer en 't Wit Pjaard. Oeze heemet dat es Voere, joa Voere alaaf.    (Refrein van het carnavalslied van De Waggellerre 1959. Eigen schrijfwijze)        
menukaat     :    menukaart.                   
mè-penning    :    Als een meid of knecht in dienst genomen werd betaalde de "heer" als bezegeling van de afspraak een "mè-penning". Dit was doorgaans een vijf-frank-stuk. Als de meid of knecht niet kwam opdagen dan moest dit geldstuk teruggegeven worden.                   
mer    :    maar.        Mer mie (Nog maar)    Mer mie good om an e laok te sjtoeë oe niks in kumpt (Nog maar goed om aan een gat te staan waar niks in komt, nutteloos. komt uit de hooitijd waar het hooi met de riek door het hösjtellaok op de hooizolder werd opgestoken. Binnen op de hooizolder stond dan iemand te wachten om dat hooi op te vangen en weer te verplaatsen op de zolder, te bermen.)       
mer (sgv)    :    men.                   
merci    :    bedankt.    fr. Merci.    Doe bès merci! (Je bent bedankt! Maar niet heus, bijvoorbeeld na een belediging of benadeling).           
merd    :    uitroep: verrrek, verdomme, shit!    fr: merde               
mergbölkes (vör ee g'n sop)    :    mergballetjes voor in de soep.                   
mergelskoel (mergelskoele)    :    mergelgroeve.                   
merkef (me/rkef) (orig.)    :    [anim.] vlaamse gaai, Garrulus glandarius.    du: Markolf.               
Merkef (me/rkef), a g'ne    :    [loc.] Merkhof in Aubel. N 50 42.226, E 5 52.087                   
mèrt    :    markt.                   
mès    :    mis.                   
mès     :    mest.                   
mèshaop (moe)    :    mesthoop.                   
Mèsj    :    [loc.] Mesch nl. dorp bij sgv.                   
mèsj (mèsje)    :    haarlok.    fr: une mèche de cheveux.               
mesjaote naoët (mesjao/te)  (mesjaote näöët)    :    [botan.] Muskaatnoot, nootmuskaat.                   
mèsjerroet (sgv)    :    Mescherweg te sgv.                   
mesjie    :    misschien.                   
mèskar    :    mestkar.                   
mèskoel    :    mesthoop, eigenlijk de plaats waar de mesthoop gelegd wordt.                   
mèstef, d'r    :    binnenplaats van het erf waar de mesthoop ligt. De mesthof.                   
mèstem (moe)    :    [agrar.] mesthoop.                   
mestie    :    beroep.    waals: mestîs, fr: métier.    Wèts dich wat dae zienge mestie is? (Weet jij wat zijn beroep is?)           
meter    :    meter.                   
meter (meterke, meter of metere)    :    meter.                   
mèts    :    maart.        Ee g'nne mèts (In maart).           
mèts    :    mes.                   
mètst    :    meeste.                   
mettee (mettee~)    :    meteen, direct.                   
mettein    :    meteen.                   
meugelekheed     :    mogelijkheid.                   
meuntel     :    [agrar.] touw dat op speciale manier rond de kop van een rund gebonden wordt om het dier bij te houden.                   
meut (meu~t) (meute) (moe)    :    melkbus, kan, schenkkan.                   
meutsj (meutsjke, meutsje)    :    muts.                   
mevrouw (mod.)    :    mevrouw.                   
meziek    :    muziek.                   
mich    :    mij.                   
mich teunks    :    me dunkt                   
michèges    :    mezelf.                   
micro    :    microfoon.                   
microgolf    :    magnetronoven.                   
microwave    :    magnetronoven.                   
middaag (mod.)    :    middag.                   
midde of mids    :    midden.        Dan zèt v'r dem in te mids (Dan plaatsen we die (of hem) in het midden).    In te midde (In het midden).       
middee (middee~)    :    met elkaar.                   
Middelhaof, op 'ne    :    [loc.] Middelhof in Rem.                   
middesieng (middesie/ng) (middesiengke, middesienge)    :    medicijn, medicament.                   
middicament (middicamentsje, middicamente)    :    medicament, medicijn.                   
mie (mie~)    :    mijn.                   
mieë    :    meer.                   
mieëmel    :    memel, houtmolm.                   
mieëne of mieëje (mieënde, gemieënd)     :    maaien.                   
mieëner    :    maaier, maaimachine.                   
mieër    :    [botan.] Vogelmuur, Stellaria media L.                   
mieër (mod.)    :    [anim.] mier.                   
mieëres(t), de    :    de meerrest, het overschot, overtollige, hetgeen wat overblijft.                   
mieërsj (sgv)    :    maart.                   
mieëske (mod.)    :    [anim.] koolmees, Parus major.                   
mieje    :    [agrar.] met de achterpoot zijwaarts stampen door een koe.                   
mieljeu    :    milieu.                   
miem (miemke, mieme)    :    [anim.] kat, poes. Felis catus.                   
miem (miemke, mieme)    :    pels rond de hals gedragen.                   
miemel (miemelke, miemele)    :    [botan.] aalbes, Ribes rubrum.                   
mien    :    mijn.                   
mieng    :    mijn.                   
mienge (miengde of mengde [v'r mienke], gemiengd)    :    menen.        Vaeër mienke (Wij meenden).           
miensj (miensjke, miensje)    :    mens.                   
miensjesjoew    :    mensenschuw.                   
miensjheed    :    mensheid.                   
miet (mie~t)    :    [agrar.] hooimijt.                   
mietsjer    :    een van de vier deelnemers aan het kaartspel miezjele.                   
miezjele (miezjelde, gemiezjeld)    :    een zeker kaartspel.                   
miggele    :    hinniken.                   
mikke (mikde, gemikt)    :    mikken.                   
miljaar    :    vloek.        Saint miljaar!           
miljoeën    :    miljoen.        Nog 'nt vör 'n miljoeën (Nog niet voor een miljoen).           
minge (móng) (moe)    :    menen.                   
minj    :    mijn.                   
mins (moe)    :    mens.                   
minuut (minuutsje, minute)    :    minuut.                   
minuut (minuutsje, minute)    :    moment, wacht even.        Minuutsje of uun minuut (fr: une minute) (Een ogenblikje, wacht even).           
mirtiel (mirtie/l) (mirtiele of mirtieje)    :    [botan.] blauwe bosbes, Vaccinium myrtillus L.    fr: myrtille.               
miserere    :    [ med.] blindedarmontsteking, appendicitis. Of een mysterieuze ziekte.                   
miserere    :    [ med.] blindedarmontsteking, appendicitis. Of een mysterieuze ziekte.                   
misgaele    :    misgelden, ontgelden.        Wat d'r kop vergit mótte de bee misgaele (Wat het hoofd vergeet, moeten de benen ontgelden).           
miskwaanses    :    stiekem, voorzichtig.        gaang 'ns kieke wat dao los is mer hiel miskwaanses he, laot dich neet zieë he (Ga eens kijken wat er aan de hand is, maar voorzichtig he, laat je niet zien he!)           
mismeutig    :    mismoedig zijn.                   
mismood    :    mismoedig zijn.        Ich han d'r mismood (Ik voel me mismoedig).           
mispel (mispelke, mispele)    :    [botan.] Mispel, Mespilus germanica L.                   
misteltoe of misletoe (mod.)    :    [botan.] Maretak, vogellijm, Viscum album L.    en: mistletoe               
misval    :    miskraam.        Soms in 't Frans gezegd: fausse couche.           
mit    :    met.        Mit en mit haat 'n al z'n kammeraote verlaoëre (Stuk voor stuk heeft hij al zijn kameraden verloren).    Mit en mit és dae gaanse 'n hook groond van häöm waoëde (Beetje bij beetje is dat hele stuk grond van hem geworden).       
mitbrènge (braat mit, mitbraat (orig.) of mitgebraat (mod.))    :    meebrengen.                   
mitkriege (kreeg mit, mitkraege)    :    vernemen.                   
mitliej     :    medelijden.                   
mitrajeus    :    mittrailleur.                   
mittoeë (tong mit, mitgedoeë)    :    meedoen.        Dug mit! (Doe mee!)           
mjale (sgv)    :    [anim.] merel, Turdus merula.                   
mjèlie (moe)    :    [anim.] merel, Turdus merula.                   
mjèlie-ow (moe)    :    [med.] strontje, een ontsteking van een haarzakje aan het ooglid.                   
mjeule (moe)    :    molen.        Hottentotte mjeule, v'r rije nao de mjeule, v'r rije nao d'r Roejebösj, op 'ne dieke kwakvrösj.    (hop paardje hop rijmpje. Rije is discutabel: Misschien wordt reidansen bedoeld. Maar ook in Moelingen gebruikt men vware voor rijden (in tegenstelling tot Maastricht). Op 'ne kwakvrösj (kikker) zou men dan vware?)    Mogelijk afgeleid van een iets andere versie uit sgv waardoor v'r rije een verbastering is van vrieje: (vrieje in 's-Gravenvoeren is vrije in Moelingen) Hotten totten tuële, vrieje a g'n muële, vrieje a g'ne Roeijebösj. Dao zaot 'ne dieke vette vrösj. Hae waor gènge vrösj, hae waor gènge haas. Dae sjaeët 't kinneke op g'n naas.   
m'n, m'ne    :    mijn.                   
m'nhieër (mod.)    :    meneer, mijnheer.                   
Mochel, de (moe)    :    [loc.] de Muggenweg in moe.                   
módder    :    moeder.                   
moddiest    :    hoedenmaakster.                   
moder    :    moeder.                   
modiest    :    modiste.                   
moeër (mod.)    :    kookketel, waterketel.                   
moeër (murreke, moeëre) (orig.)    :    wortel.                   
moef of mof (moeffe of moffe)    :    want, handschoen voor duim apart en de vingers samen.                   
moekefoek (teu)    :    chicoreikoffie, namaakkoffie.                   
moel (muulke, moele)    :    muil, bek.        Hae heef 'm piefedepaaf ee g'n moel (Hij sloeg hem bam-bam op zijn bek).           
moele    :    kletsen.                   
Moelege (moe)    :    [loc.] Moelingen.                   
moelejaan    :    kletsmajoor.                   
moelejanes (moelejanese) (moe)    :    kletsmajoor.                   
moelesjtoeët (moelesjtuuët)    :    achterklap, geroddel.                   
Moelinge    :    [loc.] Moelingen.                   
moenaeëzel (moe~naeëzel) (moe)    :    [anim.] muilezel,  het jong van een ezelin, Equus assinus en een paardenhengst, Equus caballus.                   
moer (murke, mur of muur (muu/r))    :    muur.                   
moermele of moemele    :    ontevreden binnenmonds grommend protesteren.                   
moes (moe~s) (muuske, muis (mui/s)) (moe)    :    [anim.] muis, Mus musculus.                   
moes (moe~s) (muuske, muus)    :    [anim.] muis, Mus musculus.        Wen's te te good bès, wes te van de muus opvraete (Als je te goed bent, word je door de muizen opgevreten).           
moestasj    :    snor.    fr: moustache               
moetse     :    mokken, nukkig zijn, pruilen.                   
moetsjke    :    kalf, troetelnaam.        Moetsjke, moetsjke. dè, dè, dè! (Lokroep voor kalveren).           
moew (muuwke, moewe)    :    mouw.                   
moeze (moe~ze) (moesde, gemoesd)    :    muizen, snuffelen.                   
móffele    :    gretig eten (mondvollen).                   
mögk (mögkske, mögke)    :    mug.                   
möl    :    stof, aarde.    du: Müll (afval).               
mól (mod.)    :    mol.                   
möllender    :    molenaar.                   
molmoes (mo/lmoe~s) (molmuuske, molmuus)    :    [anim.] woelrat, Arvicola terrestris.                   
molt    :    houten kist waarin men het deeg kneed en bedekt met een vaatdoek laat rijzen.                   
móm    :    vermomd persoon.                   
móm lope    :    vermomd rondlopen.                   
momènt    :    moment.                   
mond (mäöndsje, mond)    :    maand.        Twei mond laej (Twee maanden geleden).           
mond (möndsje)    :    maan.        D'r mond is roeëd (De maan is rood).           
mondig    :    maandag.                   
monika    :    mondharmonika.                   
mood    :    moed.                   
moof    :    mauve.                   
mooj    :    modder.        Die kreem is zich good an 't bajere in d'r mooj. Ze is nogal begaid (Die zeug is zich goed aan het baden in de modder. Ze is nogal vies).           
moond    :    mond.                   
moondwerk    :    grote mond, kletsmajoor.                   
moonter    :    monter, gezond, fris, kiplekker, opgewekt.        Hod dich moonter (Houd je goed, houd je gezond).           
moor    :    [anim.] vrouwelijk huisdier,  "moeder", bijvoorbeeld konijn. hond.        Oeë vindt/heult d'r duvel z'n moor (Waar vindt/haalt de duivel zijn moeder, hoe komt zo'n lelijke man aan zo'n mooie vrouw) (moe)           
moor    :    ketel.                   
moor    :    moer.                   
moorzellig    :    moederziel.        Moorzellig alleng (Moederziel alleen).           
moos    :    kool.                   
moostem of mostem (moe sgv)    :    moestuin, groentetuin.                   
möp (möpke, möppe)    :    mop, hond.        Doe vieze möp (Jij viezerik!)    Möpke (koosnaam).       
mordju    :    vloek.                   
mores    :    mores, regels hoe je je moet gedragen in een bepaalde omgeving.        Ich zal dich 'ns mores lieëre (Ik zal jou eens mores leren).           
Mores'nt    :    [loc.] Moresnet, tussen Bleiberg en Kelmis. N 50 43.272, E 5 59.378                   
mörg    :    bekaf, uitgeput.        Dae is mörg, dae is vaeëdig (Die is bekaf, die is helemaal op).           
mörg    :    gaar gekookt.        De krompiere zunt mörg (De aardappelen zijn gaar).           
mörge    :    morgen.                   
mörgeroeëd    :    morgenrood.                   
mortel (mod.)    :    mortel, metselspecie.                   
mortie (mo/rtie) (orig.)    :    mortel, metselspecie.                   
mortikè    :    aapje, als men het lachend over een klein kind heeft.                   
mösj (mösje, mösjke)    :    mus, diverse soorten.        Wie mösje op 'ne haop terf (Als mussen op een berg tarwe, als de kippen er bij).           
mosterd    :    mosterd.                   
Mostert, op 'ne    :    [loc.] Mostert in Teuven.50°45'01.0"N 5°52'20.8"E                   
Mot, i g'n    :    [loc.] de Mot in smv ten westen van de kerk, waar de Veurs in de Voer komt. 50°44'58.3"N 5°48'44.9"E    Een mottekasteel is een hoogmiddeleeuws, veelal torenvormige versterking op een motte, een afgeplatte aangelegde aarden heuvel. De kerk van smv ligt op zo'n heuvel.               
mötsj    :    pet.                   
mötsj (mötsjke, mötsje)    :    muts.        Good gemötsjt (Goed gemutst).           
motte (moes [conj 2: meus], gemotte)    :    moeten.                   
motto (mo/tto)    :    motor (tweewieler).        a motto (orig.), mit d'r motto (mod.) (met de motor. Fr: en vélo).           
mottokross    :    motorcross, terreinrace met motorfietsen.                   
m'sieu (orig.)    :    meneer, mijnheer.    fr: monsieur.               
muële (muëleke, muëles)    :    molen.        Sjlaag van de meuële (Slag van de molen, niet normaal).           
mugkè (mugkètsje, mugkès)    :    [botan.] lelietje-van-dalen, Convallaria majalis L.    fr: muguet.               
munnig    :    mondig        Munnig zieë (Mondig zijn, 21 jaar zijn, meerderjarig zijn)           
murg    :    murw.        Iemes murg kriege (Iemand vermurwen).           
muts (moe)    :    muts.                   
muulke (moe-sgv)    :    kusje.                   
naam (naemke, name)    :    naam.                   
naamdaag of namesdaag    :    naamfeest.                   
naas (naze, naeske)    :    neus.        De naas nao (De neus na).    Op 'n naas (Op de(!) neus).       
naat    :    nacht.        Gój naat! (Goede nacht, welterusten).     Deep ee g'n naat (Diep in de nacht).    Al daag naat (Elke dag nacht, altijd miserie en ellende).   
nach (sgv)    :    nacht.                   
nachmis    :    nachtmis.                   
nachpot     :    nachtemmer, po.                   
nachskleed (nachsklèdsje, nachsklèjer) (orig.)    :    nachtjapon.                   
nae    :    neen.                   
naef (nèfke, naeve)    :    neef.        Rechde naeve (moe) (Rechte, directe neven).           
naegele (naegelde, genaegeld)    :    nagelen, spijkeren.                   
naeme (mod.)    :    nemen.                   
naemelich    :    namelijk.                   
naeve of naeëve    :    naast.                   
nagel (naegelke, naegel)    :    spijker.                   
nagel (naegelke, naegel)    :    teennagel, vingernagel.                   
nak    :    nek.    du: nacken.               
naksj of naks    :    naakt.        Doech dich mer 'ne nakse oet (Kleed jij maar eens een naakte uit. Van een kale kip kan men niet plukken).           
namelik    :    namelijk.                   
namme    :    eten (in babytaal).                   
nao    :    na.        Kóm neet te nao (Kom niet te kortbij, nabij).           
nao    :    naar.        Nao gaen zie goeë (Doodgaan, sterven).           
naober    :    buurman.                   
naobermaan (sgv)    :    buurman.        Ich höb d'r hik - Ich höb d'r kik. Ich höb 'm noe - Ich höb 'm daan. Ich gieëf 'm aan - M'ne naobermaan.    (Versje om van de hik af te komen).       
naod (näödsje, näöd)    :    naad.                   
nao-de-noon of te-nao-de-noon    :    na de middag, in de namiddag, 's middags.        Zoondig-te-nao-de-noon (Zondagnamiddag).           
naoder    :    naderbij, dichterbij.                   
naodere    :    naderen, dichterbij komen.                   
naoëp (naeëpke, naeëp) (moe)    :    [anim.] aap. merkwaardige voorgevoegde n- van 'ne aoëp, die zelfs in het meervoud behouden blijft.                   
naoët (nötsje, näöët)    :    noot.        Dieke näöët (Dikke noten. Walnoten, Okkernoten, Juglans regia [botan.]).    Extra hoga boma, pikkela nota, villa da, breka bena (Extra hoge bomen, noten pikken, daar viel hij, breekt zijn benen. Neplatijn).       
näögetieën    :    negentien.        Ee näögetieënhónderd en (In negentienhonderd zoveel).           
näögetig    :    negentig.                   
näöj    :    gierig.                   
näöje    :    gierigaard.                   
naolaote (let nao, naogelaote)    :    ophouden, stoppen, verminderen, beeindigen, stoppen met werk of bedrijf.    du: nachlassen.    Hae let sjtillekes nao (hij houdt er langzaam mee op).           
naolaotig (orig.)    :    nalatig.    du: nachlässig.               
näöld (näöldsje, näölde)    :    naald.                   
näölekes (orig.) of näölig näö~/lig)    :    nauwelijks, op het randje.        Hae haat mer näölekes gekäeke (Hij heeft maar nauwelijks gekeken).    Dat waor mer näölekes (Dat was maar op het randje).       
naolessig (orig.)    :    nalatig.    du: nachlässig.               
näölig    :    nauwelijks.                   
naonaam    :    bijnaam.                   
naovenant (1, o3, K-SL)    :    navenant, naar gelang, in verhouding.        Naovenant mit wae dat's te kals (Naargelang met wie je spreekt).    Dat is naovenant (Dat is naargelang het uitkomt).       
nat    :    nat.        Baeëter d'r kop nat dan veut in d'r prat (Beter het hoofd nat, dan voeten in de modder, Beter onmiddelijk bekennen dan achteraf in de penarie zitten.           
nauweliks (mod.)    :    nauwelijks.                   
navel (nävelke, navele)    :    navel.                   
navelsjtrank    :    navelstreng.                   
nederlands    :    nederlands.                   
neenie!    :    nee, maar nee!    vermoedelijk waals.               
neer    :    laag.         'ne nere villo (Een lage fiets).           
neer    :    neer.        Laeg dat neer (Leg dat neer).           
neer (neerke, nere)    :    nier.                   
neerlaote    :    neerlaten.        Lot de kaar neer (Kiep de slagkar neer).           
neerstee (neerstèngke, neerstèng)    :    niersteen.                   
nees (neeske, neester)    :    nest.                   
neeste    :    niezen.                   
neet, ook verkort tot: 'nt     :    niet.        Ich wèt 't 'nt (Ik weet het niet).    Hae zaat 'nt väöl (Hij zei niet veel).    Kan ich och 'nt väör (Kan ik ook niks aan doen).   
nej    :    klinknagel of niet waarmee bv. lederen boekentassen, lederen of nylon paardenhalsters geniet worden.                   
nejje    :    nieten, klinknagelen.                   
Nelles    :    roepnaam Nelis van Kornelius, vaak in combinatie met scheldnamen, bijv. vèrkesnelles, zeeknelles, noeknelles (noe/knelles).                   
neme, in aat    :    in acht nemen, oppassen.        Neem dich in aat! (Pas goed op!)           
nerf (nerfke, nerve of nerreve) (orig.)    :    zenuw.                   
neume (neumde, geneumd of geneump)    :    genoemd.                   
nieëgel (nieëgelke, nieëgele)    :    onding, scheldwoord.        Greune nieëgel (Magere, tengere deugniet).           
nieëme of nieëmes    :    niemand.                   
nieëne (nieënde, genieënd)    :    naaien.                   
nieëne of nieje (nieënde of niejde, genieënd of geniejd)    :    een wond hechten.                   
nieënesje of nieësje    :    naaister.                   
nieëre (sgv)    :    gang of ruimte achter de voordeur.                   
nieëste    :    niezen.                   
nieët (nieëtsje, nieëte)    :    nicht.         'n raeëte nieët (Een directe nicht).           
nieëtel (nieëtelke, nieëtele)    :    brandnetel.                   
nieëve (sgv)    :    naast, neven.                   
niegel (niegelke, niegele) (moe)    :    [anim.] egel, Erinaceus europaeus. Met merkwaardig voorgevoegde n-, van 'ne iegel, die zelfs in het meervoud behouden blijft.        De Niegel (De egel, bijnaam van een vroegere kruidenierster in Moelingen. Omdat de kinderen in de winkel nergens aan mochten komen!)    Niegelzaod (Egelzaad. Op 1 april werden kinderen gestuurd om een onsje niegelzaod te kopen. De Niegel, zich bewust van haar bijnaam, werd kwaad: "Wae haet dich gesjik?" riep ze dan).       
niejaas (niejaa~s) (sgv)    :    naaister.                   
nieje (nie~je) (niejde, geniejd) (sgv)    :    naaien.                   
nieme of niemes    :    niemand.                   
nienane    :    slapen.                   
niep (nie/p)    :    scheldwoord, penis.                   
nieppe    :    nippen.                   
Niesse of Nieste    :    familienaam Nijssen.                   
niet (nie~t) (niete) (moe)    :    neet.                   
nietsj (sgv)    :    snel, vlug.                   
niknakske     :    letterkoekjes met Sinterklaasfeest.                   
niks    :    niks.                   
nimport    :    egaal, maakt niet uit, eender.    fr: n'import.    Nimport wae, nimport wat, nimport wienieë (Maakt niet uit wie, wat, wanneer).           
ninne    :    drinken.                   
nirgele    :    herkauwen.                   
nirke of nerke    :    zeuren, zagen.                   
nis (niske, niste of nister)    :    nest.                   
nisje en nog vaker nisjeke (sgv)    :    Nichtje.                   
nitrat    :    ammoniumnitraat, meststof.                   
nivvel    :    nevel, mist.                   
njère (moe)    :    gang.                   
njève  (moe)    :    naast.                   
nodeedzju, ook nodeehu    :    in gods naam, vloek, potverdorie.        saint nodeedzju! (vloek).           
noe (noe~)    :    nu, op dit ogenblik.                   
noeëd    :    nood.        In d'r noeëd (In de nood).           
Noeërbik (sgv)    :    [loc.] Noorbeek.                   
noeëts    :    nooit.                   
noëgel (nieëgelke, nieëgel) (moe)    :    nagel.                   
noeke    :    een middagdutje doen, een siësta houden.                   
noekele    :    zuigen.                   
noeknelles (noe~knelles) (moe)    :    zeveraar, zeurkous.                   
noekske    :    middagdutje, siësta.                   
noemer    :    militaire dienstplicht.        Väöër zienge noemer goeë (Voor zijn (dienst)nummer gaan, in militaire dienst gaan).           
noemer (noemerke, noemere)    :    nummer.                   
Noërbrig, Noërberg of Noërbik    :    [loc.] Noorbeek.    De grens tussen beek (bik) en bach (beg, brig) ligt ergens tussen teu en sgv.               
noew (sgv)    :    nieuw.                   
noews (sgv)    :    nieuws.        Wat noews ee Voere? (Welk nieuws in sgv?)           
nog    :    nog.                   
nöj (moe)    :    nieuw.                   
nöjjernoeëts (sgv)    :    ternauwernood.        Ich weet 't nöjjernoeëts (Ik weet het ternauwernood, ik weet er feitelijk niet veel van af).           
nöldekes     :    nauwelijks.                   
non-de-dzjuke    :    vlinderdas.                   
nónnevot (nónnevötsje, nónnevotte)    :    soort strikvormige beignet, meestal zonder fruitvulling, in deeg gedrenkt en dan gebakken in  frituurvet. Speciaal bij carnaval gegeten.                   
nónnevot (nónnevotte)    :    nonnenvot, nonnenfort.                   
noon    :    middagmaaltijd, lunch.                   
noon    :    noen, middag.                   
noonsrös    :    middagdutje.                   
normaal    :    normaal, gewoon, gebruikelijk.                   
notisie    :    notitie.                   
nöts    :    vies.        Nötse priej! (Rotdier!)           
nöts of 'nnöts    :    vies.        Hae hat zich nöts gemakt (Hij heeft zich vies gemaakt).           
notse    :    nuttig zijn.                   
nötserik (moe)    :    viezerik.                   
nuëdig    :    nodig.                   
nuëge (moe-sgv)    :    negen.        Nuëgende (negende).           
nuje (nuujde, genuujd) (orig.)    :    uitnodigen.        Oongenuujd is och debie (Er is iemand bij die niet is uitgenodigd).           
nujegheed    :    nieuwigheid.                   
nujjaor, d'ne (moe)    :    nieuwjaarsgeld.                   
Nujjeboow, op 'ne    :    [loc.] Neubau in Remersdaal.                   
nummer (mod.)    :    nummer.                   
Nurep    :    [loc.] Nurop bij Teuven.                   
nurges    :    nergens.                   
nuuj    :    nieuw.                   
nuuj    :    volgende.        Nuuj waeëk, jaor, kier (Volgende week, jaar, keer).           
nuuj (orig.)    :    benieuwd, nieuwsgierig.        Noe bèn ich 's nuuj (Nu ben ik benieuwd).           
Nuujjaor    :    Nieuwjaar.        Gelökzèllig Nuujjaor, de vot vol haor, de nak vol nietele, da kèns te dich 't gaans jaor kietele (Nieuwjaarsrijmpje uit Moelingen. Doch nietele zou oorspronkelijk niete (neten) zijn).           
nuung    :    negen.                   
nuusjierig (mod.)    :    nieuwsgierig.                   
nuutsj    :    nieuws.                   
nuutsj    :    nieuwsberichten, journaal.                   
obbenoews (sgv)    :    opnieuw.                   
och    :    ook.                   
odder, odderdom    :    leeftijd.        D'r odder is dao (De leeftijd is er, men heeft er de leeftijd voor).           
oddesj (o/ddesj)    :    ouders.                   
oeë of oe    :    waar.    du: wo.               
oeëlie of oeëlje (sgv)    :    olie.                   
oeëpe (sgv)    :    open.                   
oeër (uurke of ureke, oeëre)    :    oor.        Löts kries te èng an 'n oeër (Dalijk krijg je een draai om je oren).    Löts kries te d'r get um g'n oeëre (Dalijk krijg je een paar oorvijgen).    Hae haat èng um g'n oeëre. Hae haat 'ne roebel a g'n oeër (Hij heeft teveel alcohol gedronken).    Hae waor in 'n oeër gesjaore (Hij was in een oor geschoren. Hij zat met de gebakken peren).
oeërbel (oeërbelke, oeërbelle)    :    oorbel.                   
oeërlóg (mod.)    :    oorlog.                   
oeërwörm    :    oorwurm.                   
oeës    :    onze.                   
oeëste    :    oosten.                   
oeëts    :    ooit.                   
oeëve (moe-sgv)    :    oven.                   
oeëvesjuter (sgv)    :    ovenschieter, broodsteek.                   
oeftie!    :    uitroep, amai, tjonge jonge.    waals: oufti! etym: samentrekking van ouf toi!               
oer    :    horloge, klok, uurwerk.         'n fieng oer (Een mooi horloge).    Wie laat ès 't op 'n gój oer? (Hoe laat is het op een goed uurwerk?).    Op 'n oer kieke (Op de horloge kijken).   
oer    :    tijd.        Wat oer is 't? 'n fieng oer väöër nao heem te kaome! (Hoe laat is het? Een mooie tijd om naar huis te komen!)    Op de oer kaome (Op tijd komen, klokslag).       
oer (mod.)    :    uur.                   
oet    :    uit.         't vuur is oet (Het vuur is uit).           
oetblaoze    :    uitblazen.        De laamp oetblaoze (De (petroleum) lamp uitblazen, na de wiek laaggedraaid te hebben).           
oetbraeëke (brook oet, oetgebraoëke)    :    uitbreken.                   
oetbreuje (breujde oet, oetgebreujd)    :    uitbroeden.                   
oetdeenke (daach oet, oetgedaat)    :    uitdenken.                   
oetdoeë    :    uitdoen.                   
oetdoeë    :    uitkleden.                   
oetdrieëne    :    uitdraaien.        De laamp oetdrieëne (De (electrische) lamp uitdraaien).           
oetdruge (druugde oet, oetgedruugd)    :    uitdrogen.                   
Oetegroven (sgv)    :    [loc.] Ottegraven te sgv, bij smv.                   
oeteree (oeteree~)    :    uitelkaar, scheiden, uiteen.        Die geunt oeteree (Die gaan scheiden).           
oetgaank (oetgengske, oetgeng)    :    uitgang.                   
oetgledse (gledste oet, oetgegledst) (moe)    :    uitglijden.                   
oetgoeë (goong oet, oetgegange) (orig.)    :    naar buiten gaan.        D'r op oetgoeë (Uitgaan, stappen).    Gaank oet, of korter: oet! (Ga naar buiten, of korter: d'ruit!)       
oethange (hóng oet, oetgehange)    :    uithangen.        Bès dich dao d'r groeëte / d'r Jaan gaon oethange? (Ben je daar de grote / de Jan gaan uithangen? Ben je je daar groter, rijker, sjieker gaan voordoen dan je bent?)           
oethaole    :    iets of iemand uithalen, ophalen.                   
oethaot    :    lente, voorjaar.        Ee g'n oethaot (In de lente).    A g'n oethaot (In de lente, bij het begin van de lente).       
oethèèsje    :    uitschelden, uitmaken, verwijten, bedelven met lelijke woorden.                   
oethotte    :    bedingen.        Hae haat zich oetgehotte dat 'n 't paeëd nog 'n waeëk däöët broeke ((Bij de verkoop) heeft hij bedongen dat hij het paard nog een week mag gebruiken).           
oethotte    :    uithouden, verdragen.        Keuns te 't oethotte? (Kun je het uithouden? Tegen een luierik gezegd).     'ne miensj ka väöl oethotte (Een mens kan veel verdragen).       
oetjage    :    naar buiten jagen.        Meester vör de kat oet te jage? ((Is die) baas om de kat naar buiten te jagen?)           
oetkalle    :    beslissen.                   
oetkaome    :    uitbreken (vee), naar buiten komen.        Kóm 'ns oet wens te däöësj (Kom eens naar buiten/uit je schuilplaats als je durft).    Kums te oet nao de communie? (Kom je naar buiten na de communie?)       
oetkaome    :    uitkomen.        Da moos te och däöre d'rväöër oetkaome (Dan moet je ook durven er voor uit te komen).           
oetkiek    :    uitkijk.        Op d'r oetkiek sjtoeë (Op de uitkijk staan).           
oetkieke (kaeëk oet, oetgekaeëke)    :    uitkijken.                   
oetkietse    :    uitlachen, sliep uit doen.                   
oetlaeg (sgv)    :    uitleg.                   
oetlaje, (laajde oet, oetgelaaje)    :    uitladen.                   
oetlaote (loot oet, oetgelaote)    :    uitlaten.                   
oetlegk    :    uitleg.                   
oetlegke (lag oet, oetgelag)    :    uitleggen.                   
oetmake    :    uitschelden, uitmaken, verwijten.                   
oetmergele (mergelde oet, oetgemergeld)    :    uitmergelen, sterk vermageren.        Die koo is gaans oetgemergeld (Die koe is helemaal uitgemergeld).           
oetmèste    :    uitmesten.        Bökske sjprènge (Bokje springen, kinderspel waarbij men met gespreide benen over een gebukte voorganger springt).           
oetnudige (nudigde oet, oetgenudigd) (mod.)    :    uitnodigen.                   
oetnudiging    :    uitnodiging.                   
oetnuëdige (nuëdigde oet, oetgenuëdigd)    :    uitnodigen.                   
oetpreente (preente oet, oetgepreent)    :    afdrukken, uitprinten.                   
oetriete (raeët oet, oetgeraeëte)    :    uittrekken.        Böm of 'ne paol oetriete (Bomen of een paal uittrekken).           
oetrötsje (rötsjde oet, oetgerötsjt)    :    uitroetsjen, uitglijden.                   
oetrotte (rodde oet, oetgerot)    :    uitroeien, ontbossen. Rooien.    du: ausrotten.               
oetsjievele (moe)    :    uitglijden.                   
oetsjoebe    :    uitschelden, uitkafferen.                   
oetsjpraeëke (sjprook oet, oetgesjpraoëke)    :    uitspreken.        ich sjpraeëk oet, doe sjpriks oet, hae sjprikt oet           
oetsjpraok    :    uitspraak.                   
oetsjproesje    :    uitproesten.                   
oetvinde (voond oet, oetvoonde)    :    uitvinden.                   
oetzieë (alleen t.t.)    :    informatie vragen of verwachten.        Wie ziet dat oet mit dich? (Komt er nog wat van?)    Wie ziet 't oet mit 'm? (Hoe stelt hij het (als er veel kans is dat "het er slecht uitziet" met hem, dat hij het niet goed stelt).    Ich weul 'ns wète wie 't oetziet (Ik wil eens weten hoe de zaken staan (als men gespannen wacht op een bekendwording).   
oetzieë (zoog oet, oetgezieë)    :    uitzien.                   
oeväöër    :    waarvoor.                   
of    :    of.                   
of went    :    alsof.                   
offergaank (sgv)    :    offergang.        Der offergaank waor es te um 't hoofaltaar gongs eum de pietsj te pune, altied met de hoeg daag: Peenkste, Paosje, Kjaasmis en nog aander, en ooch es 'n begreffenis waor. Da get me ten offere langs de liekkis en kriet me 'n aandènkbeelsje, me neet mie de pietsj pune.    (in sgv: de offergang was als je om het hoofdaltaar ging om de pateen de kussen, altijd met de hoogdagen: Pinksteren, Pasen, Kerstmis en nog anderen, en ook als er een begrafenis was. Dan gaat men ten offere langs de lijkkist en krijgt men een bidprentje, maar niet meer de pateen kussen.)       
offergaank (smv)    :    offergang.        in smv: De usjte kieër dat 'n vrow boete kaam naodat ze e keend how kraege, gong ze nao g'n kirk. Dat hoosj "d'r offergaank". Dao waor de betekenis bie, dat de vrow da "onrein" waor, en moos "rein" gemakt waeëde.    (in smv: de eerste keer dat een vrouw buiten kwam nadat ze een kind had gekregen, ging ze naar de kerk. Dat heette de offergang. Daar was de betekenis bij, dat de vrouw onrein was, en moest rein gemaakt worden.)       
officieel    :    officieel.                   
öft    :    gedroogd fruit, ooft, in het bijzonder peren.                   
öfte    :    Peren schillen, snijden en drogen.                   
öftevlaam of öftevlaai    :    vlaai gevuld met gedroogd fruit, bijv. paeresjpies en eiwit/eigeel.                   
okkaasje (sgv)    :    gelegenheid.    fr: occasion               
Ölvend    :    [loc.] Ulvend.                   
omem    :    grootmoeder, oma.                   
one (orig.)    :    zonder.    du: ohne               
onnuuëzeler    :    onnozelaar.                   
ontsjmètte    :    ontsmetten.                   
oon (orig.)    :    zonder.    du: ohne               
oonbelaef of oonbelaeft of oonbeleft    :    onbeleefd.                   
oonbesjoeft (sgv)    :    onbeschoft.                   
oonbewus, oonbewuste    :    onbewust.                   
oondäögd    :    ondeugd.                   
oondäögd    :    ondeugd.                   
oondäögender    :    deugniet.                   
oonde    :    onder.        Oonde ee g'n dèl (Beneden in de del).    Gaans van oonde (Helemaal onderaan).       
oondeep, oondepe    :    ondiep.                   
oonder of oonde    :    onder.        Dat is oonder zich oet (Dat is een meisje of vrouw die van wanten en aanpakken weet).           
oondera    :    onderaan.                   
oonderduutsje    :    iemand iets duidelijk maken, uitleggen.                   
oonderee (oonderee~)    :    onderelkaar.        Greun moos oonderee (Boerenkoolstamppot).           
oonderèns    :    opeens, plotseling, onverwacht.        Oonderèns hoeëd ich get (Opeens hoorde ik iets).           
oonderhaand    :    onderhand.                   
oonderheng    :    onder handen, te doen.                   
oondersjeed    :    verschil, onderscheid.                   
oonderwiezeres    :    onderwijzeres, schooljuffrouw.                   
oongeraje (sgv)    :    gebrekkig, ongelukkig, gehandicapt.    du: gerade.     'n oongeraje keend (Een gebrekkig, gehandicapt kind).           
oongeriejeerde (n'n-)    :    iemand met een slordig uiterlijk.                   
oongesiefer (oongesie~fer) (oongesiefers)    :    ongedierte, insekt.    du: Ungeziefer.               
oongevaeër of oongevaer    :    ongeveer.                   
oongezieë    :    ongezien, stiekem.                   
oonkroed    :    onkruid.                   
oonnöt of oonnötterd    :    viezerik, scheldwoord voor iemand die niets waard is.        Es oonnötte praoëper waedde, zunt ze neet mie te hotte (Als viezeriken proper worden, zijn ze niet meer te houden. Als mensen die nooit iets doen opeens wel iets gaan doen zijn ze niet meer te stoppen).           
oonthotte (ontheel, oonthotte)    :    onthouden.                   
oonverwachs    :    onverwacht.                   
oor (urke, oor of ore) (orig.) (moe-sgv)    :    uur.        Viedel oor (kwartier).    Dat doerde ore n'en ore (Dat duurde uren en uren).       
oos    :    ons.         't oses ('t onze: Ons huis of zelfs het ouderlijk huis).           
oos    :    os.         't keumt wie d'r oos de mèlk (Het komt zoals bij(!) de os de melk, dus niet).           
oos lievrouw (sgv)    :    onze lieve vrouw.                   
op    :    naar boven.        gaank nao g'ne zölder op (ga naar boven, de slaapverdieping).           
op    :    op.        Blome op 'n toffel, de kaeëtel sjtèt op e vuur (Bloemen op de tafel, de ketel staat op het vuur).           
op    :    open.        de däör sjtèt op, 't trèkt zich (de deur staat open, het tocht).           
opa    :    opa, grootvader.                   
opblieve    :    attent blijven, oppassen.        Dao mos te bie opblieve (Daar moet je bij opletten).           
opblieve    :    op blijven, niet naar bed gaan.                   
ópdrieëne    :    opdraaien.        Ich mót de oer ópdrieëne (Ik moet de klok opdraaien).           
opgekiept vel    :    schrijnende huid.                   
opgereeg    :    opgewonden.                   
opgoeë (goong op, opgegange)    :     naar huis gaan.                   
opgoeë (goong op, opgegange)    :    naar boven gaan.                   
opgoeë (goong op, opgegange)    :    opgaan (in een groter geheel).                   
opgoeë (goong op, opgegange)    :    opslaan, omhoog gaan, duurder worden.        De belastinge gunt op (De belastingen slaan op, gaan omhoog).           
ophaeve of ophèffe (heef op, opgehaove)    :    opheffen, optillen.                   
ophotte (heel op, opgehotte)    :    ophouden.                   
ophotte, zich    :    verblijven, omgaan met.        Zich ophotte mit (Omgaan met).           
ophure     :    ophouden, eindigen.    du: aufhören.    Dat geruziej mót noe mer 'ns ophure (Dat geruzie moet nu maar eens ophouden).           
opkallefatere     :    opknappen, oplappen, in orde stellen.                   
opkaome    :    opkomen, opdraaien.    du: geradestehen.    Dao moos te vör opkaome (Daar moet je voor opkomen, opdraaien).           
opkaome    :    rijzen.                   
oplaje, (laajde op, opgelaje)    :    opladen.                   
oplaote (loot op, opgelaote)    :    oplaten.                   
oplaote (loot op, opgelaote)    :    voor de gek houden, in verlegenheid brengen.                   
oplètte (mod.)    :    letten op.                   
oplope (leep op, opgelope)    :    opzwellen.        [vet.] Opgelope ko (Opgezwollen koe, door trommelzucht, een sterke gasophoping in de pens door het eten van nat of bedauwd gras of klaver. Door de druk op de longen kan de koe stikken).           
opnuuj    :    opnieuw.                   
oppedaod (orig.)    :    zodadelijk.        direk is sneller dan oppedaod, oppedaod sneller dan sjnak en dit laatste weer sneller dan löts. Löts is wel eerder dan sjtrak.           
oppersj    :    boven.                   
oppersjer    :    hoger.                   
oprape    :    oprapen.                   
oprichte (rigde op, opgericht)    :    oprichten.                   
oprume    :    opruimen.                   
opsjloeë    :    opkiepen.        Sjlooch de kaar op (Kiep de slagkar op).     't Haat de kaar opgesjlage (Ze heeft een miskraam gehad).        
opsjloeë    :    opslaan, duurder worden.        De kinger sjlunt op (De kinderen worden duurder: in aanschaf).           
opsjöppe (mod.)    :    opscheppen.                   
opsjöpper (mod.)    :    opschepper.                   
opsjrieve (sjraef op, opgesjraeve)    :    schrijven.                   
opsjrift    :    opschrift.                   
optrèkke (trók op, opgetrókke)    :    bouwen.                   
optrèkke (trók op, opgetrókke)    :    optrekken.                   
optruuk    :    achteruit.        Doe mos optruuk vare (Je moet achteruit rijden).           
opvalle (veel op, opgevalle)    :    opvallen.                   
opvraeëte (vroot op, opvraeëte (orig.) of opgevraeëte (mod.))    :    opvreten.        Die ko haat de leier opvraeëte (Die koe heeft de ladder opgevreten, is zo mager dat je de ribben kunt tellen).           
opwaeg    :    op komst.                   
opwassentig    :    opgroeiend.        Opwassentig keender (Kinderen in de groei).           
opwiekse (wieksde op, opgewieks) (moe)    :    schoenen opblinken.                   
Opzinnig    :    [loc.] Obsinnich in Rem. N 50 44.533, E 5 53.413                   
organizaasje (organizaasjes)    :    organisatie.                   
örrem    :    arm, zielig.                   
örremood of ermood    :    armoede.        Dat liet övver g'n aeëd wie örremood (Dat ligt verspreid over de grond).           
os (öske, ös (ö~s))    :    os.        Sjtómmen os (stomme os, scheldnaam).           
ós, ózze    :    onze.                   
Osems    :    familienaam Aussems.                   
ösj    :    eerst.                   
ösjte    :    eerste.                   
ösjter    :    daarstraks.                   
Ostende    :    [loc.] Oostende.                   
Otiet    :    [med.] Middenoorontsteking, Otitis media.    fr: Otite.               
Ottegraove    :    [loc.] Ottegraven.                   
Ottegrove    :    [loc.] Ottegraven.                   
otto (o/tto)    :    auto.        an otto (orig.), mit d'r otto (mod.)    met de auto (vgl. fr: en vélo)       
ouw    :    oude.        De ouw zunt heem (De ouders zijn thuis).           
ouw     :    oud.        Vertelsel: in de Kruisgraaf (sgv) kwam eens d'r ouwe Hoetersj in een feest terecht, allemaal mooie meisjes of jonge vrouwen, allemaal naakt, die samen dansten. D'r ouwe Hoetersj wist niet wat doen: rechtsomkeer maken of doorlopen?     Zo'n "sjoeën vrolluuj" had hij nog nooit gezien. Daarbij "naksj" ook nog. Op zeker moment bood een van die mooie meisjes hem een beker wijn aan: "nae merci", zie Hoeters, "ich drènk gènge wien".     Zij vleide zich tegen hem aan: "allè Hoeters, we vieren feest, drink met ons mee". "D'r ouwe Hoetersj" voelde zich wegsmelten (wie niet in 't zelfde geval?). Hij pakte de beker en zei toen:     "allè, in godsnaam dan mer" ... Maar plots waren alle feestende vrouwen verdwenen en Hoetersj stond nog alleen ... Met een koeieflat in zijn hand. (uit: Voerense sagen, legenden en andere vertelselkes door Rob Brouwers in Koeënwóóf nr. 7).
ouw (öwke, ouwe)    :    oog.        Ee g'n ouwe (In de ogen).           
Ouw Gemèng, de, of de Ow Mèng    :    [loc.] De oude Gemeente, Oostelijk deel van het Veursbos. N 50 44.491, E 5 50.977                   
ouwer    :    leeftijd.                   
ouwerdóm    :    ouderdom.                   
ouwerwèts    :    ouderwets.                   
ovvend    :    avond.                   
ovvendsjoeël     :    avondschool.                   
övver    :    over.        Dat liet övver g'n aeëd wie örremood (Dat ligt op de grond als armoede, dat ligt verspreid over de grond).           
övveraal    :    overal.                   
övverdin    :    hooischuurverdieping, verdieping in hooizolder, verhoogd hooizoldergedeelte boven inrijpoort.                   
övverlicht    :    bovenlicht.                   
övvernaeme (naom övver, övvergenaoëme)    :    overnemen.                   
övveroere    :    overuren.                   
övvesjte    :    bovenste zolder.        Op 'ne övvesjte (zölder) (Op de bovenste zolder).           
övvesjte    :    bovenste.         't övvesjte bret (De bovenste plank (niet: van de bovenste plank).    Dat loog 't övvesjte (Dat lag bovenaan, het bovenste).       
övvesjte    :    leidinggevende, bevelvoerder.                   
ózze    :    onze.                   
ózzevader    :    onze vadergebed.                   
pa    :    vader.                   
paanjee    :    korf.    fr: panier.               
paans    :    pens, dikke buik.        n dieke paans, d'r paans vol (een dikke buik, de buik vol).           
paanspieng    :    penspijn, kolieken.                   
paar    :    paar.                   
paarsjok     :    bumper.    fr: pare-chocs.    Die vrow haat ferm paarsjoks (Die vrouw heeft ferme bumpers, is rondborstig).           
paas (paeske, paes)    :    pas.                   
paat    :    peettante, meter.                   
pachtes    :    pachthof.                   
pad (pedsje, padde) (mod.)    :    [anim.] pad, Bufo bufo.                   
paeëd (pae~ëd) of paeërd (pae~ërd) (pèdsje, paeëd (pae/ëd) of paeërd (pae/ërd))    :    [anim.] paard, Equus caballus.        De bètste paeëd sjtunt op 'ne sjtaal (De beste paarden staan op een stal, een goede vrouw zoekt men niet op straat).           
paeëdshaam    :    paardenhaam.                   
paeëdsjtaal (sgv)    :    paardenstal.                   
paeëdsjtel (pae/ëdsjtel) (paeëdsjtelke, paeëdsjtel)    :    paardenstal.                   
paeëdsköttel (paeëdsköttelke, paeëdsköttele)    :    paardenkeutel, paardendrol.                   
paeëdsoerel    :    [botan.] Ridderzuring, Rumex obtusifolius L.                   
paeëdssjtoets    :    paardenstaart.                   
paeëdswei    :    paardenwei.                   
paeëper    :    peper.                   
paeësj    :    pers.                   
paeësje (paeësjde, gepaeësjd)    :    persen.                   
paeëtekeend    :    petekind.                   
paeëter of paeter    :    peetoom.                   
paeëttaant    :    peettante, meter.                   
paer (paerke, paere)    :    peer.                   
paeresjpies (pae~resjpie~s)    :    vlaaivulling voor äöftevlaam, gemaakt van gewelde droge peren door de passeviet.                   
paes    :    pees.                   
Page (Pa~ge) (moe)    :    familienaam Paggen.                   
pajas    :    stromatras.    fr: paillasse               
pallèt (pallètsje) (sgv)    :    veegblik.                   
palloks (pallokse)    :    pallox, palletbox.                   
palto    :    zware winterjas.                   
pans (pa~ns) (moe)    :    pens, dikke buik.                   
pans (pa~ns) (moe)    :    veelvraat, iemand met grote eetlust.                   
pantoeffel (pantufelke, pantoeffele) (sgv)    :    pantoffel.                   
pao    :    [anim.] pauw, Pavo soorten.                   
Paoëpelwieje, de    :    [loc.] In de Popelwieje, ten westen van de veldweg van Veurs naar de Tunnel. N 50 44.401, E 5 50.503                   
paoër    :    prei.                   
paoët (päöëtsje, paoëte)    :    poort.        Ee g'n paoët (In de poort), onder g'n paoët (Onder de poort).           
paohaan    :    [anim.] pauwhaan.                   
paohoon    :    [anim.] pauwhen.                   
paol (päölke, päöl)    :    paal.                   
paol (päölke, paole) (sgv)    :    paal.                   
paom (päömke, paome)    :    [botan.] palmboompje, buxus.                   
Paomewieje, a    :    [loc.] Aan paumewieje, ten zuiden van de weg tussen Schilberg en Ulvend. N 50 45.642, E 5 50.084                   
paomsjtroek (pao~msjtroe~k) (paomsjtruukske, paomsjtruuk)    :    palmboomstruik.        Oonder g'n paomsjtruuk (Onder de palmboomstruiken).           
paosjblóm (paosjblómme)    :    [botan.] Narcis, Narcissus pseudonarcissus L.                   
Paosje (Pao~sje of Pao/sje)    :    Pasen.                   
paosjei (paosjeike, paosjeier)    :    paaseieren.                   
pap    :    pap, voedsel bereid met zuivel.                   
pap, papa, pepa    :    vader.                   
paperasse    :    papieren, documenten, paperassen.                   
papèrre    :    papieren, documenten, paperassen.                   
papier (papèrke, papèrre)    :    vel papier.                   
papier (paperre) (moe)    :    formulier, document.         Hae zit in de paperre (Hij is documenten aan het ordenen).           
papier (paperre) (moe)    :    papier.                   
papier (papiereke, papirre)    :    formulier, document.                   
papier (papiereke, papirre)    :    papier.                   
pardessu    :    zware winterjas, overjas.                   
parochie (parochies)    :    parochie.                   
parochieraod    :    parochieraad.                   
parrei (parrei/)    :    gelijk, zie egaal.    fr: pareil.               
pase (paasde, gepaasd)    :    opletten, uitloeren, opwachten (ook in de jacht).                   
pase (paasde, gepaasd)    :    passen.                   
pasjens (pasje~ns) (moe)    :    geduld.    fr: patience.               
pasjtoeër (pasjtuërke, -s)    :    pastoor.                   
passevang    :    geleibrief voor het verkeer van vee in de onvrije tolkring (20ste eeuw). Op de achterkant van de geleibrief staan de stempels en handtekeningen die er op de verschillende plaatsen vanaf het vertrek tot de aankomst ter bestemming op werden aangebracht.    fr: passavant.               
passeviet    :    draaizeef.    fr: passe-vite.               
patati patata    :    geklets, vijven en zessen, enzovoort, enzovoort.                   
patieël    :    kom, pateel.                   
patries (patrie~s) (patrieze)    :    [anim.] patrijs, veldhoen, Perdix perdix.                   
patsj    :    pet.                   
pattaklang    :    reutemeteut.        D'r gaanse pattaklang (De hele reutemeteut).           
pattaklang     :    hebben en houden, rommel.        Dalik zèt ich dich boete mit dienge gaanse pattaklang (Zodadelijk gooi ik je eruit met je hele hebben en houden).           
pauze    :    pauze.                   
pavèi (orig.)    :    beklinkerde oppervlakte, stoep.    fr: pavé. en: pavement. nl:  plavuis.    Övver g'n pavèi (over de stoep).           
paveien (paveide, gepaveid)    :    beklinkeren.                   
pazzevang (pazzeva/ng)    :    document dat in de grensstreek, vlak na de WO2, toeliet om dieren te vervoeren buiten de zone.    fr: pas-avant.               
pechter    :    pachter.                   
peel    :    [botan.] Kweek, grassoort, Elymus repens L. Voedergras, maar lastig onkruid.                   
peen (pinneke, pinne)    :    pin.                   
peenkslummel    :    een hovaardig iemand.                   
peenksterbloom (mod.)    :    [botan.] Pinksterbloem, Cardamine pratensis L.                   
Peenkstere of Peenkste    :    Pinksteren.                   
peer (moe)    :    pa. vader.                   
pees (pee~s)    :    pis, plas, urine.                   
pees (peze)    :    pees.        [vet.] die koo haat de peze aaf (Die koe heeft de pezen af, de boer voelt bij de koe naar de staartpezen en als die verslappen is de kalving nakend).           
peloes (peloe~s)    :    gazon.    fr: pelouse.               
peltere (pe/ltere of pelte/re) (pelterde, gepelteerd)    :    ketelmuziek vroeger als een vorm van volksgericht (van volksjustitie), in feite om "vergrijpen" tegen de normen van de gemeenschap aan te klagen. Bijv. bij een weduwe die hertrouwde of een jongen die bij een meisje was blijven slapen.         Ook om de geest van de overledene te verdrijven.           
pen    :    pen.                   
pensjenaat     :    pensionaat.        Mieng vrow gong nao de sjoeël i ge pensjenaat va Voere (Mijn vrouw ging naar school in het pensionaat van 's-Gravenvoeren).           
pensjoeën (pensjoeënke, pensjoeëne)    :    pensioen.                   
Pepaester (pepae/ster)    :    [loc.] Pepinster,   N 50 34.062, E 5 48.356                   
permi    :    rijbewijs.    fr: permis de conduire.               
permissje    :    permissie, toelating, toestemming, goedkeuring.                   
persjoenkele    :    persjoenkelen, de aflaat van Portiuncula verwerven.        Het volkse woord persjoenkelen komt van het Latijnse woord portiuncula, wat een verkleinwoord is van portio en betekent klein deel, kleine portie. Portiuncula heeft betrekking op de kleine kapel in Assisi, toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van de Engelen, die door de heilige Franciscus werd herbouwd, en waar de wieg stond van zijn kloosterorde. Later werd de kapel overbouwd door de grote Santa Maria degli Angeli.    Destijds verleende Rome een volle aflaat voor iedereen die dit kerkje bezocht om te bidden. Later werd dit gebruik veralgemeend zodat men op bepaalde dagen in 't jaar (Maria Hemelvaart, Allerzielen) ook in de eigen kerk met een kerkbezoek volle aflaten kon verdienen. Veel mensen gingen dan bidden in de kerk, liepen even naar buiten, een rondje rond de kerk, en dan weer naar binnen om de volgende aflaat te verdienen. Sindsdien spreekt men van persjoekele als iemand wat veel de kerk bezoekt of veel in en uit of heen en weer loopt.       
pertang    :    nochtans.    fr: pourtant.    Hae is nog altied joonkmaan, hae löpt pertang ate jeker vromisj a (Hij is nog altijd vrijgezel, hij loopt nochtans achter elke vrouw).           
pertotal (orig.)    :    onherstelbaar beschadigd, total-loss.    fr: perte-totale.               
pese (pe~se) (peesde, gepees)    :    pissen.        Dae wèt neet of 'r kakke of pese mot (Die weet niet of hij kakken of pissen moet, bijvoorbeeld van schrik).    Sjaef luuj pese och (Scheve mensen pissen ook. Al is iets of iemand niet perfect, kan het toch voldoen aan de eisen of wensen).       
pèsj (pèsjke, pèsje)    :    perzik.    fr: pêche.               
Pèsj, ee g'ne    :    [loc.] In de Pesch, ten westen van de veldweg van Veurs naar de tunnel van Veurs. N 50 44.419, E 5 50.516                   
peste (mod.)    :    pesten, plagen.                   
petoet    :    gevangenis.                   
petról    :    petroleum.                   
petrólslaamp    :    petroleumlamp.                   
peunt    :    punt.                   
peur (sgv)    :    puur.                   
picuur (picuurke, picure)    :    injectie, spuit.    fr: picure.               
pieëk (sgv)    :    pek.                   
pieëkvot (pieëkvotte)    :    bepaalde gemeenschap in sgv met politieke kleur. De vader van burgemeester Michiels van 's-Gravenvoeren was schoenmaker.                   
pieërd (moe)    :    [anim.] paard, Equus caballus.                   
Pieëtres    :    Petrus.                   
Pieëzeke (sgv)    :    [loc.] Pesaken, buurtschap bij Gulpen.                   
Piejkvotte (sgv)    :    bepaalde gemeenschap in sgv met politieke kleur.                   
piekere (mod.)    :    piekeren.                   
piel (pieleke, piele)    :    pil.                   
piel (pielke, piele)    :    batterij.    fr: pille.    De piele zunt plat (De batterijen zijn leeg).           
pielsjaars    :    sardientjes.    fr: pilchard.               
piemel (piemelke, piemele)    :    niet volwaardige.        Greune piemel (Groene piemel. Met zinspeling op weinig vitale huidskleur of tengere bouw).           
piemel (piemelke, piemele)    :    penis.        Has te 'ne nuje va Mastricht?  (Heb je een nieuwe in Maastricht gekocht? Gezegd tegen iemand die zijn hand in zijn broekzak heeft).           
piemel (piemelke, piemele)    :    vervelende druktemaker, rotzak.        èveldige piemel (Grote rotzak. Zeer verachtend, zonder werkelijk op èveldigheed te doelen).    Sjaele piemel (Schele rotzak, wat neutraler).    Hot de moel, gekke piemel (Hou je bek, gekke piemel).   
pieng of ping    :    pijn.                   
pienzele (pienzelde, gepienzeld)    :    verven, schilderen, penselen.                   
piep (pie~p) (piepke (pie/pke), piepe (pie~pe))    :    pijp.        Mienge graopa dae rokde de piep (oe te mit ee sjlaop veel) en sjiekte toebak. Dan sjpuujde hae van die zjwatte floeme en how broen tèng (Mijn grootvader die rookte (de) pijp (waar hij mee in slaap viel) en pruimde tabak. Dan spuugde hij van die zwarte fluimen en had bruine tanden).           
piepe (pie~pe) (paeëp, gepaeëpe) (orig.)    :    roken.        Neet alling piepe me óch sigerètte waoërte gepaeëpe (Niet alleen pijpen maar ook sigaretten werden gerookt).           
piepe (pie~pe) (piepde, gepiept)    :    piepen.                   
Piepekop (Piepeköp)    :    Pijpenkop, bijnaam voor de mensen van Aubel.                   
piëpel (piëpelke, piëpele) (orig.)    :    vlinder.    fr: papillon.    De piëpelkarresel (De rups op de kermis).           
piepsj (piepsje)    :    pups.                   
piepsj of pieëpsj (piepsjke, piepsje)    :    oogvuil, gedroogd oogvocht in het hoekje van de ogen ’s morgens.                   
piering    :    worm, pier.                   
pierlasvot    :    scheldnaam.        E-ze gek es pierlasvot (Zo gek als pierlasvot).           
piesjamma (pie/sjamma) (piesjammake, piesjammas) (orig.)    :    pijama.                   
piestolè (pie~stolè)    :    broodje.                   
piet    :    [vet.] klophengst.                   
pietsj (sgv)    :    pateen.                   
piezel (pie/zel)    :    bullepees.                   
piezel (pie/zel)    :    onooglijk kind, minderwaardig, onbeduidend persoon.        Doe piezel (Jij minderwaardige).           
piezel (piezele)    :    rakker, deugniet.                   
piezele    :    kletsen, petsen, draai om de oren. Piezele zijn lichter dan slaag, maar komt voor een kleine deugniet toch zwaar aan! Het wordt ook alleen gebruikt voor ondeugende, kleine kinderen.        Lap mich dat neet of doe kries piezele (Flik me dat niet of je krijgt petsen).           
piezele (piezelde, gepiezeld)    :    slaag geven.        Lap mich dat neet of doe kries ze gepiezeld (Flik me dat niet of je krijgt slaag).           
pijama (pijamake, pijamaas) (mod.)    :    pijama.                   
pikbinger    :    [agrar.] pikbinder (zonder dorsen), voorloper van maaidorser.                   
pikè (pi/kè), ook pikkè    :    jenever.    merknaam: Peket.               
pillaamp    :    zaklamp.    fr: pille (batterij).    De piele van de pillaamp zunt plat (De batterijen van de zaklamp zijn leeg).           
pimooj (pi~mooj) (moe)    :    een lelijke, oudere vrouw die zich knapper en jonger wil voordoen met gebruik van make up en hippe kleding.    waals: pimåye (zwarte specht).               
pin    :    pin.                   
Pinkesj    :    familienaam Pinckers.                   
piosj (piosjke, piosje)    :    pikhouweel.    fr: pioche.               
piosje (piosjde, gepiosjd)    :    grond los kappen met pikhouweel.                   
piramied (piramiedsje, piramiede)    :    piramide.    fr: pyramide.               
piramied (piramiedsje, piramiede)    :    [agrar.] laagstamboom van appel of peer, zo geheten omdat ze een piramidevorm hebben.        Ich gaon de piramiede sjpäöte op de Bjanderroet (Ik ga de fruitplantage spuiten aan de Berneauweg).           
pirrel (pirrelke, pirrele) (sgv)    :    parel.                   
pitsj (pitsjke)    :    een beetje, snuifje, mespuntje.                   
pitsj, ook waejsjpitsj (jpitsjke, pitsje) (orig.)    :    wasknijper.                   
pitsjblaor    :    bloedblaar.                   
pitsje (pitsjde, gepitsj)    :    [vet.] een hengst niet castreren maar de teelballen afknijpen zodat ze afsterven,verdrogen en nadien weggesneden worden.                   
pitsje (pitsjde, gepitsj)    :    alcohol drinken.                   
pitsje (pitsjde, gepitsj)    :    knijpen.                   
pitsje (pitsjde, gepitsj)    :    pijn doen.                   
pitsjke    :    papierklemmetje, paperclip.                   
pitsjlaamp (pitsjlempke, pitsjlaampe)    :    zaklamp.    pitsje (knijpen, in dit geval op het knopje drukken).               
pitsjtang    :    nijptang.                   
pittelèr    :    jacquet, pandjesjas.                   
pjaard (pjaa~rd) (sgv)    :    [anim.] paard, Equus caballus.                   
pjase (pjaasde, gepjaasd) (sgv)    :    persen.                   
Pjèr    :    roepnaam Pierre.        Pjèr in d'r boom, Pjèr in d'r boom…. (Pierre in de boom, Het luiden van de grote kerkklok verwoord).           
pjèrd (pjè/rd) (moe)    :    [anim.] paard, Equus caballus.                   
pjerstjel    :    paardenstal                   
Plaank, de ouw    :    [loc.] de oude Plank, waar het gehucht het eerst is onstaan, tussen de Eiken en de huidige Plank. N 50 45.054, E 5 50.416                   
Plaank, g'n of de    :    [loc.] de Plank of de Planck.    Boileau blz 124: plaank, f., planche = mnl. planke, nld. plank, all. Planke, terme apparaissant fréq. en top.; passerelle, petit pont. Maar er is geen beek op de Plank, verzucht Boileau!    Va g'n Plaank (Van de Plank).    Op 'n Plaank (Op de Plank).    Övver g'n Plaank (Via de Plank).   
plaant (plèntsje, plaante)    :    plant.                   
plaante (plaande, geplaant)    :    planten.                   
plaarmoes of blaarmoes    :    [anim.] vleermuis, o.a. Myotis soorten.                   
plaat (plaa~t) (plate)    :    nutteloze vrouw.         'n gekke plaat (scheldnaam).     'n erm plaat (Een zielige vrouw).       
plaat (plètsje, plate)    :    plaat.                   
plaatsj (plaatsje)    :    betrekking, baan, job, werk.                   
plaatsj (plaatsje)    :    plaats, ruimte, vertrek.        De gój plaatsj, de gój kamer (De goede kamer, de beste kamer in huis die enkel bij familiebezoek en feestelijkheden gebruikt werd).    Dr sjóttelsdook liekt i g'n plaatsj (De vaatdoek ligt in de kamer).       
plaatsje (plaatsjde, geplaatsj)    :    plaatsen.                   
plaej    :    erf.                   
plaffong (pla/ffong)    :    plafond.                   
plagke    :    plaggen.                   
plak    :    [med.] korst op de kin, impetigo.                   
plak    :    plaat (ijzer).Ook kentekenplaat.    fr: plaque.               
plak (plekske, plagke) (orig.)    :    doek, hoofddoek, halsdoek.                   
plang (pla/ng)    :    plan, bedoeling.        Zienge plang trèkke (zijn plan trekken, zich redden, zich er doorheen slaan). Belgisch Frans: Tirer son plan.    Ee g'nne plang laote (laten zitten, niet helpen).       
Plankerveld    :    [loc.] de velden rond Schilberg. N 50 45.575, E 5 50.457                   
planne (plande, gepland)    :    plannen maken, uitdenken, uitstippelen.    en: to plan. vl: plannen.               
plantaasj    :    [agrar.] plantage, laagstamaanplant.                   
plaoge (plaogde, geplogd) (mod.)    :    pesten, plagen.                   
plastiek    :    plastic.                   
plastrong    :    stropdas.                   
plat    :    leeg.    fr: à plat.    De piele zunt plat (De batterijen zijn leeg).    Ich han 'ne platte band (Ik heb een lekke band).       
plat    :    plat.                   
plater    :    gipsverband.        Mienge voot in d'r plater (Mijn voet in het gips).           
Plats    :    suikerkoek, streekgerecht uit sgv.                   
platsj    :    plaats        Gèng platsj mie (geen plaats meer, maar als men teveel gedronken heeft).           
plavèi (orig.) (moe)    :    beklinkerde oppervlakte, stoep.                   
pledde    :    plat stuk grond, pleintje        Op 'n pledde [loc.] Teuven, weilanden links van de Trichterweg, 50°45'34.7"N 5°51'37.2"E           
plèdde    :    plat stuk grond.                   
plei    :    plein.                   
plekke (plekde, geplekt)    :    plakken.                   
plekmadamme    :    [botan.] klis of klit, Arctium soorten. De zaadbollen plakken aan de kleding.                   
plèksel    :    plaksel.                   
plenne (plend, geplend) (mod.)    :    plannen maken, uitdenken, uitstippelen.    en: to plan.               
plèt (plètsje, plètter)    :    veegblik.                   
plètske (plètskere)    :    droog koekje.                   
Pley, d'r    :    [loc.] het dorpsplein in sgv. De plaats waar vroeger recht gesproken werd.    nl: pleidooi.    Op d'r Pley sloeg eens een jongen een zwarte kat met een stovenijzer (pook) op haar snuit. Hij sloeg het arme beest een oog dicht. 's Anderendaags zag de jongen toen een vrouw op hem af komen met precies hetzelfde oog dicht.    (uit: Voerense sagen, legenden en andere vertelselkes door Rob Brouwers in Koeënwóóf nr. 7).       
Pley, op 'ne -    :    [loc.] Veurs, boerderij ten oosten van de cabine, 50°44'16.2"N 5°50'31.3"E                   
plezeer    :    plezier.                   
plis (pliske, plisse)    :    politieagent.                   
ploeëje    :    plooien.                   
ploem (ploe/m) (pluumke, ploeme)    :    pluim, veer.        Die kèn ich van haor noch ploem (Die ken ik van haar noch pluim)           
ploeme    :    pluimen, van veren ontdoen, kaalplukken.        Die widvrouw haat zich loate ploeme (Die weduwe heeft zich laten pluimen, zich geld laten aftroggelen, zich laten kaalplukken).           
plökke (plökde, geplök)    :    plukken.                   
plong    :    zekering.    fr: plomb.    Doe höbs zieëker 'n plong gesjprónge (Bij jou is zeker een zekering gesprongen, niet goed wijs).           
ploog (pleugske, ploge)    :    ploeg.                   
poasee     :    [botan.] viooltje.    fr: pensée.               
poebel (poebe/l)    :    vuilbak.    fr: poubelle.               
poechelen    :    roepen, "hoe-oe" met een kopstem om het volk uit de wei te roepen, bijv. voor het eten.                   
poedding    :    pudding.                   
poedding    :    Smokkelaar van voedsel naar Duitsland gedurende de oorlogen, maar ook gezegd tegen een "passeur", dat was iemand die mensen hielp de electrische draadversperring tussen België en Nederland tijdens WOI te passeren                   
poeddinge    :    Smokkelen naar Duitsland tijdens de oorlogen. Dat werd heel slecht gevonden vermits je voedsel van het eigen volk naar de vijand bracht.        Er werd door de kinderen destijds een spotlied over gezongen dat ongeveer zo ging: M'ne vadder is 'ne poedding, des zones bèn ich. Hae sjmoekkelt mit paerde... (Mijn vader is een smokkelaar, zijn zoon ben ik. Hij smokkelde met paarden…).           
poedelen    :    wassen in kindertaal.                   
poeës    :    poos, tijdje.                   
poeës (poeëze) (sgv)    :    [med.] wee.                   
poeët (puëtsje, poeëte) (sgv)    :    poot.        Hod de poeëte heem (Houd je poten thuis, blijf van me af).           
poeët (puuëtsje, puuët, puuëj of poeëte)    :    poot.        Mieng keuj haant sjlaeëte puuëj (Mijne koeien hebben slechte poten).    Has te de veer poeëte van die koo naogekaeëke (Heb je de vier poten van die koe nagkeken, gecontroleerd).    Hot dieng poeëte heem (nooit puuët of puuëj). De poeëte van 'ne sjtool (nooit puuëj). De poeëte van de kat of der hoond. De afdruk van de dierenpoten: Kiek, hie haat 't puuëj van 'ne hoond. Keuj höbbe puuëj (puuët) en de poeëte van die koo.   
poejer    :    poeder.                   
poejer    :    buskruit.                   
poejerdoeës    :    poederdoos.        Da's 'n ow poejerdoeës (Dat is een oude opgetutte, gepoederde vrouw).           
poejere    :    poederen.        Vrolluuj poejere zich (Vrouwen poederen zich, maken zich op).           
poeliej     :    katrol.    fr: poelie.               
poeliej     :    (houten) draaiwiel waarover de aandrijfriem loopt.                   
poemaaf (poe/m-aaf)    :    bekaf.        Ich bèn poemaaf (Ik ben bekaf).           
poen (poeneke, poene) (mod.)    :    kus.                   
poep    :    poep.        Dat keend haat poep ee g'ne baom (Dat kind heeft een volle broek).    Dao is poep aa (Daar is een kwalijke of ongunstige zijde aan).       
poep (puupke of puupke en puupkere [mv])    :    wind.                   
poep (puupke, poepe) (sgv)    :    pop.                   
poepe (poede, gepoept)    :    het stoppen van de openingen tussen de dakpannen met stropoppen.         'n Daak poepe (Een dak dichtstoppen).           
poepe (poede, gepoept)    :    poepen.        Hae hat ee g'n brook gepoept (Hij heeft in de broek gedaan).           
poepe (poepde, gepoept)    :    de geslachtsdaad stellen.        D'r poepepater (geestelijke of diaken met kinderen).           
poeppelaer of poepelèr (poeppelaerke, poeppelaere)    :    [botan.] populier, Populus soorten.                   
poet (poe~t) (puutje, poete)    :    kind.        Poete va keender.           
poetes (orig.)    :    bloedworst.                   
poetrel (poetrels)    :    balkje, liggertje.    fr: poutrelle               
poetse (mod.)    :    schoonmaken, poetsen.                   
pöl (pölke, pölle)    :    poelje, jonge kip.         'n fieng pöl (`n mooi meisje).           
Polak    :    Pool.                   
polfer    :    buskruit.                   
polfergèld    :    werd huis-aan-huis opgehaald.                   
Polleskoel    :    Pauluskoel                   
pólletiek    :    politiek.                   
pollevieje     :    hoge hakken                   
polliep (polliepe)    :    [med.] poliep.                   
pommaad    :    zalf.                   
pommelee     :    [agrar.] een appelschimmel.    fr. un cheval (gris) pommelé.               
pompiersj (pompie/rsj)    :    brandweer.    fr: pompiers.               
pompjee (pompjees)    :    brandweerman.    fr: pompier.               
pool (peulke, peul)    :    poel.                   
poomp (peumpke, poompe)    :    pomp.                   
poond    :    pond.                   
Poontes, ee g'ne    :    [loc.] Pontus in Rem.                   
póp    :    pop.                   
poppelwiej (poppelwiejke, poppelwieje)    :    [botan.] populier, Populus soorten.                   
porpakèt    :    bagagedrager van een fiets.                   
portmonè (portmonè/) (portmonèke, portmonès) (orig.)    :    beurs, portemonnee, portemonnaie.                   
pos    :    post.                   
pos    :    zenderkanaal op radio of tv.                   
pot (pötteke of pötsje, pöt)    :    pot.        Kleng pöttekes haant groeëte oere (kleine potten hebben grote oren, Let op! kleine kinderen luisteren mee).           
potlaeëpel (po/~tlae/~ëpel)    :    pollepel.                   
potloeëd (mod.)    :    potlood.                   
pöts (pötske)    :    put.        Piephenske waor in der pöts gevalle, ringman trok hem d'roet, langmaan druugde n'm aaf, lekvinger makde d'r kaffé, en d'r dikke oot alles op (Kinderverhaaltje over de 5 vingers van een hand).           
pötteke (pöttekes)    :    porceleinen of plastic isolator voor schrikdraad.                   
potverlos    :    verstoppertje met de mogelijkheid om de gevangenen te verlossen door tegen een pot te stampen.                   
Powles    :    roepnaam Paulus.                   
praam    :    dwangtuig om onwillig paard in bedwang te houden: stok met koord in lus die rond neuslip gedraaid wordt.                   
praam (prame)    :    [anim.] brems, paardenvlieg, daas, steekvlieg, Regendaas (Haematopota pluvialis).                   
praedege (prae~dege) (praedegde, gepraedegd) (orig.)    :    preken,    du: predigen               
praeke (praekte, gepraekt) (mod.)    :    preken.                   
prakkezere (prakkezeerde, geprakkezeerd)    :    prakkezeren, nadenken.                   
prame (praamde, gepraamd)    :    spannen.        Die brook is te èng, ze praamt (Die broek is te strak, ze spant).           
prang (prengske, preng)    :    stok, vluchtig uit de haag gekapte stok, een beetje krom en knopig of uit groen (vers) hout.        Zjengkse zoot op e prengske. Prengske sjplaeët en Zjengske draeët (Jantje zat op een stokje. Stokje spleet en Jantje scheet. Kinderrijm, ook met plenkske ipv prengske, zie Zjeng).           
pranjo, ee g'ne    :    [loc.] te Schophem.                   
praoëper    :    proper.                   
präöl    :    onkies minderwaardig volk.                   
präöl    :    prul, onding, voorwerp van weinig waarde.                   
prat    :    modder.         't vèrke liet in d'r prat (Het varken ligt in de modder).           
pratsje (pratsjde, gepratsj)    :    dikke materie ergens door of uit persen, prakken.        Wie de kat waoëd platgevare zoogs te de dèrm d'r oet pratsje (Toen de kat werd platgereden zag je de darmen er uit geperst).           
pratsje (pratsjde, gepratsj)    :    modderen, knoeien, modder maken.                   
preens    :    prins.                   
preenseproklamaasje    :    carnavalsprinsuitroeping.                   
preensès    :    prinses.                   
preenter    :    printer.                   
prei (preike, preie) (moe)    :    spotnaam voor iemand, (on)dier.                   
prengel    :    onwillig voorwerp of dier.        Sjtieve prengel (Stijf ding).           
près (sgv)    :    klaar.    fr: prêt.               
près (sgv)    :    pers.                   
presseren (presseerde, gepresseerd)    :    haasten.        Bès te gepresseerd? (Ben je gehaast?)           
prèt    :    klaar.    fr: prêt.               
preugel    :    slaag.    du: Prügel.    Preugel gaeve (Aframmelen).    Preugel kriege (Een pak slaag krijgen).       
preugele (preugelde, gepreugeld)    :    slaan, slaag geven.    du: prügeln.               
preuve (mod.)    :    proeven.                   
priej (priejke, prieje)    :    kreng, kadaver.    nl: prij (1210-1240), uit lat. Praeda (buit).    Nötse priej! Dieke priej! (rotdier! Dik mens of dier).    Ze kaome de kapótte prieje ophaole (Ze (Rendac, Vilbeluik, het destructiebedrijf) komen de dode dieren ophalen.       
priej (priejke, prieje)    :    prij, boosaardige brouw, lijf, spotnaam voor iemand, (on)dier.        Marieke, aardig priejke.... (Troetelliedje).    Dat is 'n priej (Dat is een mens (vaak 'n vrouw) met 'n slecht karakter).    Ich gaon dich an dieng priej (ik sla je op je donder , op je lijf).   
Priejekoele, ee g'n    :    [loc.] In de dierenkuilen, ten zuiden van Ulvend, ten oosten van d'r Zegel. Voor 1770 genaamd in de Peertskuil. N 50 45.398, E 5 49.895        Misschien ooit plaats voor dode dieren te begraven.           
priejetig    :    met een slecht karakter.        Dat es 'ne priejetige dae (Dat is er een met een slecht karakter die).           
priejetigheed    :    met een slecht karakter.        Dat es loeter priejetigheed (Dat is louter vanuit een slecht karakter).           
priem (prie/m) (priemke, prieme)    :    premie.                   
pries (prie~~s) (prieske (prie/ske), pries (prie/s))    :    prijs.        Pries make (een prijsofferte maken).           
pries (prie~s) (prieske, prieze)    :    stopkontakt.    fr: prise.    Sjtaeëk de fiesj 'ns ee g'n pries (Steek de stekker eens in het stopkontakt).           
prizzong (prizzo/ng)    :    gevangenis.    fr: prison.               
próces of perces    :    proces verbaal.                   
próces of perces    :    rechtzaak.                   
proem (proe/m) (pruumke, proeme)    :    [botan.] Pruim, prunus soorten.                   
prófesser (prófesserke, prófessers)    :    professor.                   
proffentere (proffente/re)    :    vooruitgaan, groeien.        Ze proffenteert in 't gewich (ze wordt zwaarder).           
proffentere (proffente~re)    :    profiteren.                   
proklamaasje    :    proklamatie, verkondiging, bekendmaking.                   
prommenere of pormenere (prommeneerde, geprommeneerd)    :    wandelen, kuieren.    fr: se promener.               
proveens    :    provincie.                   
pruëtel (pruëtelke, pruëtele)    :    ongewenste plooi, oneffenheid.        Pruëtele i g'n tapeet (Kleine ongewenste plooien  in het behang).           
prullezak (prullezekske, prullezek)    :    afvalzak.                   
Pruses    :    Duitsland.        In of op 't Pruses (In Duitsland).           
pruuk (pruukske, pruke)    :    pruik.                   
Pruus of Pruusj (Pruuske of Pruusjke, Pruse of Prusje)    :    Duitser.                   
puëne (pu~ëne) (puënde, gepuënd)    :    zoenen, kussen.        Huuj van d'r puën en d'r lek, mörge van d'r knöppel (of kuul) en d'r sjtek (Vandaag is het zoenen en vrijen, morgen is het van de knuppel en de stok. Het jonge koppel is lief voor elkaar, maar eens getrouwd, kan het anders zijn).           
Pukelke    :    scheldnaam voor een gebocheld iemand.                   
pune (puunde, gepuund) (sgv)    :    zoenen, kussen.                   
pungel    :    trekweegschaal.                   
pungel (pungelke, pungele)    :    de zak waarin zitten: knapzak/boterhammen/lunch.                   
pungele (pungelde, gepungeld)    :    zwaar en moeizaam dragen.                   
puur    :    overwegend, vooral.                   
puur    :    puur.                   
puutsj    :    pruilmond, onaangenaam gezicht.         'n Puutsj make (Een pruilmond trekken, minder goedmoedig).    Die ow puutsj (Dat oud nors wijf).       
puutsje    :    kussen.                   
Puuwke of Pöwke (Puu/wke)    :    Paulus.                   
raad (raedsje, raar/raajer)    :    rad, wiel.        Zoe gek wie e raad (Zo gek als een wiel).           
raadgek    :    zo gek als een rad, als een wiel                   
raamp (raa~mp)    :    laadklep, oprit, laadplatform.    du: Rampe. Fr: rampe.               
raansjele    :    woelen.                   
raar    :    zeldzaam                   
raasj    :    [med.] hondsdolheid, rabiës of lyssa is een ernstige aandoening als gevolg van een infectie met het rabiësvirus, meestal door een beet van een door rabiës besmet dier (honden, vossen, vleermuizen).     fr: rage.               
rabietsig    :    ongedurig, wispelturig, kwajongesachtig                   
raboelje     :    herrie.    fr: rabouille.    Raboelje make (Herrie maken).           
raclette    :    kaasfondue                   
rad    :    rad, wiel                   
radouw (oostelijker)    :    lawaai, herrie, kabaal.    du: Radau, waarschijnlijk klanknabootsend               
rae    :    reden.                   
raechdäöër    :    rechtdoor.                   
raechdoeër (sgv)    :    rechtdoor.                   
raechs-in    :    rechts inslaan.                   
raechs-op    :    omhoog                   
raechs-um    :    rechts indraaien.                   
raeëke (moe)    :    rakelen, met een riek bewerken, een meidoornhaag schoonmaken om daarna te kunnen tuungen                   
raeëkene    :    rekenen                   
raeëkene op (mod.)    :    rekenen op                   
raeëngele (rengelde, gerengeld) (moe)    :    regenen.                   
raeëngelwater (moe)    :    regenwater.                   
raeët    :    gelijk.        Doe has raeët (Jij hebt gelijk).           
raeët    :    recht.                   
raeëtdäör    :    rechtdoor.                   
raeëts-in    :    rechts inslaan.                   
raeëts-op    :    rechts omhoog.                   
raeëts-um    :    rechts indraaien.                   
raeëttoe    :    rechtstreeks, meteen, direct.        Raeëttoe op heem aa (Meteen naar huis).           
raegebaog (raegebäögske, raegebäög)    :    regenboog.                   
raeje (raejes)    :    reden.                   
raekel    :    [anim.] rekel, mannetjeskonijn, reu.                   
raekel    :    scheldwoord, deugniet.                   
raen    :    regen.        t zaot is vöchtig, 't keumpt nog raen (Het zout is vochtig, er komt nog regen).           
raene (rende, gerend)    :    regenen.                   
raenwater    :    regenwater.                   
raes-in    :    rechts inslaan.                   
raesj (sgv)    :    hooischuur die van onder tot boven helemaal open is.                   
raes-op    :    rechts omhoog.                   
raes-um    :    rechts indraaien.                   
rake (rakde, gerakt)    :    raken.        Ich raak, doe raks, hae rakt (ra/kt).           
rake, de (mv)    :    verhemelte, gehemelte, palatum.    gew. nl: de raak, (geen mv! klanknabootsende gevormd uit  een keelschrapend geluid). Niet als du: Rachen (keelholte. Gaumen is verhemelte).               
rak-en-jak    :    ratelsleutel.    fr: racagnac.               
rakèt (rakètte)    :    racket, tennisracket.                   
raklèt (raklètte)    :    schrobschuiver.    fr: raclette.               
raklètte    :    fonduen.    fr: raclette.               
ralóng (ralónge)    :    verlengstuk, i.h.b. achteraan de bodem van een hooiwagen, om de halètte in te steken.    fr: ralonge.               
ram    :    volledig, helemaal.        Ram nao de kloeëte  (helemaal kapot).           
ramènt    :    lawaai.    nl: ramenten/rementen.               
ramènte    :    lawaai maken.    nl: ramenten/rementen.               
rammelaot    :    lange reeks woorden.        De gaanse rammelaot (De hele opsomming, de hele reeks gebeden).           
rammele (rammelde, gerammeld)    :    rammelen.                   
ransel    :    tas, schooltas, wordt op de rug gedragen.                   
ranzjappel (ranzjappele) (moe)    :    sinaasappel.                   
Raoj, op de    :    [loc.] bij St-Jans-Rade, St.-Jean-Sart.                   
raoje (raojde, geraoje) (moe sgv)    :    advies geven.                   
raoje (raojde, geraoje) (moe sgv)    :    raden.                   
raoje (raojde, geraone)    :    advies geven.        Dat es dich geraone (Dat is je geraden).           
raoje (raojde, geraone)    :    raden.                   
Raore    :    [loc.] Raeren.                   
raoze (rozde, gerost)    :    kijven, schelden.        Moot mama wir raoze (Moet moeder weer kijven).    De mam rozde n'op 'm (Moeder schold op hem).       
raoze (rozde, gerost)    :    onrustig zijn.        Wat haad 'r te raoze? (Wat hebben jullie het onrustig te maken?)           
raozeknuëkske (sgv)     :    elleboogtopje, elektrisch knookje.                   
räözentig (sgv)    :    razend boos, heel kwaad.                   
raozetig (rao/zetig)    :    razend boos, heel kwaad.                   
raozetig (rao/zetig)    :    heel erg, enorm, geweldig. Versterkend.        Raozetig groeët (Geweldig groot).           
rapaj     :    schorem, vies volk.                   
rapsjaal (moe)    :    deugniet, kleine bandiet.                   
raskaj     :    schorem, vies volk.                   
rat    :    [anim.] rat, Rattus soorten.                   
rawet (moe)    :    wat er extra bijkomt, maar niet essentieel is.    vermoedelijk waals.               
razele (razelde, gerazeld)    :    bibberen.                   
recep    :    recept, voorschrift.                   
reclamaasje    :    klacht.                   
reclamere    :    klagen, klacht indienen.                   
reeg    :    door een koe naar paring verlangend, tochtig.                   
reek (reekske, reke)    :    riek.                   
reem (reemke, reme)    :    riem.        Dooch dich 'ne reem um (Doe een (broek)riem aan).           
reend (rinsje, ringer)    :    [anim.] pink, eenjarig niet gedekt stuk rundvee. bet. verschoven t.o.v. nl. rund.        De ringer zeunt oet! (De runderen zijn uitgebroken!)           
reenk (ringske, ringe)    :    ring.                   
rees    :    reis.                   
reestee (ree-sjtèngke, ree-sjtèng)    :    reinsteen, eigendomsgrenssteen.                   
reester    :    ijzeren vlechtwerk, scherm, zeef.                   
reester.    :    [agrar.] ploegschaar.        Reester van 'n ploog (Ploegschaar van een ploeg).           
regisere    :    regiseren.                   
rei    :    rijdans.                   
reie    :    rijdansen, cramignon.                   
reigsjoon (reigsjeunke, reigsjoon of reigsjeun)    :    zware hoge schoen met veters.                   
reigsjtievel (reigsjtievelke, reigsjtievele)    :    zware hoge laars met veters.                   
reijere    :    rillen.                   
rejere (sgv)    :    op orde brengen.                   
rejere (sgv)    :    regeren, heersen. Huishouden.                   
rejere (sgv)    :    toetakelen.        Doe bès nogal gerejeerd (Jij bent nogal toegetakeld).           
rèjong (rèjongs of rèjonge)    :    kastplank, winkelschap.    fr: rayon.    Oeë likt dat getuug? Op d'r middelste van de driej rèjongs! (Waar ligt dat gereedschap? Op de middelste van de drie schappen).           
reklamaasje (reklamaasjes)    :    reclamatie, klacht.                   
rekuup    :    (inhaal)vrije dag, recuperatie.                   
remmel (remmelke, remmele)    :    rakker.                   
remmele (remmelde, geremmeld)    :    [agrar.] als koeien in aanwezigheid van een bronstige koe zich bespringen.                   
remmele (remmelde, geremmeld)    :    wild stoeien van kinderen.                   
remork (remörkske, remorke)    :    aanhangwagen.    fr: remorque.               
reskere (reskeerd, gereskeerd)    :    riskeren.                   
ressaor (ressaorke, ressaore)    :    veer van vering.    fr: ressort.               
reste (mod.)    :    resten.                   
restorao (restorao~) (restoraoke, restoraos)    :    restaurant.                   
rèts    :    rechts.                   
reub    :    spottend voor een slecht zak- of polshorloge.                   
reub (reupke, reube)    :    [botan.] raap, Brassica rapa.                   
Reumers (moe)    :    Familienaam Roemers.                   
reuraarsj    :    soort omelet met spek, melk, meel.                   
reures    :    ongeveer.                   
reurke (moe)    :    buisje.                   
reute (rö2~te) (Schilberg)    :    ravotten, stoeien.                   
reutele (reutelde, gereuteld)    :    rochelen.                   
rezelta (rezelta/)    :    resultaat.                   
reziger    :    reiziger.                   
reziger    :    vertegenwoordiger.                   
rezonnere     :    denken en praten, filosoferen , van gedachten wisselen.                   
richtig    :    juist, behoorlijk, goed.    du: richtig.    Dae tikt neet richtig! (Die heeft ze niet op 'n rijtje!)    Dae is neet gans richtig (Die is niet helemaal in orde, wat achter gebeleven).       
riegol    :    sloot, gracht.    fr: rigole.               
riej    :    reep.         'n riej sjokolaat ('n reep chocolade).           
riej    :    rij.        Dae haat ze neet op 'n riej (die heeft ze niet op een rij).           
riejbot (riejbotte)    :    rijlaarzen.                   
rieje    :    rijden.        Op e paeërd rieje (Op een paard rijden).    Die èng ko riejt op die angere umdat ze reeg is (Die ene ko bespringt de andere omdat ze naar paring verlangt).       
riejere, ouch rijere    :    op orde brengen.        Rieejeer d'ch get (Maak je wat toonbaar).           
riejere, ouch rijere    :    regeren, heersen.        d'r flótte riejeert (Er heerst diarree).     D'r hoesjert riejere (Het huishouden bestieren).       
riejsjtachel of riegsjtachel (riegstachele)    :    schoenveter.                   
riejsjtievel (riejsjtievele)    :    rijlaarzen.                   
riek (rie~k)    :    rijk.        E riekt, 'ne rieke, 'n rieke (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).           
riekdom (rie~kdom)    :    rijkdom.                   
riëmersjdel    :    [loc.] remersdaal.                   
riensjtee (sgv)    :    reinsteen, eigendomsgrenssteen.                   
riep (rie~p)    :    rijp.                   
rieraank (rie~raank) (orig.)    :    [botan.] bosrank, Clematis vitalba L.                   
ries (rie~s)    :    rijst.                   
rieshaot    :    rijshout, dunne tak ter ondersteuning van de erwtengroei.                   
riete (rie~te) (raeët, geraeëte)    :    aframmelen        Dae kiet ze geraeëte (Die krijgt een aframmeling).           
riete (rie~te) (raeët, geraeëte)    :    benadelen.        Dae hat zich ing geraeëte (Die heeft zichzelf benadeeld). (zie: bezeke)           
riete (rie~te) (raeët, geraeëte)    :    trekken.                   
riete (rie~te) (raeët, gerieëte) (sgv)    :    rijten, trekken, scheuren                   
riethamer (rie~thamer)    :    zware hamer met steel van 1 m. om bijvoorbeeld boomstronken te splijten .         'ne kop wie 'ne riethamer (Een hoofd als een zware hamer. Een dik, groot hoofd, zware hoofdpijn of een kater).           
riethaoëmer (rie~thaoëmer) (moe)    :    zware hamer met steel van 1 m. om bijvoorbeeld boomstronken te splijten.                   
riezele    :    dwarrelen (sneeuw).    du rieseln.               
Rimmelsde, of Rimmelsder (orig.)    :    [loc.] Remersdaal.                   
Rimmesjtel (mod.)    :    [loc.] Remersdaal.                   
ringe (ringde, geringd)    :    ringen. Van een ring voorzien, een ring in de neus doen bij zeugen tegen het wroeten, bij een stier om hem te beheersen en te leiden.                   
ringelaot (ringelao/~t) (ringelaote)    :    [agrar.] pruimensoort Reine-Claude.          Ringelaote proeme (Reine-Claude pruimen).           
ringelatäör    :    regeluurwerk, hanguurwerk, hangklok, zeer neuwkeurig lopende klok.                   
Risjbrig of Reëzjberg, op 'ne -    :    [loc.] Reesberg, oorspronkelijk Reersberg.                   
ritsj (ritsjke, ritsje)    :    spleet.                   
Rizzelder     :    [loc.] Rezerdèl bij Veurs.                   
rizzeltaat    :    resultaat.                   
ro    :    roede.                   
Robbaer    :    roepnaam Robert.                   
rochele (rochelde, gerocheld)    :    rochelen.                   
roeëbösj of roejebösj    :    [loc.] Roodbos, gehucht en bos tussen de Plank en Hagelstein.                   
roeëd (roeje)    :    rood (rode).                   
Roeëme    :    [loc.] Rome.        Ieëme Roeëme laote zieë (iemand Rome laten zien; grapje dat met kinderen wordt uitgehaald. Men plaatst de twee handpalmen op hun oren en tilt ze even van de grond.           
roeës (ruuëske, roeëze)    :    roos, Rosa soorten.                   
Roeëzegaarde, ee g'ne -    :    [loc.] Rozengaerden in Rem.                   
roeëzekraans (roeëzekrenske, roeëzekraanse)    :    rozenkrans.                   
roeëzesjtroek (roeëzesjtroe~k) (roeëzesjtruukske ((roeëzesjtruu/kske), roeëzesjtruuk (roeëzesjtruu~k))    :    rozenstruik.                   
roef-roef-roef    :    ruw, slordig en snel werkzaamheden verrichten.                   
roej kroot (orig.)    :    rode biet.                   
Roej Wei    :    [loc.] het voormalige Hof Ten Droyen in moe.                   
roelekeboel (moe)    :    caroussel.                   
Roemele (sgv)    :    bepaalde gemeenschap in sgv met politieke kleur. Roemel was de bijnaam van de vader van burgemeester Stassen van 's-Gravenvoeren die graag 'ne roemel dronk (oude inhoudsmaat). na WOII.                   
roen    :    ruin.                   
roepsj (roe/ps) (roepsjke, roepsje) (sgv)    :    rups.                   
roes (roe/s) (moe)    :    hoofdroos.                   
roes (roe~s) (ruuske, roeze)  (moe)     :    [botan.] roos, rosa spec.                   
roespetere    :    mopperen, tegenstribbelen.    fr: rouspéter.               
roet (roe~t) (ruutsje, roete)    :    ruit, raam, venster.                   
roetsj (roetsjke, roetsje) (sgv)    :    glijbaan op ijs.                   
roetsje (roetsjde, geroetsj) (moe sgv)    :    glijden.        Viva roetsj, v'r zaten op 'n koetsj. V'r zaten op d'r iezereweeg, viva roetsj! (Volksliedje).           
rögkesjtrank    :    ruggengraat.                   
rök (rökske, rögke)    :    rug.                   
rok (rökske, rök) (mod.)    :    rok.                   
róke (rókde gerókt) (mod.)    :    roken.        ich raok, doe róks, hae rókt.           
rökpieng    :    [med.] rugpijn.                   
rolsjaats (rolsjaatse)    :    rolschaats.                   
rolsjtool (rolsjteulke, rolsjteul)    :    rolstoel.                   
Rönnee (Rö\nnee)    :    roepnaam René.                   
rooj (-ke, roos)    :    roede.                   
room     :    room.                   
roond (roo~nd)    :    rond.        E roond, 'ne rónne, 'n rón (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).           
roondgoeë    :    rondgaan.                   
roondgoeë (góng roond, roondgegange)    :    voor een goed doel de huizen aflopen, collecteren.                   
roonke    :    snurken.                   
röp    :    ruif.                   
rope    :    loeien.                   
rope (reep, gerope)    :    roepen.                   
rope (reep, gerope)    :    uitnodigen voor een familiefeest.        De taante en de noonke rope (De tantes en de omes op een familiefeest uitnodigen).           
röpsj    :    rups.                   
röpsj (röpsjke, röpsje)    :    boer, oprisping.         'ne röpsj laote (Een boer, oprisping laten).           
röpsje (röpsjde, geröpsjd)    :    oprispen, opboeren.                   
rös    :    rust.        Mèt rös laote (mod.) (Met rust laten).           
roste (ro~ste) (rosde, geros)    :    roesten.                   
Roth, ee g'n    :    [loc.] Roth, boerderij (met de oudste waterput van de streek) ten oosten van kasteel Magis. N 50 43.04, E 5 50.794                   
rötsjbaan    :    glijbaan.                   
rötsje (rötsjde, gerötsjt)    :    roetsjen, glijden.                   
row    :    rust.    du: ruhe               
Ruëmer of Ruëmesj    :    Familienaam Roemers.                   
ruëster    :    rooster.                   
ruiig    :    rustig, stil.    du: ruhig.    Hod dich ruiig (Hou je rustig).    Went 'ne jóng en 'ne hoond ruiig langèè gunt is ènge van de twieë neet väöl jaart (Als een jongen en een hond rustig elkaar voorbijgaan is één van de twee niet veel waard) (sgv).       
ruizing (moe)    :    ruzie.                   
ruke (raoëk of ruukde, geraoëke)    :    ruiken.                   
rul    :    rul.                   
Rule    :    [loc.] Rullen in spv. N 50 43.315, E 5 49.145                   
rule (ruulde, geruuld) (mod.)    :    ruilen.                   
rumatiek    :    reuma.                   
runne (runde, gerund)    :    lekken.        D'r tob runt (De emmer lekt).    Keend, doe runs (Kind, je plast in je broek).       
Ruuf     :    gesticht in Henri-Chapelle. Psychiatrisch ziekenhuis van de paters Lazaristen van Theux na 1907 in het kasteel Ruyff. N 50 40.375, E 5 57.325        Dae is nao Ruuf braat (Die is naar het zottegesticht gebracht).           
ruuksel    :    parfum.                   
ruumsje naoët (nao//ët)  (ruumsje näöët)    :    [botan.] Tamme hazelnoot, dikker en langwerpiger dan de wilde, en met een zachtere schaal. In groene en rode cultivars.                   
ruzele (ruzelde, geruzeld)    :    ruien, bloesem, naalden of haren verliezen.                   
ruzie (ru~zie)    :    ruzie.                   
saantepetiek (saantepetie/k)    :    santekraam.        De gaanse santepatiek (De hele santekraam, alles bijelkjaar).           
saent (saente)    :    cent.                   
saer    :    sedert.                   
sajel    :    traag iemand, treuzelaar, drentelaar.                   
sajele    :    drentelen, treuzelen.                   
sakosj (sako/sj) (sakosjke, sakozzje) (orig.)    :    handtas.    fr: sacoche.    Mit de sakosj däöre ze kaome, mer neet mit de valies (Met de handtas mogen ze komen, maar niet met de koffer. Liever een LAT-relatie dan samenwonen).           
sallópèt (sallópètsje, sallópètte) (orig.)    :    overal, werkkledij.    fr: salopette.               
sang (sange)    :    geld, muntstuk.        Väöl sange ha (Veel geld hebben).    Voof sang of saent ( 10 centiemen, een herinnering aan de oorspronkelijke wisselkoers 1 Gulden = 2 Belgische Franks. - Kort vóór 1940 stond de Gulden aan 16 Fr.)       
saoët    :    soort.                   
Saoskulot (saoskulotte)    :    Sansculotte, spotnaam voor de Franse soldaten uit de tijd van de Eerste Republiek.        Van de saoskulotte doeëd gesjaote waode (Door de sansculottes dood geschoten).           
sapperlipoppet, sapperloot, sappristie    :    sapperloot.                   
Seenterklaos    :    Sint Nicolaas, Sinterklaas.        "Seenterklaos is keukskes aan 't bakke (Sinterklaas is koekjes aan 't bakken. Als in de herfst (rond 6 december) de hemelhorizon 's avonds rood kleurt bij ondergaande zon).
"           
seffes    :    straks, weldra, spoedig, binnenkort.                   
seffes    :    zodadelijk.                   
selver    :    zelf.                   
sementere     :    metselen.                   
semmelig    :    tamelijk.                   
Sens, aan de (moe)    :    [loc.] aan de Sens in moe.                   
sentrifuusj (sentrifuusjke, sentrifuusje) (mod.)    :    centrifuge.                   
serel (sere/l)    :    [botan.] Ridderzuring, Rumex obtusifolius L.                   
sèstig    :    zestig.                   
seules    :    idioot.                   
siedkar    :    motorfiets met zijspan.    en: sidecar.               
Siekatrien (moe)    :    Sint Katharina, 25 november. Tijdstip voor het planten en uitdoen van bomen, het slachten van varkens.                   
sigrètteblaedsje (moe)    :    vloeitje.                   
sikkretaer of sekretaer.    :    secretaris.                   
silo    :    ingekuild veevoer.        Silo make (Gras of maïs inkuilen).           
silo (siloke, siloos)    :    silo, graanhouder.                   
sint-jansbloom (orig.)    :    [botan.] margriet, Leucanthemum vulgare Lam.                   
sirkel    :    cirkel.                   
sirkelaasje    :    circulatie.                   
Siseljao, de (de Si/seljao)    :    Familienaam de Sécillon, adelijk geslacht in Teuven, bewoonde het kasteel van Sinnich.                   
siter (site/r) (siterke, siterre)    :    beerput, regenwaterput, reservoir.    fr: citerne.               
sja    :    schade.                   
sjaafsjpieëne    :    schaafsel.                   
sjaal (mod.)    :    sjaal, hoofddoek, halsdoek.                   
sjaank (sjaa~nk), of sjaenk    :    sliert walm die de wiek van een petrólslaamp afgaf op plaatsen waar die niet horizontaal was - wiek moest direkt gelijk gemaakt worden - met de schaar of met een gloeiend sjtaoveniezer.                   
sjaans    :    schans, hellend vlak, lanceerhelling.                   
sjaans    :    sjans.                   
sjaans (sjenske, sjaanse)    :    takkenbos.                   
Sjaans, a g'n    :    [loc.] de Schans (moe). N 50 45.356, E 5 41.047                   
sjaans, sjans    :    nochtans, alhoewel.                   
sjaap (sjepke (e3, K-SLE), sjaper) (orig.)    :    kast.    nl: schab.               
sjaarsj    :    ouderwets scheermes met handvat.                   
sjaarsmoel    :    mond zonder tanden.                   
sjaats (sjaatse)    :    schaats.                   
sjaatse (sjaatsde, gesjaats)    :    schaatsen.                   
sjabbernak     :    kraag.        Dae pak ich mit zienge sjabbernak (Die pak ik bij zijn kraag).           
"sjabrang of sjambrang
"    :    stijl, kozijn.    fr: chambranle.    Sjabrang van 'n däör (Deurstijl).           
sjaeëpe (sjaeëpeke, sjaeëpene)    :    schepen, wethouder.                   
sjael (sjae~l)    :    scheel.        Sjaele kal, sjaele zever (Dronkemanspraat).           
sjaele (sjaelde, gesjeld)    :    schelen, uitmaken.                   
sjaem (sjae~m)    :    schaduw.                   
sjaempe    :    schimpen.                   
sjaere (sjaerde, gesjaore)    :    scheren.                   
sjaerpe (sgv)    :    slijpen met een "haarpeen".                   
sjaever    :    leisteen.                   
sjaffe       :    klaarspelen, presteren, halen.        Doe sjafs dat neet (Jij krijgt dat niet klaar).           
sjaggenere    :    afzien, hard werken.                   
sjagrennere     :    ergeren.    fr: chagriner.               
sjaisegaal    :    om het even.    du: scheiss egal.               
sjakèt     :    jacquet, pandjesjas.                   
sjalbemd    :    [top.] in Teuven.                   
sjallot (sjallötsje, sjallotte)    :    sjalot.                   
sjaloeës     :    jaloers.                   
sjalot    :    ui.                   
sjalumoo    :    brander.    fr: Chalumeau.               
sjame (sgv)    :    schamen.        Es d'r èsj zich neeët sjaamde vur z'n vrun, da brun 'e oet e sjtung! (Als de es zich niet schaamde voor zijn vrienden, dan brandde hij waar hij stond. Voorwaardelijke wijs met tweede aanvoegende wijs in de bijzin [conj 2]).           
sjamesjaard (sgv)    :    schandalig.    du: schämenswürdig.               
sjamotsjtee (sjamotsjtèng)    :    vuurvaste steen in de broodoven of in de open haard.                   
sjampeljong (sjampeljonge)    :    [botan.] weidechampignon, Agaricus campestris en geteelde soorten.                   
sjampeljong (sjampeljonge)    :    paddestoel in het algemeen.                   
sjampèt (sjampè/t)    :    veldwachter.                   
Sjan    :    roepnaam Jeanne.                   
sjan of sjande    :    schande.        Väöl sjande make (Veel verkwisten).    Dae sjöd de sjan aaf wie d'r hoond de vluë (Die schud de schande af zoals een hond de vlooien).       
sjanneg make    :    verspillen.                   
sjaol (moe)    :    school.                   
sjaol (sjäölke, sjaole)    :    schaal.                   
sjaop (sjúpke [mv: -s of -re], sjaope)    :    schaap.                   
sjaopanj (sjao~panj)    :    champagne.                   
sjaopevèl    :    schapenvel, schapenvacht waarop de meeste babies in hun blootje gefotografeerd werden.                   
sjaor (sjaore)    :    oogstgang, snede.         'n sjaor graas (Een grassnede).           
sjäör (sjäörke, sjäöre)    :    scheur.                   
sjäöre (sjäörde, gesjäörd)    :    scheuren.                   
sjaorsjtè    :    schouw, schoorsteen.                   
sjaos    :    geluk, buitenkans.    fr: chance.               
sjaot (sjaote) (orig.)    :    schuld.        Dae hat de vot vol sjaot (Die heeft zijn achterwerk vol schuld).           
sjapmentsbuus     :    uitlaat, knalpot.    fr: échappement.               
sjapo    :    onderhands geld.    fr: chapeau.    Sjapo betale (Onderhands geld betalen, om pacht over te nemen).           
sjappeleer    :    rozenkrans.    fr: chapelet.               
sjappeleer    :    medaille met beeltenis van Onze Lieve Vrouw of een heilige, devotievoorwerp uit bedevaartsoord.    fr: chapelet.               
sjare    :    schrapen.        Biejee sjare (Bijelkaar schrapen).           
sjarneer (sjarneerke, sjarnere)    :    scharnier.                   
sjaronj     :    kreng, lelijke verwensing.    fr: charogne.               
sjartel (sjartelke, sjartelle)    :    kousenband.    fr: jarretelle.               
sjarwattel (Teuven en oostelijker)    :    vrouw die veel onzin vertelt.                   
sjas (orig.)    :    stortbak.                   
sjatter (sgv)    :    schatter, waardebepaler.                   
sjave (sjaafde, gesjaafd)    :    schaven.                   
sjavriek (sjavrie/k) (moe)    :    ijsbaan.                   
sjavrieke (sjavrie/ke) (moe)    :    glijden op de ijsbaan.                   
sjeed of sjeid    :    scheiding, grens, einde.        Op 't sjeed (Op het einde).           
sjeef    :    scheef.        E sjèft, 'ne sjeve, 'n sjeef (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).    Sjeef en sjael (Scheef en scheel, schots en scheef).       
Sjeel (moe)    :    roepnaam Michel.                   
sjeenk (sjeenkske, sjeenke)    :    ham.                   
sjeep (sjipke, sjeper)    :    schip, boot.                   
sjegk (mod.)    :    tabak, shag.                   
sjei    :    brillekoker.    nl: schede.               
sjei    :    haarscheiding.                   
sjeie (sjeide, gescheie)    :    scheiden.                   
sjeigel    :    haarscheiding.                   
sjeiing    :    scheiding.                   
sjèk    :    cheque.                   
sjèl (sjèlke, sjèlle)    :    schil.                   
sjèlle    :    schillen.                   
sjelle (sjelde, gesjeld) (orig.)    :    bellen, aanbellen.                   
sjelm (sjelme)    :    schelm.        Bès te sjelm of bès te deef, has te geld dan bès te leef (Ben je schelm of ben je dief, heb je geld dan ben je lief).           
sjempe    :    plagen, pesten.                   
sjènge (moe)    :    schijnen.        Sjènges (naar 't schijnt).           
sjènk    :    gaffeltand.                   
sjerp    :    scherp.        [vet.] 'n ko mit 't sjerp (Een koe met het scherp, een koe die een scherp voorwerp (nagel of prikkeldraad) in de pens heeft).           
sjerp    :    lonkend.            E sjerpt, 'ne sjerpe, 'n sjerpe (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).       
sjerp (sjerpke, sjerpe)    :    sjaal.         'n getrikoteerde sjerp (Een gebreide sjaal).           
sjerpe (sjerpde, gesjerpt)    :    slijpen, scherper maken.        D'r paol sjerpe (De paal scherpen, van een scherpe punt voorzien).           
sjete (sjaoët, gesjaoëte)    :    schieten.                   
sjete (sjaoët, gesjaoëte)    :    fusilleren.                   
sjeur (moe-sgv)    :    schuur.        Es ow sjeure branne is 't sjlech blusse (Als oude schuren in brand vliegen is het moeilijk te blussen. Als een vrijgezel op oudere leeftijd verliefd raakt).           
sjeurket (sgv)    :    onderrok.         't sjeurket keumt dich oet! (Je onderrok komt eruit!)           
sjieëp (sjieëpke, sjieëper)    :    schip, boot.                   
sjieëpebaenkskes (sgv)    :    Schepenbankjes. In sgv heten zo de banken, achteraan in de kerk.                   
sjieëper    :    herder, schaper.                   
sjieër (sjieërke, sjieëre)    :    libelle.                   
sjieër (sjieërke, sjieëre)    :    schaar.                   
sjieëresjliep (sjie/ëresjlie~p)    :    scharesliep, scharenslijper.                   
sjieëresjlieper    :    scharenslijper.                   
sjieëte (sjaoët, gesjaoëte)    :    schieten.                   
sjieëtkraom    :    schietkraam.                   
sjieëtwäörm (sjieëtwörm)    :    [anim.] zilvervisje, Lepisma saccharina.                   
sjief (sjie~f) (sjiefke, sjieve)    :    schijf.                   
sjiek    :    sjiek.    fr: chic.               
sjiek (sjiekske, sjiegke)    :    pruimtabak, tabakspruim.                   
sjiek (sjiekske, sjiegke)    :    snoepje.    fr: chique (pruimtabak, kauwgom). Komt van lat: ciccus, vlies rond de granaatappelpit. Geen voor de hand liggend verband te zien met sjieklèt/chicle.               
sjieke (sjiekde, gesjiek)    :    tabak pruimen.                   
sjieklèt (sjie/klèt)    :    kauwgom.    merknaam Chiclets chewing gum sinds 1906, gemaakt door Cadbury Adams. De naam Chiclets is afgeleid van het spaanse chicle, de natuurlijke gom uit een tropische, altijd groene boom, de Manilkara chicle.    Chicle komt van het Nahuatl (Azteeks) woord voor gum, tziktli, dat plakkerig spul betekent. Het gebruik van deze natuurlijke gom is sterk afgenomen, sinds in de jaren 1960 butadieen-gebaseerde synthetische rubber, die goedkoper is, de chicle vervangt. De overeenkomst met sjieke (tabak pruime) is dus louter toevallig!           
sjien (sjie~n)    :    schijn.                   
sjienaos    :    deugniet, rotzak.                   
sjienge    :    schijnen.         't schienges (sgv) (Naar het schijnt).           
Sjiengs of Sjiens    :    familienaam Schijns.                   
sjieps    :    chips.                   
sjiesj    :    wedden dat…    fr: chiche.    Sjiesj dat ste dat neet dörs! (Wedden dat je dat niet durft!)           
sjiet (sjie~t)    :    schijt.                   
sjietbösj    :    hoger gras waar de koeien niet grazen... rond de koeienvlaaien. Daarom werden paarden of schapen bij of na koeien als begrazer van dit gras gebruikt.                   
sjiete (sjie~te) (sjaeët, gesjaeëte)    :    schijten.                   
Sjietekamer (Sjie~tekamer) (sgv)    :    [loc.] Schietekamer, sgv.        G'n Sjietekamer op (richting Schophem gaan), i g'n Sjietekamer (in Schietekamer). "Kamer" is een aanduiding voor een plek in het bos met een hut of een hol, in dit geval een jachthut.           
sjieterie (sjieterieke, sjieterieje)    :    flauwigheid, kleinigheid, onnozelheid.                   
sjietes    :    schijthuis, toilet, wc                   
sjievele (sjie~vele) (moe)    :    glijden.                   
sjievele (sjie~vele) (moe)    :    sterven, eufemistisch.                   
sjikke (sjikde, gesjik)    :    goed ontwikkelen, goed groeien.                   
sjikke (sjikde, gesjik) (orig.)    :    sturen, zenden.    du: schicken.               
sjikoree (sjikoree~) (orig.)    :    [botan.] witlof, chichorei.                   
Sjilberg of Sjilbrig, op 'e    :    [loc.] Schilberg bij de Plank. In 1770 genaamd op Beschilberg. N 50 45.892, E 5 50.668                   
sjilder    :    schilder.                   
sjilderie (sjilderieke, sjilderieje)    :    schilderij.                   
sjilferkes (sji~lferkes) (moe)    :    hoofdroos.                   
Sjillings    :    familienaam Schillings.                   
sjinaos     :    scheldnaam.    du: Schindaas (kreng, dood dier) uit schinden = villen (en: skin) en aas.               
sjinne, zich    :    zwoegen, moeite doen, zich afbeulen.                   
sjip (sjipke, sjipper)    :    schip, boot.                   
sjipot (sjipo/t)    :    onhandige, onkundige, twijfelaarster, treuzelaarster.                   
sjipotäör (sjipotäö/r)    :    onhandige, onkundige, twijfelaar, treuzelaar.                   
sjipotere (sjipote/re)    :    onhandig traag werken, knutselen, werk vertragen door onkunde of slechte aanpak.        Wat bès te toch aan't sjipotere (Wat ben je toch onhandig bezig).           
sjipotere (sjipote/re)    :    twijfelen, aarzelen, treuzelen met beslissen.    fr: chipoter.    Doe sjipoteers neet (Jij aarzelt niet).           
sjittere (sjitterde, gesjitterd)    :    schitteren.                   
sjlaag (slaegske, sjlaeg)    :    slag, klap.         'ne sjlaag zegk ich dich! (Een klap van heb ik jou daar!)           
sjlaagkaar    :    slagkar, kiepkar.                   
sjlaai (mod.)    :    sla.                   
sjlaaj (sgv)    :    sla, salade.                   
sjlaam (sjlaa~m)    :    dik vloeibare brandstof op basis van kolengruis - zakelijk verwant met briekètte.                   
sjlaat (orig.)    :    sla.                   
sjlabber (sjlabberke, sjlabbers) (mod.)    :    slabber, slabbetje.                   
sjlachte (slachde, geslach) (mod.)    :    slachten.                   
sjlachtes    :    slachthuis.                   
sjlaeët    :    slecht.        Sjlaeëte luuj geet 't ummertoe good. Op de vraog: Wie geet 't? (Slechte mensen gaat het altijd goed. Als antwoord op de vraag: Hoe gaat het?)           
sjlaeg    :    vensterluiken, blinden.                   
sjlaeg (sgv)    :    slaag.        Sjlaeg kriege (Slaag krijgen).           
sjlakke    :    [agrar.] thomasslakken, milieuvriendelijke meststof.                   
sjlam    :    kolenslik, goedkope brandstof van kolengruis.                   
sjlambak    :    bak naast de haard met sjlam, kolenslik.                   
sjlang (sjlengske, sjlange) (mod.)    :    slang (rubber).                   
sjlaoët (sjläöëtsje of sjlöetsje, sjlaoëter)    :    deurslot.                   
sjläöëtel (sjläöëtelke, sjläöëtele)    :    sleutel.                   
sjläönder    :    vechtersbaas.                   
sjlaope (sjleep, geslaope)    :    slapen.        doe sjlieëps, hae sjlöpt.           
sjlaope (sjleep, geslaope) (moe)    :    slapen.        Hae sjliept.           
sjlauw    :    sluw, slim.    du: schlau.               
sjlavrik (sgv)    :    ijsbaan.                   
sjlavrikke    :    glijden op de ijsbaan.                   
sjlèch (moe-sgv)    :    slecht.                   
sjlèchte    :    slechte.        Dat zunt de sjlèchte (Dat zijn de slechte. gezegd van personages in de film, de bandieten tegenover de helden. Die noemt men dan de gój).           
sjlèchter (sjlèchterke, sjlèchters)    :    slager.                   
sjlèchterie (sjlèchterieke, sjlèchterieë)    :    slagerij.                   
sjlèi (sjlèike, sjlèije)    :    slee.                   
sjlèije (sjlèijde gesjlèijd)    :    sleeën.                   
sjleip    :    sleep.                   
sjlek (sjle~k)    :    [vet.] tussenklauwontsteking met manken van de koe tot gevolg.        Onder de dikke poot moest een stuk graszode uitgestoken worden. Die moest in de haag te drogen gehangen worden, dan was de koe genezen. Maar volgens veearts Jaak Nijssen werken antibiotica ook.           
sjlek (sjlekske, sjlekke)    :    [anim.] slak.                   
sjlèm (orig.)    :    slecht.    du: schlim.               
Sjlennig    :    [loc.] Slenaken.                   
sjlepe (sjlèpde, gesjlèpd)    :    slepen.        Flatte sjlepe (koeienvlaaien in de wei machinaal spreiden met traktor en sleep).    Sjlepe met 'n kaat (Slepen met een speelkaart, een verwachte speelkaart nog niet opgooien).       
sjlete (sjlaoët, gesjlaoëte)    :    sluiten.        Ich sjleet, doe sjluuts, hae sjluut.           
sjlieë    :    sleeuw.        Sjlieë teng (sleeuwe tanden, het ruwe gevoel aan je tanden nadat je iets zuurs gegeten hebt, bijvoorbeeld rabarber, spinazie of sleedoornbessen die hun naam hieraan ontlenen).           
sjlieëkrieëk (sjlieëkrieëkske, sjlieëkrieëke)    :    [botan.] sleedoornbes, Prunus spinosa.    en: sloe. nl: sleeuw.               
sjlieëproem (sjlieëpruumke, sjlieëproeme) (sgv)    :    [botan.] sleedoornbes, Prunus spinosa.    en: sloe. nl: sleeuw.               
sjliem (sjlie~m)    :    slijm.                   
sjliep, de    :    de messenslijper.        Woonde in SGV aan de Lieng in een keet (aan kruispunt tussen berneauweg en weg op moelingen).           
sjliepe (gesjlieëpe) (sgv)    :    slijpen.                   
sjliepe (sjlie~pe) (sjlaeëp, geslaeëpe)    :    ijsbaantje glijden.                   
sjliepe (sjlie~pe) (sjlaeëp, geslaeëpe)    :    slijpen.                   
sjlipjas    :    jacquet, pandjesjas.                   
sjloeb of sjloef (sjluubke, sjloebe)    :    pantoffel.                   
sjloech (sjloe~ch) (sjluukske, sjluuch) (orig.)    :    slang, rubber of plastic flexibele buis.    du: schlauch.               
sjloeëj     :    vuile vrouw, een slons                   
sjloek (sjloe/k) (sjluukske, sjluuk)    :    slok                   
sjloek (sjloe~k) (sjluukske, sjluuk)    :    slang, rubber of plastic flexibele buis.    du: schlauch.               
sjloeke (sjloe/ke)    :    met grote happen, gulzig eten of drinken                   
sjloemere    :    sluimeren, doezelen.                   
sjloont (orig.)    :    laagte in het terrein.    du: Schlund               
sjloop (sjlope)    :    kussensloop                   
sjlot    :    slot, einde                   
sjlow    :    sloot.                   
sjluëtel (sjluëtelke, sjluëtele) (sgv)    :    sleutel                   
sjmaak    :    smaak.                   
sjmaal    :    smal.        E sjmaalt, 'ne smale, 'n sjmaal (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).           
sjmaal    :    mager, arm.        Die hant 't sjmaal (Die hebben het smal, hebben het niet breed, zijn arm).           
sjmaere (sjmaerde, gesjmaerd)    :    smeren.                   
sjmaerig of sjmaeretig    :    gemeen.                   
sjmaerig of sjmaeretig    :    smerig.                   
Sjmaets    :    familienaam Smeets.                   
Sjmaets    :    familienaam Smeets.                   
sjmak    :    smak.                   
sjmaoëk (moe)    :    smaak.                   
sjmaot    :    smout, reuzel, vet.                   
sjmèd (moe)    :    smid.                   
sjmeed    :    smid.                   
sjmeediezer    :    smeedijzer.                   
sjmeer    :    smeer, vet.                   
sjmeer    :    zalf, crème.                   
sjmid    :    smid.                   
Sjmid, a g'n ouw    :    [loc.] Smidt in Rem.                   
sjmiddigs    :    na de middag, in de namiddag, 's middags.                   
sjmieëd    :    smid.                   
sjmieze (sjmie~ze) ('t sjmiesde, gesjmiesd)    :    motregenen.                   
sjmik (sjmikske, sjmikke)    :    zweep van voerman.        Mit de sjmik (Met de zweep).           
sjmoekele    :    smokkelen.                   
sjnaachs    :     's nachts.                   
sjnak (orig.)    :    zodirekt, dadelijk.                   
Sjnaosbrig (Sjnao/~sbrig)    :    [loc.] Snauwenberg in sgv.                   
sjnappe (sjnabde, gesjnap) (orig.)    :    vangen, snel en onverwacht pakken.    du: schnappen.               
sjnappe (sjnapte, gesjnapt) (mod.)    :    snappen, begrijpen.                   
sjnaps    :    jenever.                   
sjneerke (sneerkde, gesjneerk)    :    schroeien.                   
sjneider (moe)    :    kleermaker.                   
sjnel (sjneller, sjnelst)    :    snel.                   
sjnie (moe)    :    sneeuw.                   
sjnieappel, of sjlieappel (sjnieäppelke, sjnieappele)    :    sneeuwappel, oogstappel, Yellow Transparant, Transparente Blanche, pomme d’août.    nl: sleeuw.               
sjnieder    :    kleermaker.        Alles mit maote zaat d'r sjnieder en hae heef de vrouw mit d'r meter op d'r zak (Alles met mate zei de kleermaker en hij sloeg zijn vrouw met de meter).           
sjnieë    :    sneeuw.                   
sjnieëmaan (sjnieëmenneke, sjnieëmen)    :    sneeuwpop.                   
sjnieje (sjnaej, gesjnaoje) (sgv)    :    snijden.                   
sjnieje (sjnooj, gesjnoje)    :    [vet.] castreren.                   
sjnieje (sjnooj, gesjnoje)    :    snijden.        Hae sjniet.           
sjnieje ('t sjniejde, 't haat gesjniejd)    :    sneeuwen.                   
sjnit    :    snede, [agrar.] maaibeurt.                   
sjnoefrot    :    Vermolmd en rot, bijv. door houtworm.                   
sjnoep    :    verkoudheid.                   
sjnoets    :    snuit, bek, muil.                   
sjnoets, sjnoetseriej    :    snoep.                   
sjnoetse    :    snoepen, snuisteren.                   
sjnoeve (sjnoefde, gesjnoefd)    :    snuiven, snuiten.                   
sjnoeve (sjnoefde, gesjnoefd)    :    de speurneus uithangen: in de kast zoeken naar snoep of koekjes.                   
Sjnook    :    familienaam Snoeck.                   
sjnoondigs    :    `s middags.                   
sjnoor    :    snoer.                   
sjnótsriep    :    overrijp.                   
sjnòtsrot (moe)    :    erg rot.                   
sjnute    :    snuiten.        De naas sjnute (De neus snuiten).           
sjnutesplak (sjnutesplèkske, sjnutesplèk) (orig.)    :    zakdoek.                   
sjnuuts    :    snoep.                   
sjnuutse    :    snoepen.                   
sjob of sjop (sjöbke, sjobbe)    :    afdak, schuurtje, stalletje,  bergplaats voor gereedschappen, schuilplaats voor vee.        Bie Niessen oonder 't sjob gunt ze de vrolluuj a g'n vot (uitdrukking: Bij Nijssen onder het afdak gaan ze de vrouwen aan het achterwerk).    Ate ge sjob (Achter het schuurtje).       
sjöddele (sjöddelde, gesjöddeld)    :    schudden.        Hae sjöd.           
sjöddele, zich (sjöddelde zich, zich gesjöddeld)    :    gruwen, een hekel hebben aan, grote afkeer hebben van.                   
sjoebe    :    kijven, schelden, kafferen.                   
sjoeël (sjuuëlke, sjoeële)    :    school.                   
sjoeëlmeester    :    schoolmeester, leraar.                   
sjoeën (sgv)    :    mooi.                   
sjoeët    :    schoot.        Op 'ne sjoeët (Op schoot).           
sjoeëtel    :    schotel.                   
sjoeëtere    :    huiveringen, rillingen.                   
sjoefele    :    schoffelen.                   
sjoefläör    :    bloemkool.    fr: choufleur.               
sjoefte    :    hard werken.                   
sjoekel (sgv)    :    schommel.                   
sjoekelaat    :    chocolade.         'n riej sjoekelaat (een reep chocolade).           
sjoekelaat (orig.)    :    chocolademelk.        Sjoekelaat make (Chocolademelk maken van cacao en melk).           
sjoekele (sjoekelde, gesjoekeld) (sgv)    :    schudden, schommelen.                   
sjoel (sjoe~l) (sjuulke, sjoele)    :    regenbui.    du: Schauer               
sjoele (sjoe~le) (sjoelde, gesjoeld)    :    schuilen.                   
sjoem (sjoe~m) (sjuumke)    :    schuim.                   
sjoemwien (sjoe~mwie~n)    :    schuimwijn, cider.                   
sjoen (moe)    :    mooi.                   
sjoenkele (sjoenkelde, gesjoenkeld)    :    de mensen in een rij arm in arm inhaken en het bovenlichaam heen en weer bewegen op de maat van de muziek.    du: schunkeln.               
sjoere (sjoerde, gesjoerd)    :    schuren.                   
sjoere, zich (sjoerde zich, zich gesjoerd)    :    zijn plicht verzaken                   
sjoerpapier    :    schuurpapier.                   
sjoes (sjoe/s)    :    Bier met een scheut donker bier, niet zoveel als bij een halfom.    du: Schuss.               
sjoester (sjoe~ster)    :    schoenmaker.                   
sjoëtel (moe)    :    schotel.                   
sjoetering (sjoeteringe) (moe)    :    rilling.                   
sjöets    :    rok.        Keend, wat hings te toch mer aan mieng sjöetse (Kind, wat hang je toch aan mijn rokken).           
sjoew    :    schuw.                   
sjof    :    schoof.                   
sjof of sjoof    :    baar.        Op ge sjoof liegke (Opgebaard liggen).           
sjofaasj (sjofaa~sj)    :    (centrale) verwarming.    fr: chauffage.               
sjofäör (sjo~fäör)    :    chauffeur, bestuurder.                   
sjokkel    :    schommel.                   
sjokkelbaj    :    schommelpaard.                   
sjokkele (sjokkelde, gesjokkeld)    :    schudden, schommelen.                   
sjokko    :    chocopasta.         'n botram mit sjokko (Een boterham met chocopasta).           
sjöl (sjölke, sjölle)    :    schil.                   
sjöld (sjö~ld)  (sjölde) (mod.)    :    schuld.                   
sjolk (sjölkske, sjölk)    :    juten schort die bij een dekrijp jong stiertje (in een kudde jonge vaarsjes) achter de voorpoten gebonden werd als voorbehoedsmiddel.        Dat ze dae mer 'ne sjolk väörbinge (Dat ze die maar een schort voorbinden. Gezegd over een al te hitsige jongeman die teveel achter de meisjes aangaat).           
sjolk (sjölkske, sjölk)    :    schort.                   
sjölle (sjölde, gesjöld)    :    schillen.                   
sjölmets (sjölmetske)    :    aardappelschilmes.                   
sjömmel    :    schimmel.                   
sjömmele    :    schimmelen.                   
sjön (mod.)    :    schoon, mooi.        E sjönt, 'ne sjönne, 'n sjön (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).           
Sjönbroeëdt    :    familienaam Schoonbroodt.        d'r Guillaume Sjönbroeëdt va Tövve (Schoonbroodt van Teuven, fietsenmaker en gasfitter tot de jaren 1990, men ging er ook voor kleine materialen, sommigen noemden hem d'r Sjroevewillem).           
sjönbroor    :    schoonbroer.                   
sjönmake (orig.)    :    schoonmaken, poetsen.                   
sjönmam    :    schoonmoeder.                   
sjönpap    :    schoonvader.                   
sjönzöster    :    schoonzus.                   
sjoon (sjoo~n) (sjeunsje [mv: -s of -re] of sjeuneke [mv: -s of -re], sjoon, sjeunn (sjoo/n, sjeu/n))    :    schoen.        Dieke sjoon (Dikke schoenen, werkschoenen, wandelschoenen).    t water i g'n sjoon kriege ('t water in de schoenen krijgen, de moed verliezen).       
sjoonslies (moe)    :    schoenleest.                   
sjoonsreem (sjoonsreemke, sjoonsreme)    :    schoenveter.                   
sjoonwiks    :    schoensmeer.                   
sjoor    :    regenbui.                   
sjoos    :    ding.    fr: chose.    Sjoos, sjoos,…. (Dinges, dingske..! als de naam u niet meer invalt).           
sjöp (sjöpke, sjöppe)    :    schop.                   
sjöppe    :    schoppen (kaartspel).                   
Sjoppem    :    [loc.] Schophem in sgv                   
Sjoppemmerhei    :    [loc.] Schophemerheide in sgv                   
sjöppen aos    :    onnozelaar.        Dao zit ich v'r sjöppen aos (Daar zit ik voor spek en bonen).           
sjöppen aos    :    schoppen aas.                   
sjöppesjtiel     :    schoppensteel.                   
sjore (sjoorde, gesjoord) (moe)    :    schuren.                   
sjore, zich (sjoorde zich, zich gesjoord) (moe)    :    zijn plicht verzaken.        Dae sjoort zich ummertoe d'rlangs (Die verzaakt altijd zijn plicht).           
sjörgele (sjörgelde, gesjörgeld)    :    sleuren, slepen, dragen.                   
sjöt    :    schut.                   
sjot (moe)    :    scheut.        [med.] 't sjot in d'r rök (een scheut in de rug).           
sjót (sjötsje, sjótter) (orig.)    :    lade.                   
sjötbret (sjö/~tbret)    :    schot, houten plank als afscheiding van een hok, ook voor en achter bij een "losj".                   
sjóttel (sjóttelke, sjóttele)    :    schotel.        Kou sjóttel (Koude aardappelsalade).           
sjóttelmesjieng (sjóttelmesjiengke, sjóttelmesjienger) (orig.)    :    vaatwasser.                   
sjóttelsdook (sjóttelsdeukske, sjóttelsdeuk)    :    vaatdoek.                   
sjóttelsplak (sjóttelsplekske, sjóttelsplakke)    :    schoteldoek, vaatdoek.                   
sjóttelwater    :    afwaswater.                   
sjóttelwater    :    slappe koffie.                   
sjötterie    :    schutterij.                   
sjöttershof    :    schuttershof, localiteit in smv.                   
sjou (moe)    :    lelijk.                   
sjou, 'n (moe)    :     'n lelijke.                   
sjouw (sjuike, sjouwe)    :    schouw, schoorsteen.                   
Sjpaanje    :    [loc.] Spanje.                   
sjpang (sjpenkske, (mv: sjpengskere (orig.) sjpengskes (mod), sjpange)    :    speld.        Zjang, sjpang, sjpook ee g'n nak. Sjniej de priej de poeëten aaf, da läöpt ze op 'n sjteump.     'n sjpang vör ee g'n haor (Een haarspeld).       
Sjpanje    :    [loc.] Spanje.                   
sjpanne (sjpande, gesjpanne)    :    spannen.        Daeër zeut good gespjanne (Jullie zijn talrijk aanwezig, goede opkomst. Vermoedelijk oorspronkelijk: veel paarden voor de kar).           
sjpao of sjpaoj (sjpao/)  (sjpaoder of sjpieëder)    :    spoedig, laat.    du: spät, später. Het verwondert dat deze vorm zo westelijk als sgv gebruikt wordt. We aanzien het in smv al als oostelijk.    Bis sjpaoder (Tot later. Du: bis später).           
sjpaoër    :    spoor.                   
sjpaoër (mod.)    :    spoorlijn, treinspoor.                   
sjpäöle (sjpäölde, gesjpäöld)    :    spelen.        hae sjpäölt.           
sjpaor    :    spoor                   
sjpaor of sjpaoër    :    prei.                   
sjpare (sjpaarde, gesjpaard)    :    sparen.                   
sjpas    :    plezier.    Du: Spaß.    Vör de sjpas (Voor de grap).           
sjpecher(t)    :    spikkelschimmel                   
sjpeel    :    spel.                   
sjpejje (sjpejde, gesjpejd) (moe)    :    spugen, spuwen, overgeven.                   
sjpek    :    spek.                   
sjpeksjoon    :    spekschoen, schoen met dikke zachte zool.                   
sjpelig    :    tochtig.                   
sjpenjoeël (sjpenjuuëlke, sjpenjoeële)    :    spanjaard.                   
sjpeuje    :    haasten, spoeden.                   
sjpeul    :    spel.                   
sjpeule (sjpeulde, gesjpeuld)    :    spoelen.        Hae sjpeult.           
sjpeut (sjpötsje, speute)    :    spuit.                   
sjpeute (sjpödde, gesjpaoëte)    :    spuiten.                   
sjpieëne    :    spenen.                   
sjpiegel (sjpiegelke, sjpiegele) (moe)    :    spiegel.                   
sjpierke  (moe)    :    sprietje.                   
sjpies (sjpie~s)    :    specie, mortel.                   
sjpies (sjpie~s)    :    spijs, vlaaivulling.                   
sjpiet (sjpie/t)    :    spriet, halm.        E sjpiet struë, graas (Een halm stro, grasspriet).           
sjpiet (sjpie~t)    :    spijt.                   
sjpiet doeë    :    pesten, plagen, onaangenaam zijn tegen iemand.        Went dae mer ènge ka sjpiet doeë (Als die maar iemand kan pesten).           
sjpiet doeë    :    spijt hebben.                   
sjpiete (sjpie~te) (sjpaeët, gesjpaeëte)    :    spijten.                   
sjpik    :    spikkelschimmel.                   
sjpik    :    wanafval, onkruidzaden en te kleine tarwe.                   
sjpikkel (sjpikkelke, sjpikkele)    :    spikkel.                   
sjpikkelant (sjpikkela/nt)    :    uitzoeker.                   
sjpikkelere (sjpikkeleerde, gespikkeleerd)    :    uitloeren.                   
sjpikkelere (sjpikkeleerde, gespikkeleerd)    :    uitzoeken.                   
sjpin    :    spin.                   
sjpin    :    voorraadkamertje.                   
sjpioeën (sjpioe~ën) (sjpiuënke, sjpioeëne)     :    spion.                   
sjpooje    :    haasten, spoeden.                   
sjpook    :    spook.                   
sjpraeëke (sjprook, gesjpraoëke) (mod.)    :    spreken.        ich sjpraeëk, doe sjpriks, hae sjprikt           
sjpraot (sjpraote)    :    sport van een ladder.                   
sjpreenk    :    bron.                   
sjpreenkberg    :    [loc.] locatie van de Voerbron te spv.                   
sjpreie    :    spreiden.                   
sjpreie (sjpreide, gesjpreid)    :    spreiden.                   
sjprietse    :    spuiten met een dunne straal.    du: spritzen.               
sjpriew    :    [anim.] spreeuw.                   
sjpringe (sjpróng, gesjprónge)    :    springen.                   
sjpringtouw    :    springtouw.                   
sjproesje (sjproe~sje)    :    sputteren, proesten, blazen van een boze kat.                   
sjprotel (sjpreutelke, sjprotele)    :    sproet.                   
sjpuële (sgv)    :    spelen.                   
sjpuëlenterre (moe)    :    spelenderwijs.                   
sjpuje (sjpuujde, gesjpuujd)    :    spugen, spuwen.                   
sjpwaor (moe)    :    prei.                   
sjraag  (sjraa/g) (sjraengske, sjraeng (sjrae/ng))    :    schraag.                   
sjraank (sjraa/nk) (sjraenkske, sjraenk (sjrae~nk))    :    kast.    du: Schrank.               
sjrameenkel (sgv)    :    scharminkel.                   
sjrao    :    slecht, vies, lelijk.        Sjrao waer (Slecht weer).    E sjrot, 'ne sjraoë, 'n sjrao (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).       
sjrape (sjrabde, gesjraap)    :    schrapen.                   
sjrapnel (sjra/pnel)    :    granaatscherf.    De shrapnel is een granaatsoort, een granaatkartets (een granaat gevuld met musketkogels en een uitdrijvende lading). Hij is genoemd naar de uitvinder, Generaal-majoor Henry Shrapnel (1761-1842), een Engelse artillerie-officier.     Ook de na de explosie rondgestrooide scherven of projectielen worden wel shrapnel genoemd.           
sjrapnel (sjra/pnel)    :    vieze, magere vrouw.                   
sjrauf (moe)    :    schroef.                   
sjrauvedriejer (moe)    :    schroevendraaier.                   
sjravele (sjra~vele) (sjravelde, gesjraveld)    :    woelen, wroeten, kruipen, moeizaam opwaarts komen (ook figuurlijk).                   
sjreeg, sjreger (sjre~/ger), sjreegst (orig.)    :    schuin.    du: schräg.    Hae wont sjreeg övver d'r Jansse (Hij woont schuin tegenover Janssen).           
Sjreurs    :    familienaam Schreurs.                   
sjrieëm    :    schram, kras.                   
sjrieëm    :    kras.                   
sjrief    :    schrijfgerei (humoristisch).        Gaef mich 'ns 'ne sjrief (Geef me eens wat om mee te schrijven).           
Sjrienemaeëker    :    familienaam Schrijnemakers.                   
sjrienemaeëker    :    timmerman.                   
sjrieve (gesjrieëve) (sgv)    :    schrijven.                   
sjrieve (sjrie~ve) (sjraef, gesjraeve)    :    schrijven.        ich sjrief, doe sjriefs, hae sjrieft.    Wie sjriefs te dich? (Hoe schrijf jij je naam, hoe heet jij? Wat is je familienaam?). Wie sjrieft dae zich (Hoe is zijn familienaam?).       
sjriever (sjrie~ver)    :    schrijver, auteur.                   
sjriewe (sjriewde, gesjriewd)    :    schreeuwen.                   
sjrikke (sjrók, gesjrókke) (mod.)    :    schrikken.                   
sjroebbe (sjrobde, gesjroeb)    :    schrobben.                   
sjroebelbrèt     :    wasbord, gegolfd zinken bord waarop de vuile natte was gewreven werd.                   
sjroeblómmel (sjroe/blómmel) (sjroeblummelke, sjroeblómmele) (orig.)    :    dweil.                   
sjroeë    :    smeerlap, schorem, egoïstisch, onsympathiek, asociaal volk, krapuul, schurk.        Dat zunt groeëte sjroeë (Dat is vies volk, schorem).    Wie mieë sjroeë da's te bès, wie mieë gelök da's te has (Hoe gemakkelijk het asociale mensen ten deel valt).       
sjroeëp (sjruuëpke) (mod.)    :    stroop.                   
sjroeëpstaat    :    boterham met stroop.    waals: taute.               
sjroef (sjruufke, sjroeve)    :    schroef.                   
sjroempe    :    schrapen.                   
sjroep (sjruupke) (moe)    :    stroop, siroop.                   
sjroepes    :    [agrar.] stroopstokerij, stroophuis.                   
sjroet (sjroe~t)    :    vrouw die het te hoog in haar bol heeft.        Ouw sjroet (Oude vieze vrouw).           
sjroet (sjroe~t) (sjruutsje, sjroete)    :    kalkoen.                   
sjroeve (sjroefde, gesjroefd)    :    schroeven.                   
sjron (sjrunneke of sjrunsje, sjronne)    :    kloof in de huid.    du: Schrunde.               
sjroomp    :    wasbord                   
sjrot    :    schrot, schroot.    du: Schrot.               
Sjruuërsj, Sjruuesj of (d'r) Sjruuër    :    familienaam Schreurs.                   
sjtaaf    :    staf.                   
sjtaal (sjtèlke, sjtèl)    :    stal.        Ee g'ne sjtaal (In de stal).           
sjtaalbuërsjtel (sgv)    :    stalborstel.                   
sjtaaldäör    :    staldeur.                   
sjtaamp    :    stamp.                   
sjtaampe (staamde, gesjtaamp)    :    stampen.                   
sjtaamppot (mod.)    :    stamppot.                   
sjtaasje    :    station.                   
sjtachelder (sjta/chelder) (orig.)    :    [botan.] hulst, Ilex aquifolium L.    du: Stechpalme. stachel = stekel.    Sjtachelder mit roej bölkes op (Hulst met rode besjes).           
sjtacheledraod    :    prikkeldraad.                   
sjtad (sjtedsje, sjtaej)    :    stad                   
Sjtadshaag (sgv)    :    [loc.] in sgv                   
sjtaeëke    :    steken.        Ich sjtaeëk, doe sjtiks (sjti/ks), hae sjtikt (sjti/kt).           
sjtaeëkebleend    :    stekeblind.                   
sjtaeëkelverke    :    [anim.] egel, Erinaceus europaeus.    du: Stachelschwein, hoewel daar stekelvarken mee bedoeld wordt (Hystrix).               
sjtaele (sjtool, gesjtaole)    :    stelen.        D'r bètste Pruusj haat e paeëd gesjtaole (De beste Duitser heeft een paard gestolen, gezegde).           
sjtaelt (sjtae~lt) (sjtaelte)    :    stelt.                   
sjtaempel (sjtaempelke)    :    stempel.                   
sjtaempele (sjtae~mpele) (sjtaempelde, gesjtaempeld)    :    stempelen.                   
sjtaerk (sgv)    :    sterk.                   
sjtamelaer (sjta~melaer)    :    stotteraar, stamelaar.                   
sjtamele (sjta~mele)    :    stamelen, stotteren.                   
sjtang (sjtengske, sjtange)    :    stang.                   
sjtangkètsel     :    staketsel, hekwerk.                   
sjtaoëke (sjtaoëkde, gesjtaoëkt)    :    stoken.                   
sjtaoësie (moe)    :    station.                   
sjtaof (sjtäöfke, sjtaove) (orig.)    :    kachel, stoof, fornuis, oven.                   
sjtaofiezer    :    kachelpook.                   
sjtaofpiep    :    kachelpijp.                   
sjtaofsjot    :    aslade.                   
sjtaol    :    staal.                   
sjtaon (sjting, gesjtande) (moe)    :    staan.        Ich sjtaon, doe sjtees, hae sjteet, v'r sjteunt, d'r sjtaot, zie sjteunt. Ich sjting, doe sjtings, hae sjting, v'r sjtinge, d'r sjtingt, zie sjtinge.           
sjtaot    :    stout.                   
sjtaoveniezer    :    kachelpook.                   
sjtare (sjtaarde, gesjtaard)    :    staren.                   
sjtart (moe)    :    staart.                   
sjtechele, zich (stechelde, gestecheld)    :    stechelen, ruzie maken.                   
sjtee (stengke, sjteng)    :    steen.                   
sjteebösjkapel    :    steenboskapel.                   
sjteer (sjteerke, sjtere) (mod.)    :    [anim.] stier.        |Ich en dich en Joepke sjteer, dan zunt v'r same veer (ik en jij en Joepke stier, dan zijn we samen met vier, genoeg om te kaarten).           
sjtèfioeële    :    [botan.] violier.                   
sjtegel of sjtieëgel (sjtegelke, sjtegele)    :    doorgang in of over een haag of afrastering in de vorm van een overstap: een plankje op twee paaltjes, één aan elke kant van de draad, waarop je gaat staan en over de draad kunt stappen. Later ook de benaming  voor draaihek, klaphek, zigzaghek en alle andere vormen.    Etym: stegel (stijgbeugel). = Kil. steghel “fulcrum” (: mnl. stēghel(e) v. “gang, pad, steeg”), ohd., os. stigilla, mnd. stēgele, ags. stigol (eng. stile) v. “trapje, stapje om over een heining te komen”. Bij stijgen.  N. van Wijk (1936 [1912]), Franck's Etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal.    Bij zo'n draaihekje gebeurden ook wel 'ns rare dingen. Zo zag Duyckerske eens, die door de weiden te voet naar de Zinkwit in Eijsden moest, op zo'n sjtiegelpaal een zwarte kat zitten. Met z'n stok sloeg hij het beest ervan af.    Maar de kat sprong er onmiddellijk weer op en zei toen: "noe hou nog 'ns wen's te durfs." (uit: Voerense sagen, legenden en andere vertelselkes door Rob Brouwers in Koeënwóóf nr. 7).       
sjtek (sjtekske, sjtekke) (mod.)    :    stok.                   
sjtèl (sjtè~l) (sjtèlke, sjtèl of sjtèlle)    :    stel.                   
sjtèm (sgv)    :    stem.        n Sjtèm wie 'n hangkaas (een stem als een hangkast, hees) 'n sjtèm wie 'ne hoond (een stem zoals een hond, hees)           
sjterk    :    sterk.                   
sjterve    :    sterven.                   
sjteultes    :    iemand die niet spontaan helpt.                   
sjtiebele (sjtie~bele)    :    beweging waarbij babies de beentjes driftig strekken om te staan of te stappen.        Dat klèngt sjtiebelt al good (Dat kleintje, die baby-kleuter, strekt de beentjes al goed).            
sjtieëg    :    taai, koppig.                   
sjtieëk (sjtieëkske, sjtieëke)    :    steek.                   
sjtieëke (sgv)    :    steken.        Dat sjtiekt (Dat steekt).           
sjtief (sjtie~f)    :    stijf.        Aod en sjtief en nog gè wief (Oud en stijf en nog geen wijf).    E-ze sjtief gaeëte dat d'r köttel raeët op d'r sjtool sjtóng. (Zo stijf gegeten dat de keutel recht op de stoel stond, zeer veel en zwaar gegeten hebben).       
sjtiefsel    :    stijfsel,  (om hemdskragen te stijven).                   
sjtiel  (sjtie~l)    :    stijl, kozijn.                   
sjtienke (sjtoonk, gesjtoonke)    :    stinken.                   
sjtiep (sjtiepke, sjtiepe)    :    steun, houten staak die men ter ondersteuning onder de doorhangende takken van zwaar beladen hoogstam appelbomen steekt.                   
sjtiepe (stiebde of staeëp, gesjtaeëpe)    :    ondersteunen, schrap zetten, afzetten tegen.                   
sjtieve    :    stijf worden.        emes sjtieve (iemand stijven, iemand nog gelijkgeven in zijn vergissing of aanporren om iets te blijven doen).           
sjtievel sjtievelke, sjtievele) (orig.)    :    laars.                   
sjtikkapot    :    bekaf.                   
sjtikkeduuster    :    stikdonker.                   
sjtikkert    :    stikker, een ijzeren staaf van 1,50m om gaten in de grond te maken om puntpalen in te heien.                   
sjtil of sjtel    :    stil.        Sjtel verhuur (Stil verhoor, als men niks tegen elkaar zegt).           
sjtimme    :    kloppen, overeenkomen.        Zieë of dat övver ee sjtimt (Zien of dat klopt). Dao sjtimt get neet (Daar klopt iets niet).           
sjtivvel (sjtivvelke, sjtivvele) (orig.)    :    laars.    du: Stiefel.               
sjtöb    :    stof, fijnverdeelde materie (van stuiven).        Zich oet d'r sjtöb make (Zich uit de voeten maken).    Dao ruuks te d'r sjtöb (Daar ruik je het stof. Na lange droogte een bepaalde geur in het begin van de regen. Waarschijnlijk geen stof, maar vermoedelijk salpeterigzuur, waterstofnitriet, HNO2: afkomstig van stikstofoxiden in de lucht    (het gevolg van verbrandingsprocessen) die met water gaan reageren en salpeterigzuur vormen).    
sjtöbbe (sjtöbde, gesjtöbd)    :    stoffen, stof opwaaien.        Hie sjtöbt 't (Hier stoft het, hier hangt veel stof).    Dao sjtöbt 't (Daar wordt flink gevochten).       
sjtöbjas    :    stofjas.                   
sjtöblónge    :    [med.] stoflongen, silicose.                   
sjtoeë (stong, gesjtande)    :    staan.        Ich sjtaon, doe sjtees, hae sjteet, v'r sjtunt, d'r sjtoot.    Dat sjteet zich 'nt (Dat is niet gepast).    Laot sjtoeë wat sjtèèt, laot goeë wat gèèt (laat staan wat staat, laat gaan wat gaat).   
sjtoeëke (sgv)    :    stoken.                   
sjtoeëte    :    stoten, duwen, steken.        Sjtoeëte op (De schuld geven).    Enge vör g'ne kop sjtoeëte (Iemand voor het hoofd stoten).       
sjtoeëtvaogel    :    [anim.] stootvogel, roofvogel, buizerd,sperwer, havik, kiekedief.                   
sjtoek (sjtuukske, sjtuuk)    :    schok.                   
sjtoeke (sjtoekte, gesjtoek)    :    stotend knikkeren.                   
sjtoemp (sjtumpke, sjtump (sjtu~mp))    :    stomp.                   
sjtoep (sjtuupke, sjtuup) (mod.)    :    stoep, beklinkerde oppervlakte.                   
sjtoep of sjtoepjas (sjtuupke, sjtuup) (orig.)    :    jas.        Dóch d'ch d'r sjtoep aa (Trek je jas aan).    Juupke, puupke, hagelstuupke (Spottend voor iemand die Jozef heet).       
sjtoets (sjtuutske, sjtoetse)    :    staart.        Op d'r sjtoets duuje (Plankgas geven).    Die haant 60 sjtoetse (Daar hebben ze 60 koeien).       
sjtoetskaar (sjtoetskerke, sjtoetskare)    :    kruiwagen, stootkar.                   
sjtóf (sjtöfke, sjtóffe)    :    stof, weefsel.                   
sjtok    :    stronk.                   
sjtök (sjtökske, sjtökker)    :    stuk.        Wieväöl sjtök vör dat paeëd? (Hoeveel muntstukken van 5 frank voor dat paard?)     'n alik sjtök (een gans stuk).       
sjtolboom    :    [agrar.] hekwerk in de koeienstal om de koeien met een halsketting aan te stallen.                   
sjtómpele    :    stompen.                   
sjtónd    :    uur.    nl: in de uitdrukking tijd en stond. du: Stunde    Veer sjtónd laank (Vier uur lang).           
sjtool (sjteulke, sjteul)    :    stoel.        Op 'ne sjtool (Op een stoel).           
Sjtoom, ee g'ne    :    [loc.] In de Stom, beemdgebied van de Veurs, ten oosten van de veldweg van Veurs naar de Tunnel. N 50 44.396, E 5 50.611                   
sjtoomp    :    stomp.                   
sjtoompe    :    stompen.                   
sjtoompsjtoets     :    [vet.] stompstaart, kortstaart.                   
sjtop (sjtöpke, sjtöp)    :    stop, kurk.        Sjtöpke broeje (bousjónge)    (Spel met een kurk met geldstukken erop zijnde de inzet van de deelnemers, die met een loden schijf proberen de kurk omver te werpen. De muntjes worden verdeeld naargelang de schijven waar ze het kortste bij liggen).       
sjtoppe (sjtopde, gesjtop)    :    stoppen.                   
sjtóppel    :    stoppel.                   
sjtóppelvaeld.    :    veld met strostoppels.                   
sjtortbak (mod.)    :    stortbak.                   
sjtrak of sjtraks (mod.)    :    straks.                   
sjtrang    :    sterk, bijvoorbeeld van smaak.        Hae is sjtrang vermagerd (hij is sterk vermagerd).           
sjtraof    :    straf.                   
sjtraol (sjträölke, sjtraole)    :    straal.                   
sjtraole (sjtraolde, gesjtraold)    :    stralen.                   
sjträöpe(s) goeë (orig.)    :    gaan lopen, wegrennen.                   
sjträöpert (sjträöperke, sjträöperte)    :    stroper.                   
sjtraot (sträötsje of sjtreuëtsje)    :    strot.                   
sjtraot (sträötsje, sjtraote)    :    straat.        Op 'n sjtraot (Op de straat), ee g'n sjtraot (In de straat).           
sjtrauf (moe)    :    bos haar of gras.         'n sjtrauf haore (een pluk haren).           
sjtreng    :    streng.                   
sjtreuëte of sjträöëte    :    wurgen.                   
sjtried    :    strijd.                   
sjtrieëk    :    streek, omgeving.                   
sjtrieje    :    strijden, vechten.                   
sjtrieke (sjtrie~ke) (sjtraeëk, gesjtraeëke)    :    strijken.                   
sjtrieksjone (moe)    :    schaatsen.                   
sjtrieksjoon sjtrie~ksjoo~n) (sjtrieksjoon (sjtrie~ksjoo/n)) (moe)    :    schaats.                    
sjtriep (sjtrie~p) (sjtriepke, sjtriepe)    :    streep.        Dae hat 'n sjtriep ee (Die is dronken).           
sjtrikke (orig.)    :    breien.        Dae how zich 'n sjtaof gesjtrikt mit iezerwol (Die heeft een stoof gebreid met ijzerwol).           
sjtroddele (sjtro/ddele)    :    stamelen, stotteren.                   
sjtroddeler (sjtro/ddeler)    :    stotteraar, stamelaar.                   
sjtroef (sjtroe~f) (sjtruufke, sjtroeve)    :    bos haar of gras.        Dat zeunt sjtroeve v'r de ouw koo (Dat zijn sprieten voor de oude koe. Na het maaien blijft er nog gras onder de draad van de omheining en rond de weipalen).           
sjtröjje (sjtröjde, gesjtröjd)    :    strooien.        Dao sjtröjje ze de verke mit (daarmee strooien ze de varkens, iets zeer algemeens of veel voorkomend, voorwerpen maar ook beroepen).           
sjtröjjert    :    strooimachine.                   
sjtroom (mod.)    :    elektriciteit, stroom.                   
sjtroons-    :    stront- voorvoegsel om een afkeeraanduiding te vormen.        Die sjtroonsbelastinge (Die vervelende belastingen).           
sjtroont    :    stront.                   
sjtroontse     :    roddelen, door de stront trekken.                   
sjtröp     :    strop.                   
sjtröp     :    deugnietje.                   
sjtröpe    :    zeer slecht maaien met botte messen of door molshopen.                   
sjtru (moe)    :    stro.                   
sjtruë    :    stro.                   
sjture (stuurde, gesjtuurd)    :    sturen.                   
sjture (stuurde, gesjtuurd) (mod.)    :    sturen, zenden.                   
sjturkel    :    stammetje dat overblijft als de spruitjes geplukt zijn.                   
sjturkel    :    een stijve hark, verlegen of bot.                   
sjtute (sjtu~te) (sjtaoët, gesjtaoëte) (orig.)    :    opscheppen.        ich sjtuut (sjtuu~t), doe sjtuuts (sjtuu/ts), hae stuut (sjtuu/t).           
sjtutert (sjtu~tert) (sjtuterke, sjtuterte)    :    opschepper.                   
sjtuub (sjtuubke, sjtube)    :    trui, jas.                   
sjtuup (sjtuu~p) (sjtuupke, sjtupe)    :    [med.] stuip, kramp.        De sjtupe ([med.] de stuipen, epileptisch insult).    Ieëme de sjtupen op 't lief jage (Iemand de stuipen op het lijf jagen, angst aanjagen).       
sjtuur (sjtuurke, sjture)    :    stuur.                   
sjtuuts (moe)    :    staart.                   
Sjuëlder (sgv)    :    [loc.] Scheulder, gelegen in de gemeente Margraten tussen IJzeren en Ingber.                   
sjuins (moe)    :    schuin.                   
sjume (sjuumde, gesjuumd)    :    schuimen.                   
sjute (sju~te) (sjaoët, gesjaoëte)    :    schieten.                   
sjuts    :    beschutting, schuilplaats.                   
sjuuns (mod.)    :    schuin.                   
sjuur    :    schuur.        Ee g'n sjuur (In de schuur).           
sjwaap (orig.) (moe)    :    kast.                   
sjwadrieëne (sjwadrieënde, gesjwadrieënd) (sgv)    :    slenteren, rondwandelen.        roond sjwadrieëne (Wat rond slenteren).           
Sjwaebrig    :    [loc.] Schweiberg, NL. N 50 47.138, E 5 54.376                   
sjwieëge (sgv)    :    zwijgen.                   
skeet (skeets)    :    skates, rolschaats.                   
skoet, 'ne (skoete) (skoe/t, skoe/te)    :    padvinder, lid van scouts-jeugdvereniging.    en: scout, fr: scout.               
skoete, de (mv) (skoe/te)    :    padvinders, scouts-jeugdvereniging, jeugdbeweging. In Voeren Chiro, KLJ.    en: scouts, fr: scouts.    D'r jong es bie de skoete (De zoon is bij de jeugdbeweging). Hae is mit de skoete op kaamp nao Hoetsieploe (Hij is met de jeugdbeweging op kamp naar ik weet niet waar).           
slech (moe)    :    slecht.                   
sliepoet (moe)    :    sliepuit.                   
slivvenhieër    :    onze lieve heer.                   
S'n Maeëtemis    :    Sint-Maartensdag, 11 november.                   
S'n-Maeërte of S'n-Maeëte    :    [loc.] Sint-Martens-Voeren. N 50 44.906, E 5 48.74                   
S'n-Maeëtes-zaomer (S'n-Maeëtes-zäömerke)    :    meteorologisch verschijnsel van enkele warme dagen rond S'n Maeëtemis, Sint-Maartensdag, 11 november.                   
S'n-Mjaarte (sgv)    :    [loc.] Sint-Martens-Voeren. N 50 44.906, E 5 48.74                   
S'n-Pieëter    :    [loc.] Sint-Pieters-Voeren. N 50 44.295, E 5 49.37        S'n-Pieëter haat S'n-Maeërte gedraeëte. Doe blaef nog 'ne köttel euver, en dat waor Katterot (Sint-Pieters-Voeren heeft Sint-Martens-Voeren gescheten. Toen bleef nog een keutel over, en dat was Kattenrot).    "Maar in Sint-Martens-Voeren zeggen ze: S'n Maeëte haat Sjlennich (Slenaken) gedraeëte. 't How nog 'ne köttel i g'n vot, en dat wier Heijerot (Heijenrath). merk op dat Katterot op Heijerot rijmt en eveneens zo'n nabijgelegen gehucht op de hoogte is.
Ook omdat Heijerot op köttel i g'n vot rijmt is het aannemelijk dat de spreuk van Sjlennich de originele versie is en die van Sint-Pieters-Voeren daarvan gekopieerd en iets aangepast."       
S'nt-Jansert    :    [loc.] Saint-Jean-Sart tussen Rulen en Aubel. N 50 42.288, E 5 48.817    nl: Sint Jansrade.               
S'n-Truje    :    [loc.] Sint-Truiden. N 50 48.943, E 5 11.175                   
soda.    :    natriumcarbonaat.        Bietende soda (Natriumhydroxide, natronloog).           
soeflèt    :    hoge luchtdruk spuit.    fr: souflette.               
soeker    :    suiker.        E sjtök soeker (Een klontje suiker).           
soekerkroot (soekerkrote)    :    suikerbiet.    fr: qui voilà!               
soekerwaffel    :    suikerwafel.                   
soepap     :    ventiel.    fr: soupape.               
soetjè of soetjè gorsj    :    bh, bustehouder.    fr: soutien-gorge.               
soezjuup    :    onderrok.    fr: sous-jupe               
soffa (so/ffa)    :    sofa, bank.    van arabische oorsprong in de belangrijkste europese talen in gebruik.               
soket (sokette)    :    korte sok.                   
soldaot (soldäötsje, soldaote)    :    soldaat.                   
solfer    :    zwavel. Zwavelpoeder gebruikt als bloedzuivering en als plantenbeschermmiddel.                   
som(graas)    :    [botan.] windhalm, Apera spica-venti L.                   
sop    :    soep.                   
sövvetig    :    zeventig.                   
sparadra    :    pleister.    merknaam.               
specialiest (specialiesteke, specialieste)    :    specialist.                   
s'rie (s'rie/)    :    serie.                   
stilo (stiloke, stilos)    :    pen.    fr: stylo               
Sub    :    [loc.] Sibbe, dorp tussen Valkenburg en Margraten. N 50 50.68, E 5 49.639                   
suig    :    tuig, getuig, schorem, uitschot, gespuis, laag volk.    du: Zeug.               
Sunlieg, Sunliegzeip.    :    Sunlight zeep.    Merknaam.               
swies    :    ordehandhaver in de kerk, vergelijk de Zwitserse Garde bij de Paus.    fr: Suisse.               
taal (taelke, tale)    :    taal.                   
taand (tendsje of tenneke, tan of teng (orig.))    :    tand.                   
taandpieng    :    tandpijn, kiespijn.                   
taanke toe (sgv)    :    immer, steeds, altijd.                   
taanke tu (smv)    :    immer, steeds, altijd.                   
taant (taanteke, taantes)    :    tante.                   
taarpot (moe)    :    viezerik.                   
taart (sgv)    :    boterham.    waals: taute.               
taat    :    boterham.    waals: taute.               
tabberd    :    tabbaard.                   
tachetig    :    tachtig.                   
taedevo    :    tête de veau.        Streekgerecht van kalfsvlees en champignons in  tomatensaus. Van oorsprong Frans (armeluis)gerecht van alleen kalfskopvlees. Tête de veau wordt vaak gegeten op speciale of feestelijke gelegenheden als warme aanvulling op een koude schotel, waarbij     gekookte eieren, augurken en broodjes niet mogen ontbreken.       
taeëge    :    tegen.                   
taeëgemoot (mod.)    :    tegemoet.                   
taeëgenövver (mod.)    :    tegenover.        Sjuuns d'r taeëgenövver (Schuin er tegenover).           
taeëring of taering (orig.)    :    tuberculose, tering, tbc.                   
taegesjproesje    :    tegensputteren.                   
taegesjtrieje    :    niet akkoord gaan.                   
taegevaam    :    tegendraad. Het driehoekig stuk dat onder uit de stam van een boom wordt gezaagd om deze te laten omvallen.                   
taentele, zich (orig.)    :    elkaar plagen, pesten.                   
taere (taerde, getaerd)    :    teren, een voedingsbron gebruiken.                   
taering (orig.)    :    tering, tuberculose, tbc.                   
taesj    :    zak van jas.                   
tagke, zich    :    bekvechten , elkaar plagen.                   
tak (tèkske, tèk)    :    tak.        Hod dich an de tèk (Hou je vast aan de takken, hou je taai of wees vastberaden).           
takge (takgde, getakt)    :    ruzieën, kijven, schelden.        Die könne zich get takge (Die kunnen wat ruzie maken).    De mam takgde n'op 'm (Moeder kijfde op hem).    Da takt de mam (Dan scheldt moeder).   
talleur (moe-sgv)    :    eetbord.    du: Teller.               
tallu (ta/llu))    :    talud, graaf, wegberm.                   
tand (moe)    :    tand.        Dieke tand (Kies).           
tanketoe    :    steeds.                   
taoën (tao~ën) (täöëntsje, täöën)    :    toren.                   
Taoën, ee g'n    :    [loc.] In de Toren, ten westen van Ulvend, tussen de grensweg van Ulvend naar Kattenroth en de weg van Ulvend naar St-Martens-Voeren. N 50 45.445, E 5 49.557                   
taopressiaon      :    drukknoop.    fr: bouton-pression.               
Täöve    :    [loc.] Teuven.    Prehistorisch hydroniem Tapinis > Topinis > Teuven (720, kopie 13de eeuw Tofinum): tap- = vuurkleurig, glanzend.  Zie Haspengouwse nederzettingsnamen. Een inleiding. I (1993) Jan Segers, geraadpleegd via DBNL (KB)’.               
tapeet of tapieët    :    behangsel, behangpapier.                   
tapere (ta~pere)    :    zwoegen, moeizaam werken.                   
taperer (ta~perer)    :    zwoeger.                   
tappesere (tappeseerde, getappeseerd) (orig.)    :    tapisseren, behangen.    fr: tapisser.               
tappesere (tappeseerde, getappeseerd) (orig.)    :    vechten, m.n. op het gezicht slaan.                   
tappèt (moe)    :    verwijfde homo.    fr: tapette.               
tar    :    teer.                   
tare (taarde, getaard)    :    teren, asfalteren.                   
tartien (tartiene)    :    boterham.                    
tas (teske, tasse)    :    kop.        Tas kaffee (Kop koffie).           
tbc (mod.)    :    [med.] tering, tuberculose, tbc.                   
te    :    jij.    du: du.    In samentrekkingen i.p.v. doe.           
te    :    te.                   
Tè    :    roepnaam Martin.                   
te hoop (hoo~p)    :    bijeen, bij elkaar, samen.        Gunt v'r tehoop? (Gaan we samen?) Kóm m'ch aarope, da gunt v'r te hoop (orig.) (Kom me uit halen dan gaan we samen, dat kunnen ook gewoon twee personen zijn).    V'r zunt nog te hoop (Wij zijn nog samen, nog getrouwd).       
Tebannet, ee (Teba/nnet)    :    [loc.] Banholt.    Boileau blz 7: Gevormd uit ban, rechtsgebied, gebod.               
teek    :    teek, toog, bar, tapkast.    du: Teke.               
teek (teekske, teke)    :    [anim.] teek, mijt, schapenteek, Ixodes ricinus.                   
tegoj    :    goed, correct, zoals het hoort, fatsoenlijk.                   
tegood    :    tegoed.                   
tegooj (moe)    :    goed                   
teisj    :    broekzak.        Ee g'n teisj (In de broekzak).           
teisj (teisjke, teisje) (mod.)    :    handtas, boodschappentas.                   
tej    :    taai.                   
Tejke    :    roepnaam Teike, Theo.                   
tèke (tèkes)    :    teken.                   
teks (tekste)    :    tekst.                   
tèlder    :    eetbord.    du: teller               
tèlle (taot, getaot (orig.) of tèlde, getèld (mod.))    :    tellen, rekenen.        Kèn v'r nog op dich tèlle? (Kunnen we nog op je rekenen?)           
telleur    :    bord om uit te eten.                   
tember (te/mber) (temberke, tembere)    :    postzegel.    fr: timbre.               
ten alletieje    :    te allen tijde.                   
tentelle, zich    :    twisten, ruzieën.                   
teoriej    :    theorie, theorieles.                   
terf    :    tarwe.        Ee g'n terf (In de tarwe, in het tarweveld).    Alles geet 'm wie terf en deeg (alles lukt hem voortreffelijk).       
tergele (te/rgele)    :    plagen, tergen. Een beetje erger dan sjpiet doeë.                   
Terlienge    :    [loc.] Terlinden.                   
terwiel    :    terwijl.                   
tès (tèste) (sgv)    :    test, onderzoek.        tèste make (medische onderzoekstesten (laten) doen).           
tesj    :    broekzak.                   
tèt (tètteke, tètte)    :    borst, tiet.                   
Teujve (moe)    :    [loc.] Teuven.                   
teut (teu~t) (teute)    :    tuit van een pot.                   
teutele (sgv)    :    knuffelen.                   
teväöl    :    teveel.                   
tezens    :    goed, correct, zoals het hoort, fatsoenlijk.    fr: dans le bon sens.    Dug 't tezens! (Doe het hoe 't hoort!)    Da kries te ze tezens um g'n oeëre (Dan krijg je ze behoorlijk om je oren).       
thee    :    thee.                   
thomassjlakke    :    [agrar.] thomasslakken, milieuvriendelijke meststof.                   
tied (tie~d) (tiedsje, tieje)    :    tijd.        Oe is der tied e ba dat ... … (Waar is de tijd heen dat …...).    Van d'r franse tied (Uit de franse tijd).    Dat pakt väöl tied (dat neem veel tijd in beslag).    [agrar.] Went tied is maïs te zètte (als het tijd is om maïs te zaaien).
tieë    :    thee.                   
tieën (tie/ën)    :    tien.                   
tieën (tie~ën) (tieënke, tieëne (tie/ëne))    :    teen.        Da zos te dich mit de tieëne zaene (Dan zou je je met de tenen zegenen, wordt al eens gezegd als iets haast onmogelijk gebeurde of als reactie op een absoluut stom voorstel).           
tieënge (sgv)    :    tegen.                   
tieng    :    kuip.                   
tiens    :    tijdens.        Ten tieje van d'r kreeg, um tied d'r kreeg, tiens d'r kreeg (Tijdens de oorlog).           
tierelierelaens    :    zonder eigen betekenis.                   
Ties    :    roepnaam Thijs, Matthijs.        Doe bès mich 'ne fiengen ties (Jij bent een mooie).    D'r ties gelierd kriege (Manieren geleerd krijgen, gedwongen worden zich aan te passen (in harde of zachtere zin).    Alewies, dikken ties, maak (dich) dats te e wiefke kries (Alowies, dikke Ties, zorg dat je een vrouwke krijgt, spotrijmpje).   
tikke (tikde, getikt)    :    tikken.        Hae tikt.           
tillefon    :    telefoon.                   
tillefonere    :    telefoneren.                   
tillefonsbook    :    telefoonboek.                   
tillevies (tillevie/s)    :    tv, televisie.                   
tilleviezje (tillevie~zje)    :    tv, televisie.                   
timong (ti/mong)    :    dissel.    fr: timon.               
timpe, teempe (ti~mpe)    :    tampen. Het kleppen van een klok waarbij de klepel maar aan één kant van de klok slaat. Deze luidt een half uur en/of een kwartier vóór het begin van de mis.    Klanknabootsend.    Jónge touwt uch, ze zunt an't timpe (Jongens haast jullie, ze zijn al aan het tampen).           
tirèt (tirè/t)    :    ritssluiting.    fr.               
tjènge (moe)    :    tegen.                   
tob (töbke, tobbe)    :    emmer.                   
toch    :    toch.                   
toe    :    dicht.                   
toebak (orig.)    :    tabak, shag.                   
Toebak, op 'nne    :    [loc.] Teuven, heuvlend weiland rechts van de weg van Teuven aar Gieveld, waar ooit tabak verbouwd werd, 50°45'22.2"N 5°52'44.8"E                   
toebiete (sgv)    :    toehappen.                   
toedoeë    :    dichtdoen, toemaken.                   
toeën (sgv)    :    toren.                   
toeën (tuuënke, tuuën)    :    toon.        Gekke tuuën (Rare manieren).    Wat zeunt dat väör tuuën? (Wat zijn dat voor een streken?).       
toefele    :    slenteren, op pantoffels gaan.                   
toek (toe/k)    :    slag, klap, duw, stoot, mep.                   
toeke (toe/ke)    :    slaan, meppen.                   
toekele (toe~kele)    :    pesten, vechten van kinderen.                   
toekumstig (sgv)    :    toekomstig.                   
toemel (toe~mel) (moe)    :    goede doen.        Ich waor e bietteke van miene toemel (Ik was een beetje van slag).           
toepe    :    kaartspel.                   
toepes (toe/pes) (toepese)    :    sul, dommerik, scheldnaam.    du: Tölpel.    Doe bès mich 'ne toepes (Jij bent een dommerik).    Dae'n toepes (Die sul).       
toepitsje (pitsjde toe, toegepitsj)    :    dichtknijpen.        En doe, pitsjde de ko de vot toe (En toen, kneep de koe haar gat dicht, rijmpje als stopwoord bedoeld).           
toer (toe~r)    :    beurt.        An toer zieë (Aan de beurt zijn).     't is dienge toer (Het is jouw beurt, jij bent aan de beurt).    Toer um toer (om de beurt).   
toer (tuurke, tuur)    :    ronde, rondje.                   
toernevies (toernevie/s)    :    schroevendraaier.    fr: tournevis.               
toernikè    :    draaihekje.    fr: tourniquet.               
toert, toeërt of toeërt'nt    :    nietwaar? stopwoordje.    De hoeëret neet? (Is dat niet de waarheid?)  n't is metathesis voor neet.     Toert? (Nietwaar?).           
toes (toe~s) (mod.)    :    thuis.                   
toesje (toe~sje) (toesjde, getoesjt)    :    ruilen.                   
toesjere (toesje~re) (toesjeerde, getoesjeerd)    :    aanraken.    fr: toucher.               
toesjlaag    :    vlaai met deegdeksel op de "sjpies".                   
toesjpang (toesjpèngske, toesjpange)    :    veiligheidsspeld.                   
toete    :    tuiten.                   
toffel (töffelke, taofele)    :    tafel.        A g'n toffel (Aan tafel).    Op 'n toffel (Op tafel).       
tol (tolle)    :    dakplaat.                   
tomat (toma/t)    :    tomaat.                   
tombo    :    fantasiekar voor 'n paar man.                   
tombola (to/mbola) (tombolake, tombola's)    :    loterij.                   
toneel (mod.)    :    toneel.                   
tönge    :    heg herstellen, verstevigen.                   
tösje    :    tussen voor subst.                   
tösje, d'r    :    ertussen.                   
tösjebei    :    ondertussen.                   
tösjewaeg    :    onderweg.                   
Tossenge    :    familienaam Tossens in meervoud.                   
tot (mod.)    :    tot.                   
totallos (totallo/s) (mod.)    :    onherstelbaar beschadigd, total-loss.    en: total loss.               
touw (moe)    :    toe, dicht.                   
touwdoeën (moe)    :    toemaken.                   
touwe, zich (touwde zich, zich getouwd)    :    zich haasten, zich spoeden.                   
touwsjpring     :    springtouw.                   
Tövve (sgv)    :    [loc.] Teuven.                   
Tövvenderberg    :    [loc.] Gieveldstraat, Teuven, in 1845 Teuvenderberg. Van N 50 46.095, E 5 52.955 tot N 50 45.108, E 5 52.55                   
traampel    :    scheldwoord voor oude vervelende vrouw.                   
traampele (traampelde, getraampeld)    :    onrustige trappelen van vee.        De koo geit kaove, ze sjteit te traampele (De koe gaat kalven, ze staat onrustig te trappelen).           
traampele (traampelde, getraampeld)    :    wandelen, lopen, kuieren, traag stappen.                   
traampele (traampelde, getraampeld)    :    Was vrouwenwerk in hooizolder, waarbij het losse hooi platgetrapt of platgelopen werd om meer stapelruimte te hebben.                   
traansenere (traanseneerde, getraanseneerd)    :    folteren, plagen, pesten.        Doe kuns die örrem dere get traansenere (Jij kan die arme dieren wat plagen. Bijvoorbeeld kinderen die vroeger een vlieg de poten uittrokken om ze te horen zoemen).           
tradiesje    :    traditie.                   
traeje of traene (trooj, getraoje of getraone)    :    treden, stappen.        Wie ich a g'n aeëd trooj dieëg 't pieng (Toen ik op de grond trapte deed 't pijn).    Traej 'ns! (Bij het schoenen passen: Zet de voet eens neer en sta er op).    In 'ne nagel traeje (In een spijker trappen). Hae is getraoje (Hij is beledigd, gepikeerd, op zijn tenen getrapt).    De hoon wèdt getraoje (De kip (hoen) wordt getreden). Ich traej, doe trids, hae tridt, d'r tredt, ich trooj, doe troods, d'r troodt
traene (traende, getraend)    :    trainen.                   
trakka (rem)    :    zorgen.    fr: tracas.               
trakkaseren (rem)    :    zich zorgen maken.    fr: se tracasser.    Trakkaseer dich neet, ich kiek nao de keender (Maak je geen zorgen, ik let op de kinderen).           
tram    :    tram.        D'r laeren tram (de leren tram, te voet).           
trampelaer (trampelerke, trampelaere)    :    onrustige trappelaar.                   
traon (träönke, traone)    :    traan.                   
Träöt    :    [loc.] het wad door de Gulp onderaan Nurop, Teuven.                   
träöt    :    toeter.                   
träöte    :    toeteren.                   
Träötevaeger (Träötevaegers)    :    Trompettenveger, bijnaam voor de mensen van Homburg, Hombourg.                   
trap (trèpke, trèp)    :    trap.        Op g'n trèpkes [loc.] Teuven, verdwenen huis in het centrum met trapjes voor de voordeur, 50°45'06.6"N 5°52'26.1"E. [loc.] hoekhuis in Sint-Martens-Voeren in de kerkstraat met trappen voor de voordeur, waar voreger een café was, 50°44'56.7"N 5°48'46.3"E           
trappere (trappe~re) (trappeerde, getrappeerd)    :    betrappen.    fr. Attraper.               
trappere (trappe~re) (trappeerde, getrappeerd)    :    uitkomen, treffen.    fr. Attraper.               
Trees    :    roepnaam Thérèse.        Trees va g'n hei (Therese van de heide. Op Schophemerheide woonde ongeveer 1970-1980 de vereenzaamde Trees Meertens met haar beesten, zie d'r Koeënwoof nr 36 blz 27).           
trein (mod.)    :    trein.                   
trèk    :    tocht.                   
trèkbal    :    Boomwagen, mallejan, wagen waarmee boomstammen vervoerd werden.    fr: triqueballe.               
trèkke (trok [conj 2: trök], getrokke)    :    trekken.                   
trèkke (trok)    :    tochten.    du: es zieht.     't trèkt zich (Het tocht).           
trèkke op    :    lijken op.        Dat trèkt op niks (Dat lijkt nergens op).           
treng (orig.)    :    trein.                   
tribenaal    :    gerecht, rechtbank, tribunaal.        Ich gon mit dich nao 't tribenaal (Ik sleep je voor de rechter).           
Trieng    :    roepnaam Trijn.                   
triko (tri/ko) (trikoke, trikoos) (orig.)    :    trui.                   
trioemfaantelek    :    triomfantelijk.                   
trip (orig.)    :    bloedworst.    fr: tripe (ingewanden).               
trippekruudsje    :    thijm en rozemarijn, kruiden voor in de trip.                   
tripsop    :    kookvocht van bloedworst, bouillon.                   
tripsop    :    volksfeest in sgv.                   
troer    :    rouw.    du: trauer.    In troer (In de rouw).           
troffel (sgv)    :    kolenschop.                    
troffel (tröffelke)    :    troffel, truweel.                   
troffel (tröffelke) (sgv)    :    veegblik.                   
trölle, zich    :    zich rollen van paard of hond in de wei met de poten omhoog.                   
trottinèt    :    autoped, step.        De Trottinet (Personentreintje van Visé naar Aken).           
trouw    :    huwelijksfeest, trouwfeest.        V'r haant 'ne trouw (We hebben een trouwfeest, we zijn uitgenodigd op een huwelijksfeest).           
trouwe (trouwde, getrouwd)    :    trouwen.                   
trui    :    katrol.    fr: treuil.               
trui (truike, truie) (mod.)    :    trui.                   
trukesj    :    Achteruit.                   
truuk    :    terug.                   
truuk (truukske, truke)    :    truc.                   
truut (truutsje, trute)    :    forel.    fr: truite.               
tuijer    :    lange ketting waaraan een stier werd vastgepind in de weide.                   
tuin (mod.)    :    tuin.                   
Tunis (moe)    :    roepnaam Theunis.        D'r Tunis en d'r Sjaele (veelgebruikte namen in moppen).           
Tunnis    :    roepnaam Theunis.        Sint Tunnis (17 januari) ès iesmaeëker of iesbraeëker (Sint Theunis is ijsmaker of ijsbreker. Het weer verandert: ofwel eindigt het vriezen, ofwel begint het te vriezen).    "
"       
tut of tuttel of tutter (mod.)    :    fopspeen.                   
tute    :    toeteren.                   
tute    :    tuiten.        Doe tuuts (Jij tuit).           
tuttel    :    verknuffeld kind.                   
tuttele    :    knuffelen.                   
tutteler (e3)    :    knuffelaar.                   
tuttelke    :    knuffelkind.                   
tuttelvot    :    kind dat graag bij de ouder komt om te tuttele.                   
tuub (tuu/b)    :    fietsband.        Lekke tuub (lekke band, platte band).           
tuub (tuu~b of tuu/b)    :    tube.                   
tuunge    :    heg herstellen, verstevigen.                   
tuungsel    :    haagscheersel.                   
tuut (tuu~t) (tuutsje, tute)    :    draagzak, puntzak.    du: tüte.               
twèdde    :    tweede.        Twèdde zit (Tweede zit, zitten blijven, doubleren).           
twèds    :    tweeds, op de tweede plaats.    naar analogie van ösj (eerst).               
twei    :    twee.                   
tweij    :    twee.                   
twie (moe)    :    twee.                   
twieë (sgv)    :    twee.                   
twieëtaligheed    :    tweetaligheid.                   
twiefele    :    twijfelen.                   
twiejas (twie/jas) (twiejasse)    :    [botan.] levensboom, Thuja soorten.                   
twieläöp    :    dubbelloop.                   
twientig    :    twintig.                   
twintig (sgv)    :    twintig.                   
uch    :    u.                   
uëver (u~ëver) (sgv)    :    over.                   
uëverdèl (u~ëverdèl) (sgv)    :    hooischuurverdieping, verdieping in hooizolder, verhoogd hooizoldergedeelte boven inrijpoort.                   
uëverdèn (sgv)    :    hooischuurverdieping, verdieping in hooizolder, verhoogd hooizoldergedeelte boven inrijpoort.                   
uëvergieëve (goof uëver, uëvergegieëve) (sgv)    :    [med.] overgeven, braken, vomeren, spugen.                   
uëvergrapeer (sgv)    :    overgrootvader.                   
ujer (ujerke, ujere)    :    uier.                   
ujere (u/jere)    :    [agrar.] uieren, gereed maken om te kalven.        Die ko is aan 't ujere (die koe is aan het uieren, maakt zich gereed om te kalven, krijgt zucht in de uier).           
ujernèt    :    [agrar.] uiernet.        Als de uier van de koe te volumineus of  te fel doorzakt wordt er een uiernet rond gedaan zodat ze minder kans heeft op de spenen te trappen bij het rechtstaan.           
ulebek    :    snoeischaar met dikke korte bek voor het snoeien van dikkere takken.                   
um    :    om.                   
umbinge    :    ombinden.        Bing 'm 'ne plak um g'n ówwe (Bind hem een doek rond de ogen, blinddoek hem).           
umbringe    :    komen brengen.        Bring mich 't keend mer um (Breng het kind maar bij mij).           
umdat    :    omdat.                   
umgangstaal    :    omgangstaal.                   
umgoeë    :    om gaan, voorbij gaan (tijd).                   
umgoeë    :    omvergaan.                   
umgoeë    :    schiften.        De mèlk geet um (De melk schift).           
umhange    :    omhangen.                   
umhouwe    :    neerslaan.        Oppedaod houw ich dich um (Dadelijk sla ik je neer).           
umhuëre    :    navragen, zich informeren.        Umhuër dich 'ns (Informeer je eens, vraag eens na).           
umhurre  (umhurde, umhurd) (moe)    :    navragen, zich informeren.                   
umkalle (mod.)    :    beïnvloeden, op een idee brengen, ompraten.                   
umkaome    :    om komen, op bezoek.        Kóm get um (Kom even op bezoek).           
umkriege    :    de tijd omkrijgen.                   
umkriege    :    omver krijgen.                   
umkweenkele    :    voet omslaan, verzwikken.                   
umkweenkele    :    omslaan, verzwikken.                   
umlaege    :    om leggen.                   
umliegke    :    omliggen.        Op 'n livvei loog 'ne boom um (Op de weg lag een boom om).           
umloop    :    [med.] ringworm.        Tegen d'r umloop: bloed drinken van een rund van tegengesteld geslacht. Zou kunnen zin hebben: afweerstoffen in combinatie met hormonen...           
umloop    :    omloop, rondgang.                   
umlope    :    omlopen.                   
ummer    :    altijd.                   
ummertoe    :    altijd weer.    du: immerzu.               
ummesj    :    immers.                   
umpraote (mod.)    :    beïnvloeden, op een idee brengen, ompraten.                   
umsjtraeëk (umsjtraeëke)    :    omstreken.                   
umtoer (u/mtoer)    :    omleiding, omweg.    zie toer.               
umtrint (umtri~nt) (moe)    :    ongeveer, bijna.    nl: omtrent.    Dat is umtrint 'tzelfde (Dat is ongeveer hetzelfde).           
umvalle    :    omvallen.                   
umvare    :    omver rijden.                   
umwaeg    :    omweg.                   
umzeenke    :    kapseizen.                   
umzeke (zeekde um, umgezèkd)    :    omver zeiken, meestal figuurlijk kleinerend.                   
umzètte    :    omzetten, verplaatsen.        De keu umzètte (De koeien omzetten, in een andere wei of stal).           
un (unke, unne)    :    ui.                   
universiteet     :    universiteit.                   
unnesjte    :    onderste.                   
urte (orig.) of örte    :    etensresten, kliekjes, resten van hooizolder.    nl: urt = onbeduidend persoon.    Boer lèt op dien urte (Boer let op je resten, bij een te verwachten strenge winter).    Es mit de Lichmes de zon ee g'n kètse sjiengt, da mot d'r sjieëper de urte biejee rape (Als met Lichtmis de zon in de kaarsen schijnt, dan moet de herder de resten bijeen schrapen. Mooi weer op 2 feb is een voorspelling voor nog veel koude dagen).    Kènger, geng urte make! (moe) (Kinderen, niet op tafel kruimelen, boven je bordje eten!)   
utesjte    :    uiterste.                   
uts (moe-sgv)    :    buil, bult.    Groeselt: huts.               
uuëm    :    onnozelaar, stommerik.                   
uul (uulke, ule)    :    uil.                   
uulskuke    :    uilskuiken.                   
uzere (orig.)    :    piekeren.                   
va    :    langs, via.        Kóm va hie, kóm va vör (Kom langs hier, kom langs de voorkant).           
va    :    van.        Keender: ze zunt van aoven op en van oonde neet toe! (Kinderen: ze zijn van boven open en van onder niet dicht. Ze doen niks anders dan schreeuwen, eten, pissen en kakken).           
vaal    :    vaal van kleur.                   
vaal    :    val, door het vallen.                   
vaam (vaemke, vaem) (orig.)    :    draad van garen, stroop of slijm.    du: Faden.               
vaan (moe)    :    van.                   
vaan (vaan)    :    varen.                   
vaan (vaenke, vane)    :    vaan, vlag.                   
Vaan, a g'ne    :    [loc.] bij de Varnhoeve op de Plank. N 50 44 58.3, E 5 51 15                   
Vaanberg, d'r    :    [loc.] tussen Veurs en Konenbos, bergachtig weiland, vroeger bezit van de Varnhoeve de Plank. N 50 44.657, E 5 50.833                   
Vaar, käöëte    :    [loc.] In de korte Vaar, ten zuiden van de grensweg van Ulvend naar Kattenroth. N 50 45.409, E 5 49.129                   
Vaar, lange    :    [loc.] In de lange Vaar, ten zuiden van de grensweg van Ulvend naar Kattenroth. N 50 45.357, E 5 48.989                   
vaas (vaa~s) (vaaster (vaa~ster))    :    vast.        Hae voeërt zich vaas (Hij reed zich vast, in de aarde of klem in het verkeer. Maar ook figuurlijk als je niet meer weet wat je moet zeggen).           
vaas (vaeske, vaze)    :    vaas.                   
vadder    :    vader.                   
vadsetig    :    vadsig.                   
vadsjie     :    [agrar.] koeboer, vroeger  koehoeder.    waals: vatchi.               
vaeëdig    :    klaar, gereed.    du: fertig.    Ich bèn vaeëdig (Ik ben helemaal op, bekaf).           
vaeër    :    wij.                   
vaeërsj (vaeërsjke, vaeërsje) (orig.)    :    hiel.                   
vaeës (vaeëske, vaeëse) (moe) (orig.)    :    hiel.        Ich zeen lever zien vaeëse dan zien tiene (Ik zie liever zijn hielen dan zijn tenen. Ik zie hem liever vertrekken dan komen).           
vaeësj    :    vers.                   
vaeësj (vaeësjke, vaeëzje)    :    [agrar.] vaars.                   
vaeësjekaof    :    [agrar.] vrouwelijk kalf.                   
vaege (vegde, gevegd)    :    kappen, snoeien, kortwieken, van uitsteeksel vrijmaken.        [vet.] De poeëte of de klauwe vaege, sjnieje of kappe (De poten snoeien, bij de koe moeten de tenen recht gemaakt worden. Aan de voorpoot groeit de binnenste teen harder en krom, aan de achterpoten is dat de buitenste teen).           
vaege (vegde, gevegd)    :    rennen, hard lopen, vluchten.        En doe vegde ze voet (En toen liepen ze hard weg).           
vaege (vegde, gevegd)    :    vegen, bijvoorbeeld de schouw, niet de vloer: kaeëre.                   
vaeld    :    veld.                   
vaeld (vaeldsje, velder)    :    veld, akker.        Ee ge vaeld (Op het veld).           
vaeme    :    in een draad trekken, in een draad vloeien.        Een koe die bronstig is vaemt, er komt dun doorzicht slijm uit de schede gevloeid. Stroopmaker Wiertz haalt zijn stroopketel van het vuur als de stroop vaemt, dradig wordt.           
vaer (vaerke, vaere)    :    veer.                   
vaerevèt    :    vet uit de buik van een varken, gebruikt om te frituren en als huidzalf bij wonden.        Tijdens de kerstnacht werd vroeger een pot gesmolten vaerevèt van een gesneden beer (bèrg) die nog nooit met een zeug in contact was geweest buiten gezet. Het werd de rest van het jaar bewaard en was goed om op wonden te smeren.            
vajem (sgv) (orig.)    :    draad van garen, stroop of slijm.                   
vakaans    :    vakantie.                   
val    :    val om iets te vangen.                   
vala    :    klaar! daar heb je 't!    fr: voilà.               
Valdjeu (mod.)    :    [loc.] Godsdal, abdij bij Aubel, Val Dieu. N 50 41 52.5, E 5 48 20.3                   
valies    :    koffer.                   
valle (veel, gevalle)    :    vallen.        Hae vèlt, d'r valt (Hij valt, u valt).           
van    :    van.                   
van    :    door.    zie saoskulot.               
van Laar    :    familienaam van Laar.        Van Laren drieten in g'n baren (Van Laren schijten in keulse potten. Een kinderscheldrijm).           
vanaaf    :    vanaf.                   
vanaal (vanaa~l)    :    vanalles.                   
vanalling (3)    :    vanzelf.                   
vandaeg    :    zoals het hoort, fatsoenlijk, terdege.                   
vanee    :    van elkaar.                   
vaneinaaf    :    van elkaar, gescheiden.        Vaneinaaf zieë (gescheiden zijn, ontbonden huwelijk).           
vange    :    [med.] oplopen, zich infecteren.        Dat vingt zich (Dat is besmettelijk).           
vange (mod.)    :    vangen.                   
väöërbeeld    :    voorbeeld.                   
väöërzjervaeld    :    [loc.] veurzerveld, buurtschap tussen veurs en smv. N 50 44 45.6, E 5 49 12                   
Väöësj    :    [loc.] Veurs, gehucht bij smv. N 50 44 17.3, E 5 50 27.4        Ee Väöësj (In Veurs).           
Väöësj, de    :    de Veurs (zijriviertje van de Voer). Van N 50 44 25.9, E 5 50 37.3 tot N 50 44 59.1, E 5 48 39.6    Prehistorisch hydroniem Bijrivier Purisā > Veurs van Peurā > Pūrā > Voer, waaraan Pūrōn > (966 kopie ± 1191 Furon): peur- vuurkleurig, vurig. Zie Haspengouwse nederzettingsnamen. Een inleiding. I (1993) Jan Segers, geraadpleegd via DBNL (KB)’.    Ee g'n Väöësj (In de Veurs).           
vaogel    :    penis.        In de processie houdt de koning de zilveren vogel vast tegen het bengelen maar ook als waardigheid. Dan is er altijd iemand die dubbelzinnig zegt: Hot 'm mer good vaas! (Houd hem maar goed vast!)           
vaogel (väögelke, väögel)    :    vogel.                   
vaogele (vaogelde, gevaogeld)    :    vogelen, vrijen, paren, beslapen.                   
vaogelkieësj (vaogelkieësje)    :    [botan.] Lijsterbes, Sorbus aucuparia L.                   
vaogelsjot, d'r    :    het koningsvogelschieten.                   
vaogelsjtang, a g'n -    :     [loc.] Aan de vogelstang, smv. N 50 44 51.5, E 5 48 51.9        Öm g'n vaogelsjtang (Rond de vogelstang, tijdens het vogelschieten, koningschieten).           
väöl (väö~l)    :    veel.                   
väör (väö~r)    :    voor, voren.        V'rwat mós dich ummertoe va väör zitte? (Waarom moet jij altijd vooraan zitten?).    A vous l'honneur, de vèrke gunt väör (Aan u de eer, de varkens gaan voor. Voorkruipers worden niet gewaardeerd).       
vaor (väörke, vaore)    :    voor, geul.                   
väörbinge    :    voorbinden.                   
väördäör (mod.)    :    voordeur.                   
väördeel    :    voordeel.                   
väör-de-noon of te-väör-de-noon    :    voor de middag, in de voormiddag, 's morgens.        Zoondig-te-vör-de-noon (Zondagvoormiddag).           
väörèng    :    schort.                   
väörläöpig    :    voorlopig.                   
väörnaam (väörnaemke, väörname)    :    voornaam.                   
väöroet of v'roet    :    vooruit.        Mak väöroet! (Maak voort! Schiet op!)           
väörroet    :    voorruit.                   
Väörsj, ee (sgv)    :    [loc.] Veurs, gehucht bij smv. N 50 44 17.3, E 5 50 27.4                   
väörsjloeë (sjloog väör, väörgesjlage)    :    voorslaan, een voorstel doen, voorstellen.                   
väörsjrif (väö~rsjrif)    :    recept, voorschrift.    fr: prescription.               
väörwat of v'rwat    :    waarom.                    
väörwietsig    :    betweterig, waanwijs, lichtzinnig nieuwsgierig.    du: vorwitzig.               
väörzjerveld (sgv)    :    [loc.] veurzerveld, buurtschap tussen veurs en smv. N 50 44 45.6, E 5 49 12                   
vare (voeërt of voeët, gevare)    :    rijden.        Wae good sjmeert, good veert (Wie goed smeert, goed rijdt. Letterlijk voor het smeren van de wagen, maar ook figuurlijk, bijvoorbeeld: als je je vrouw goed verzorgt, zal zij zorgen dat het huishouden goed blijft draaien).    Ich vaar, doe vuuërs, hae vuuët.       
vareus (vareus/) (vareuske, vareuze)    :    jas of een dikke (gebreide) trui.    fr: vareuse.     'n gesjtrikde vareus ('n gebreide trui).           
varies (varies/) (variese)    :    spatader.    fr: varice.    Has dich ooch variese op dieng bee? (Heb jij ook spataders op je benen?)           
vaspake (vaspa~ke)    :    vastpakken, vastnemen.                   
vaste    :    vasten.                   
vaste    :    vastentijd.                   
vat    :    vat.                   
vauwert (vau/wert)    :    een breed (houten) hek.    nl: valdeur, valderen. Du: Falltor.               
vazzel    :    halfwassen varken.                   
veel    :    veil, te koop.    Has te get veel? (Heb je wat te koop?)    Zèt ze mich 'ns veel (Stel ze (bijv. een koe) mij (de koopman) eens te koop).    Went d'r Kaoërmaan kömt, zèt ich 'm die ouw zjwatte veel (Als Corman ('n koopman uit Thimister) komt, biedt ik hem die oude zwarte koe te koop).    Dae haat get veel (Die verkoopt wel 'ns last).    Dae haat niks es oondäögd veel (Die heeft niks dan kwade bedoelingen of ondeugd).
veel (orig.)    :    viool.    nl: vedel               
veende (von, voonde (orig.) of gevoonde (mod.))    :    vinden.                   
veende (von, voonde (orig.) of gevoonde (mod.))    :    iemand zoeken om te spreken.        Die howwe neet baeëter voonde es ...(die hadden niet beter gevonden dan..., ze waren niet slim genoeg om een betere manier te vinden iets te doen).           
veenster (veensterke) (sgv)    :    venster.        Blómme op g'n veenster (Bloemen op het vensterraam, door bevroren condens).    A g'n veenster oetbruje (Het raam uitgooien).       
veer    :    vier.        Eech en deech en Jupke Sjpee, dat zeunt er veer (woorden uit gesproken door Fie Groteclaes, waarmee hij bedoelde dat die 3 personen zo sterk waren als 4).           
veerkaant    :    vierkant.                   
veerkentig    :    vierkantig.                   
veersj    :    vers.                   
veesj (visjke, visje)    :    vis.                   
vèl (velke, velle)    :    vel.                   
Veld, op ge -    :    [loc.] Veurs, 50°44'11.7"N 5°50'32.5"E                   
veldraekel (moe)    :    man die er meerdere vrouwen op na houdt.                   
vème (vèmde, gevèmd)    :    draden trekken van stroop of slijm.                   
vénkelhaot    :    met de bijl gekapt hout voor de stoof.                   
verbaand    :    verband.                   
verbrènne (verbrènde, verbraand)    :    verbranden.                   
verdäöle (verdäölde, verdäöld) (moe)    :    vergissen, verwarren.                   
verdaole (verdaolde, verdaold) (orig.)    :    vergissen.                   
verdene (verdinde, verdind)    :    verdienen.        ich verdeen, doe verdins, hae verdint           
verdene (verdinde, verdind) (orig.)    :    winnen.        Dat próces kuns te neet verdene (Die rechtzaak kun je niet winnen).           
verdoeë, zich  (verdong zich, zich verdoeë)    :    zich vergissen.        Ich han mich verdoeë (Ik heb mij vergist).           
verdomme    :    verdomme, vloek                   
verduutsje    :    iemand iets duidelijk maken, uitleggen.                   
vere (veerde, geveerd)    :    vieren.                   
verendere (verenderde, verenderd)    :    veranderen, wijzigen.                   
verexcuseren (verexcuseerde, verexcuseerd)    :    excuseren, verontschuldigen.                   
verf    :    verf.                   
vergaeët    :    vergissing.        Dao mót e vergaeët zieë (Daar moet een vergissing zijn).           
vergaeëte (vergoot, vergaeëte)    :    vergeten.                   
vergaeëte, zich (vergoot, vergaeëte)    :    zich vergissen.        Ich vergaeët mich (ik vergis me)           
vergieëte (vergooët, vergieëte) (sgv)    :    vergeten.                   
vergisse (mod.)    :    vergissen.                   
vergomd    :    bros (hout), nog net niet rot.                   
verhelsj    :    gedreven.        Dae is verhelsj väör d'rbie te zieë (Die zou zich alles ontzeggen om erbij te zijn).           
verhoeze (mod.)    :    verhuizen.                   
verhujere (verhujerde, verhujerd)    :    Met warme kleren of met een warmtebron (teveel) verwennen.                   
verhuze (mod.)    :    verhuizen.                   
verinnewere    :    kapot maken.                   
vèrke, (vèrkske, vèrke of vèrkes)    :    varken.        Doe zies oet wie e vèrke (Jij ziet (er) uit als een varken).    Es doe waors ein hoond en ich e verk en ich kaom dich an dien vot knor-knor zègk, zows doe dan neet biet? (Als jij was een hond en ik een vark en kwam aan jouw kont knor-knor zeg, zou jij dan niet bijt? Spot op het Frans).    A vous l'honneur, de vèrke gunt väör (Aan u de eer, de varkes gaan voor; iemand voor laten gaan en ondertussen bespotten).   
vèrkesbadsj (sgv)    :    kooi om een varken te verplaatsen, met voor en achter twee handvatten waaraan ze gedragen werd.                   
verkeshaor    :    varkenshaar, dik stijf haar.                   
vèrkesnelles    :    scheldwoord, varkensnelis.                   
vèrkessjtaal (vèrkessjtelke, vèrkessjtèl)    :    varkensstal.                   
verkesvleesj    :    varkensvlees.                   
verkesvoor    :    varkensvoer.                   
verkierd (moe)    :    verkeerd.                   
verkoop    :    openbare verkoop, veiling.                   
verkope (verkoch, verkaoët)    :    verkopen.                   
verkröppelde    :    verkreupelde, misvormde.                   
verkröppele (verkröppelde, verkröppeld)    :    verkreupelen, misvormen, verpieteren.                   
verlae    :    verleden, vorig, laatst.        Verlae jaor (Vorig jaar).    Verlae kieër (Verleden keer).       
verlaore kolt of kos    :    [loc.] in smv, kwinten richting Ulvend bij fam. Lemmens - Nijssen. N 50 45 13.8, E 5 49 21 Kolt was een onderdeel van een ploeg.                   
verlaote (verleet, verlaote)    :    verlaten.                   
verlere (verlaoër, is verlaoëre)    :    verliezen.                   
verleve, zich    :    verliefd raken.        Ich verleef mich, doe verlifs dich, Hae verlift zich in e fie maedeke (Ik, jij, hij raakt verliefd op een mooi meisje).           
verlof    :    vrije dag.                   
vermold    :    vermolmd.                   
vermwagere (vermwagerde, vermwagerd) (moe)    :    vermageren.                   
vernaeme (vernaom, vernaome)    :    vernemen.                   
vernäöëke (vernäöëkde, vernäöëkt)    :    foppen, voor de gek houden, benadelen.                   
vernaolèssige (vernao/lèssige)    :    verwaarlozen, veronachtzamen, geen aandacht wijden aan.    du: vernachlässigen.               
verrekieker    :    verrekijker.                   
verrèkke (verrèkde, verrèkd)    :    verrekken, kapot gaan of maken, sterven.        Verrèk in 'ne maelzak, da gees te gepoejerd nao de hel. (Ga dood in een meelzak, dan ga je gepoederd naar de hel. ook in Groeselder diksj. bij sjtêkke)    Dat geet dat't verrèkt (Dat loopt gesmeerd). Verrèkde (Verrekte).       
verrèkkeling    :    deugniet.                   
versjangelere (versjangeleerde, versjangeleerd), of versjandelere    :    kapot maken, beschadigen.                   
versjieëte (versjaote)  (sgv)    :    [vet.] brucellose, koeienziekte.                   
versjille (versjilde, versjild)    :    verschillen.                   
versjillende    :    verschillende.                   
versjlakke (versjlakde, versjlak)    :    verslakken.                   
versjliet (versjlie~t)    :    [med.] slijtage, artrose.                   
versjliete (versjlaeët, versjlaeëte of versjlieëte)    :    verslijten.                   
versjloeiere     :    verwelken.                   
versjneerke (versneerkde, versjneerk)    :    verschroeien.                   
versjödde (versjödde, versjöd)    :    verschenken, morsen.                   
versjpaele (verspèlde, versjpèld)    :    verliezen.                   
versjpraeëke (versjprook, versjpraoëke) (orig.)    :    beloven.    du: versprechen.               
versjrikke (mod.)    :    verschrikken, schrikken.                   
versjtaand    :    verstand.                   
versjtaeëke (versjtook, versjtaoëke) (orig.)    :    verstoppen, verbergen.    du: verstecken.               
versjtieëke (sgv) (orig.)    :    verstoppen, verbergen.    du: verstecken.               
versjtoeë    :    verstaan.        Versjtees te mich? (Versta je mij?)    ich vesjtaon, doe versjtees, hae versjteet, v'r versjtunt, d'r versjtod.       
versjtoeë (orig.)    :    begrijpen.    du: verstehen.    Versjtees te? (Begrijp je?)           
versjtoeë, zich    :    zich verstaan, in verstandhouding leven.        Jónge, verstod uch! (Jongens, versta je! Maak geen ruzie).    Mit kalle versjteet me zich (Met spreken verstaat men zich met elkaar).    Die tweej versjtunt zich neet (Die twee verstaan zich niet, hebben ruzie).   
versjtoeke    :    verstuiken.                   
versjtoppe (mod.)    :    verstoppen, verbergen.                   
versjtoppe (versjtopde, versjtop)    :    verstoppen, dicht raken.                   
versjute (versjaote)    :    [vet.] verwerpen van het kalf bijvoorbeeld bij brucellose (besmettelijk) of bij tweelingdracht.        Wens te 't versjute has, kries te al d'n keu opgelaje (Als je brucellose hebt, worden al je koeien geruimd (opgeladen op een vrachtwagen na inbeslagname).           
vertale (vertaalde, vertaald)    :    vertalen.                   
vertèlle (vertaot [mv: vertaote], vertaod)    :    vertellen, mededelen.                   
vertèlle (vertèlde, vertèld) (sgv)    :    vertellen, mededelen.                   
vèrtieën (sgv)    :    veertien.                   
Vertreutele (sgv)    :    vertroetelen, verwennen.                   
vertroewe    :    vertrouwen.                   
vervaele (vervèlde, vervèld)    :    vervelen.                   
vervaelend of vervaelentig    :    vervelend, saai, irritant.                   
vervange    :    [vet.] Hoefbevangenheid, laminitis, een ernstige stofwisselingsaandoening, die zich uit in een ontsteking aan de hoeflederhuid.                   
verve (verfde, geverf)    :    verven.        Allèng ouw däöre verft me (alleen oude deuren verft men, voor een oude vrouw met veel make-up).           
verver (ve/rver)    :    schilder.                   
vervieëre (vervieërde, vervieërd) (orig.)    :    verschrikken, schrikken.    nl: in 't Wilhelmus (nederlands volkslied): ben ik vrij onverveerd (onverschrokken).               
Vervieësj    :    [loc.] Verviers.                   
verwelke (verwelkde, verwelkt) (mod.)    :    verwelken.                   
verwiefd    :    verwijfd.                   
verwiefde    :    verwijfde.                   
verziekering (verziekeringe)    :    verzekering.                   
verzjwiege (verzjwaeg, verzjwaege)    :    verzwijgen.                   
verzörge (verzörgde, verzörgd)    :    verzorgen.                   
vèt    :    vet.                   
vèt vèrke (vètte vèrke)    :    [anim.] pissebed, Porcellio scaber.                   
vetrenaer (vetrenae~r)    :    veearts, dierenarts.                   
vètte    :    vette.                   
vèttieën    :    veertien.        Ee vèttieën achtieën (In '14-'18, de Eerste Wereldoorlog).           
veule (veulde, geveuld)    :    voelen.        Hae veult.           
veunkele (veunkelde, geveunkeld)    :    hout branden, vuurtje stoken.                   
veunkele (veunkelde, geveunkeld)    :    slaan, vechten, ruzie maken.                   
veunkelhaot    :    hout om de kachel aan te steken.                   
veunkelnöj    :    fonkelnieuw.                   
viäöësj (vero.)    :    [loc.] Veurs, gehucht bij smv. N 50 44 17.3, E 5 50 27.4                   
viedel, vieëdel, vieël of viel (vie/l) (orig.)    :    kwart.    du: viertel.    Vieël vör wirrekestied (Kwart voor werktijd).     Vieël op vot, mieng oer (of d'r klènge wiezer) is kapot (Kwart op vot, mijn uurwerk (of de kleine wijzer) is kapot).       
vieë    :    vee.        Geliek vieë lekt zich gan (Hetzelfde vee likt elkaar graag, soort zoekt soort).           
vieëdel    :    een kwartier van de uier van een koe.                   
vieër (moe)    :    wij.                   
vieërsj of vieësj    :    windel.                   
vieës (moe)    :    vers.                   
vief    :    vief, levendig, zenuwachtig.                   
vief (vie~f) (moe-sgv)    :    vijf.                   
vieftien (moe)    :    vijftien.                   
vieftig (sgv)    :    vijftig.                   
Viele    :    [loc.] Vijlen. N 50 47 18.9, E 5 57 49.9                   
vier (sgv)    :    wij.                   
vies (mod.)    :    vies.                   
vies (orig.)    :    akelig, eng, onaangenaam, pijnlijk.        Dzju, dat dóng vies (Dju, dat was akelig).           
vies (orig.)    :    lelijk.                   
viesgevalle (vie~sgevalle)    :    kieskeurig.                   
viesj    :    verbandwindsel.                   
vieste (vie~ste)    :    veesten, winden, scheten.        Nieste, vieste, votse, vèrke (Nijssen, winden, scheten, varkens, scheldrijm).           
viets    :    wis                   
viezè (vie~zè) (mod.)    :    [loc.] Wezet (Visé) N 50 44 17.5, E 5 42 18                   
villo (vi/llo) (orig.)    :    fiets.        A villo (orig.), mit d'r villo (mod.) (Met de fiets. fr: en vélo).    Op 'ne ouwe villo liers te baeëter vare es mit 'ne nuje (op een oude fiets leer je beter rijden dan op een nieuwe, als iemand met een oudere vrouw amoureuze omgang heeft).    villo vare (fietsen, fiets rijden).   
vinger (vingerke, vingere)    :    vinger.        [med.]  'ne witte vinger (Een ontstoken vinger, ontstoken nagelbed, fijt).           
vingsel    :    stremsel, om de kaas te vangen en te stremmen.                   
vinster    :    venster, raam.                   
vioeël (mod.)    :    viool.                   
virgel (virgelke, virgele)    :    Schuifslot op een deur.                   
visj (visjke, vissje)    :    [anim.] vis.                   
Visjkes    :    familienaam Veschkens.                   
vitès (vitè/s)    :    snelheid.                   
vitès (vitè/s)    :    versnelling.    fr: vitesse.    Zèt 'm ee g'n twèdde vitès (Zet hem in de tweede versnelling).           
Vitrieng    :    Vitrine, etalage.                   
vitsj of vietsj (vitsjke, vietsjke, Vitsje, vietsje)    :    twijg, wis.                   
Vitsje    :    [loc.] Vitchenstraat in sgv. N 50 45 34.1, E 5 46 14.3                   
vjaas (sgv)    :    hiel.                   
vjaas (sgv)    :    vers (bijv. brood).                   
vjaas (sgv)    :    verbandwindsel.                   
vjaejem (vjaejemke, vjaejeme) (moe)    :    draad van garen, stroop of slijm.    du: Faden.               
vjäör (moe)    :    voor.                   
vjäös (moe)    :    vers.                   
vjas (sgv)    :    vaarskalf.                   
vjuële (vjuëleke, vjuëles) (moe)    :    [anim.] veulen.                   
vlaai of vla (mod.)    :    vla, vlaai, fruitvlagebak.                   
vlaam (vlemke, vlaam) (orig.)    :    vla, vlaai, fruitvlagebak.        Zjwatte vlaam (Zwarte vlaai, vlagebak met appels en appelstroop).           
vlaamse gaai (mod.)    :    [anim.] vlaamse gaai, Garrulus glandarius.                   
vlaegel (vlaegelke, vlaegele)    :    vlegel.                   
vleeg (vleegske, vlege)    :    vlieg.                   
vleegmasjieng    :    vliegtuig.                   
vleesj    :    vlees.        Mich teunks, doe sjtees good in't vleesj (Me dunkt, jij staat goed in het vlees, je bent dikker geworden).           
vlege (vloog, gevlaoëge)    :    vliegen.                   
vleger    :    vlieger, vliegtuig.                   
vlieëgel (sgv)    :    vlegel.                   
vlim    :    visgraat.                   
vlinder (vlinderke, vlinders) (mod.)    :    vlinder.                   
vloke (vlookde, gevlookt)    :    vloeken.                   
vlöm    :    fluim.         'n dieke greun vlöm oetsjpuje (Een dikke groene fluim uitspuwen).           
vlook (vleukske, vleuk)    :    vloek.                   
vlu (moe)    :    vlooien.        Ich heb vlu! (moe) (Ik heb vlooien, blijf uit m'n buurt!)           
vluë    :    vlooien.        Wens te bie d'r hoond sjlöps, dan vings te de vluë (Als je bij de hond slaapt, loop je de vlooien op. Slapen onder één deken, geeft dezelfde streken).           
vod (mod.)    :    vod.                   
vodda    :    voort, vooruit.        Maak vodda! (Maak vooruit, schiet op!)           
vods    :    voort, vooruit.        Gaank vods! (Ga vooruit, scheer je weg!)           
voeëgel (vuëgelke, vuëgel) (sgv)    :    vogel.                   
voeëgelsjot (sgv)    :    vogelschot, vogelschieten, koningsschieten.                   
voeërd    :    oversteekplaats.                   
voejje    :    schaafsel.                   
voel (voe~l) (voele (voe/le))    :    lui.        Doe voele! (Jij luierik!)           
voele (voelde, gevoeld)    :    rotten.                   
Voere    :    [loc.] Voeren, de Voerstreek.                   
Voere    :    [loc.] 's Gravenvoeren. N 50 45 34.7, E 5 45 37.3    Prehistorisch hydroniem Peurā > Pūrā > Voer, waaraan Pūrōn > (966 kopie ± 1191 Furon): peur- vuurkleurig, vurig. Zie Haspengouwse nederzettingsnamen. Een inleiding. I (1993) Jan Segers, geraadpleegd via DBNL (KB)’.               
voerendersj (sgv)    :    het voerens, het 's gravenvoerens, het dialect, het plat van 's gravenvoeren.                   
voerener (voerenerke, voerenerre)    :    voerenaar.                   
Voergaegend    :    Voerstreek.        De boere van de Voergaegend (De boeren uit de Voerstreek).           
voes    :    vos paard.        D'r Niese how 'ne owe voes, joemendie, joemenda. En hae ging daomit 's zoondes op g'n roesj, joemendiejemda (Nijssen had een oud vos paard, joemendie, joemenda. En hij ging daarmee op zondag aan de boemel, joemendiejemda. Kinderrijmpje)           
voes (voe~s) (vuuske, vuus)    :    vuist.                   
voet (orig.), voets of voert, ook evoet.    :    weg, in bijvoorbeeld weglopen, weggooien.                   
voetbrènge (braat voet, voetbraat)    :    wegbrengen.    nl: voort, du: fort.    Voet lope (Weg lopen). Voet goeë (Weggaan). Gaank voets (Ga (uit de) weg.).    Voet lappe (Weg stampen).       
voetgaeve    :    weggeven.        Hae zaat neet wie ènge (dat) e wool voetgaeve (Hij zei niet welke (dat) hij wou weggeven).           
vóftieën    :    vijftien.                   
vóftig    :    vijftig.                   
voge (voogde, gevoogd)    :    voegen.                   
vol    :    vlucht, specifiek in: mit volle vare.    fr: vol (vlucht, de afstand tussen de vleugeluiteinden van een vogel of vliegtuig).    Mit volle vare (In vluchten rijden, bij het spreiden van hooigras of de weide slepen aan het einde van een lengte steeds draaiend in dezelfde richting .    Zo zal men aan de ene kant telkens één breedte overslaan (1-3-5-7 -...) en aan de andere zijde steeds een overgeslagen rij (2-4-6-8..) weer meenemen.       
volge    :    begrijpen.                   
volges    :    volgens.                   
völle (völde, gevöld)    :    vullen.        Hae völt.           
vollei    :    rolluik.                   
völlig (vö/llig)    :    ruim gevuld.        E völlig kleed (Een ruimzittend kleed)    Hae left völlig (Hij leeft royaal).     'n völlig gelaje kaar (Een net niet overbeladen kar).   
Volvaeësj (vero.)    :    [loc.] Verviers. N 50 35 16.9, E 5 51 43.2    Mogelijk verouderd omdat een vol vaeësj ook een drachtige vaars of pink is.               
voof    :    vijf.                   
vook    :    volk, ongunstig bedoeld: soort mensen.        Dat is mich e vook (Dat is me een volk).    E ze vook lèt me baeëter oet g'n hoes (Zo'n volk laat men beter uit het huis).       
vool    :    vol.                   
vool    :    zat, dronken.        Hagelvool, hagelekanónnevool (Heel erg dronken).           
Voor (Voo/r)    :    de Voer (beek), soms ook gezegd tegen de Veurs (beek).        Bruuj 't ee g'n Voor (Gooi het in de Voer).           
voor (voo/r)    :    dierenvoer.                   
voorbuul    :    haverzak, voerzak, voederzak voor het paard. ook spottend gezegd werd van een vrouwenhandtas.                   
voorkroot (voorkrote)    :    voederbieten.                   
voorriej    :    [agrar.] voergang in de koeienstal.                   
voos (voo~s) (vöske, vös)    :    [anim.] vos, Vulpes vulpes.                   
voot (veutsje, veuj of veut)    :    voet.         'n sjtök in zien veuj ('n stuk in zijn voeten, dronken).    Hae heel 'm d'r voot ee g'ne boek (Hij hield hem de voet in zijn buik. Hij dwarsboomde hem).    Dóch d'ch get ee g'n veut (Doe iets AAN uw voeten. Normaal doet men de voeten in de schoenen!)   
vootpad (vootpedsje)    :    voetpad, kerkepad.                   
vördel    :    [agrar.] de zone aan beide uiteinden van een lange ploegvoor, waar de tractor de ploeg lift en keert. Het wordt nadien geploegd dwars op de langsvoor. Ook kopvördel.                   
vore (voorde, gevoord)    :    voeren, eten geven.                   
voriè      :    nietsnut.    fr: vaurien.               
vörm (vörmke, vörm)    :    vorm.                   
vörmsel    :    vormsel.                   
Vósselder     :    [loc.] ten oosten van het Knipke in smv. N 50 45 1.8, E 5 49 18                   
Vössenich    :    [loc.] Vossenaken, gedeelte van het Veursbos 50°44'44.1"N 5°51'32.5"E                   
Vossevraeëter (Vossevraeëters)    :    Vossenvreter, bijnaam voor de inwoners van Sippenaken.                   
vot (vötsje, votte)    :    achterwerk, bips.        Mer get vör g'n vot gehouwe (Slecht werk geleverd, de kantjes er vanaf gelopen).           
vot (vötsje, votte)    :    boomstronk.                   
votlaoëk    :    achterwerk, bips, gat.                   
votlaoëk (votläöëker)    :    onnozelaar, stommerik.        Doe bès e votlaok (Je bent een onnozelaar),           
vots, of vwaots    :    veest, buikwind.                   
votse (votsde, gevotst)    :    votsen, winden laten.                   
vottes    :    onnozelaar, stommerik.                   
vouwe    :    vouwen.                   
v'r    :    wij.                   
vrachwage(l) (vrachwägelke, vrachwages of vrachwägel of vrachwagele) (mod.)    :    vrachtwagen.                   
vrae    :    vrede, rust.        Laot m'ch mit vrae (orig.) (Laat me met rust).           
vraeëte (vroot, vraeëte (orig.) of gevraeëte (mod.))    :    vreten.        Dao han 'ch de kat vraeëte. (JN) (Daar heb ik de kat opgegeten, daar kan ik me niet meer vertonen, heb ik me tot persona non grata gemaakt).    Doe how 'ch de kat vraeëte. (JN)   (Dat werd me niet in dank afgenomen).    Ich vraeët, doe vrits, hae vrit.   
vraem    :    vreemd.                   
vraeme    :    vreemde.                   
vraog (vräögske, vraoge)    :    vraag.                   
vraoge (gevrot)    :    vragen.        ich vraog, doe vrugs, hae vraot           
vrat (vrètsje, vratte) (mod.)    :    wrat.                   
vrattel (vrèttelke, vrattele) (orig.)    :    wrat.                   
vrattelekroed (vrattelekroe~d)    :    [botan.] Wrattenkruid, stinkende gouwe, Chelidonium majus L.                   
vreend (vree~nd)    :    vriend.                   
vreg    :    brutaal, vrijpostig, onbetamelijk.    du: freg               
vreigelaer    :    iem. die plagend ruzie maakt.                   
vreigele    :    plagend ruzie maken.                   
vrèmde    :    vreemde.                   
vreug    :    vroeg, tijdig.                   
vreuger    :    vroeger.                   
vreuger (mod.)    :    vroeger in tijd, vroeger lang geleden, eerder.                   
vreugjaor    :    lente, voorjaar.                   
vreunk    :    wrong, draaiing.        Va 'ne vreunk ee g'n derm kiet m'n 't koliek (Van een wrong in de darmen krijgt men het koliek).           
vreutele    :    wroeten.                   
vreze (vroort, gevraoëre)    :    vriezen.        ich vrees           
vriedig    :    vrijdag.                   
vrieë    :    guur.        Vrieë waer (Guur weer).           
vrieë    :    moeizaam.         't waor vrieë handele (Het was moeizaam handelen).    Dat es 'ne vrieë kaeël (Dat is een moeizame kerel, lastig persoon).       
vrieë    :    taai, niet mals.        Vrieë sjpek (Taai spek).           
vrieëte (vroot, vrieëte (orig.) of gevrieëte (mod.)) (sgv)    :    vreten.                   
vriej    :    vrij.                   
vrieje    :    vrijen.        Dae wilt vrieje, vrie en vraank, hèlt zich bènne d'r klokkeklaank (Hij die verkering wil, vrij en vrank, houdt zich binnen de klokkenklank. Zoek een meisje in het dorp en niet daarbuiten). Zie 't loopmasjien. (sgv)           
Vrietef, op 'ne    :    [loc.] Vrijthof in Rem. N 50 43 52.9, E 5 52 21.3                   
vrieve (vrie~ve) (vraef)    :    wrijven.        Ich vrief (vrie~f), doe vriefs (vrie/fs), hae vrieft (vrie/ft).           
vriewösj (vrie~wösj)    :    takkenbos na de oogst op het veld geplaatst, ten teken dat zäömere verboden is.                   
vrijweide    :    [loc.] vrijweide te moe.                   
vringe    :    wringen.         'ne haanddook oetvringe (Een handdoek uitwringen).           
vroeë    :    tevreden, blij,content.    du: froh.    Dao bèn ich vroeë! (Ik ben content!)           
vrolluuj    :    vrouwen.        Mansluuj wirreke-n-op zich a, vrolluuj van zich aaf (Mannen werken naar zich toe, vrouwen van zich af).    En de hak en de sjöp en de dieke vrolluujvot, die make oos kapot (En de hak en de schop en de dikke vrouwenvot, die maken ons kapot, deel uit een Voerens lied).       
vrommesj    :    vrouw(mens).                   
vroos (spv)    :    vorst.                   
vros    :    vorst.                   
vrösj    :    [anim.] kikker, kikvors, pad.    du: frosch.               
vrow (vröwke, vrowwe)    :    vrouw.        De vrow Hoks (Mevrouw Hoks).    Oos Leef Vröwke (Ons Lief Vrouwtje, Maria).       
vruchte    :    [agrar.] granen (tarwe, gerst, rogge, haver, alles onder dezelfde noemer).                   
vrund (vrundsje, vrun)    :    kameraad, vriend.                   
vrundsjap    :    vriendschap.                   
vruntelik    :    vriendelijk.                   
vuëder of vurder (orig.)    :    [anim.] bunzing, Mustela putorius.    vgl. fr: furet = fret               
vuële    :    [anim.] veulen.        E mieëts vuële (Een maarts veulen, Groene specht, Picus viridis, roept (lacht) in het voorjaar als een hinnikend veulen).           
vuilniswaggel (moe)    :    vuilniswagen.                   
vuur    :    vuur.         'ne kop wie vuur ( Een vuurrood hoofd).           
vuurblóm (vuurblómme)    :    [botan.] Knoopkruid, Centaurea jacea L.                   
vuurmaan    :    vuurman, sprookjesfiguur.        Wegkruis bij de stenen bank: tot hier kwam indertijd "der Vuurmaan va g'n Wientsjeshei". Verder kon hij niet door dat kruis, daar was hij bang voor. De Vuurmaan was een geest in een mensenlijf helemaal omringd met vuur. Hij was feitelijk een man die voor    zijn dood een graf had geschonden. Niemand durfde met hem te praten, zeker niet op hem te fluiten, want in Margraten werd ooit eens zo'n fluiter achterna gelopen. Gelukkig had die nog juist op tijd het poortje voor de neus van de vuurman kunnen dicht    gooien. 's Anderendaags stond op het poortje " 'n versjneerkte haand oetgepreent". (een zwartgebrande hand in het poortje geprent). Een held was het die op de Vuurman durfde te roepen:  "Moorduëvel Hellebraand.  Zoonder lip en zoonder taand.     Kom oet, hie ben ich!" (uit: Voerense sagen, legenden en andere vertelselkes door Rob Brouwers in Koeënwóóf nr. 7).
vwaart (moe)    :    oprit, inrit, vaart.                   
vwal, 'ne (vwalle)    :    sluier.    fr: voile.    De broed dreugt 'ne vwal (de bruid draagt een sluier).           
vware (moe)    :    rijden.                   
vwattuur (vwattuu/r) (vwattuurke, vwatture)    :    auto.    fr: voiture               
waal    :    wel.                   
Waand    :    [loc.] Wandre.                   
waandelaer (waandelaerke, waandelaere)    :    wandelaar.                   
waandele (waandelde, gewaandeld)    :    wandelen.                   
waandelkuul (waa~ndelkuu/l)    :    wandelstok.                   
waas (waze)    :    graszode.    zie: Wazebèngder.               
wachelder (sgv)    :    [botan.] Jeneverbesstruik, Juniperus communis L.    du: Wacholder.               
wade (wade, gewaad)    :    wachten.                   
wae (mod.)    :    wie.                   
waeber    :    wever.                   
waeëd    :    waarde.                   
waeëde (waoëd, waoëde (orig.) of gewaoëde (mod.))    :    worden.        Ich waer, doe waers, hae waedt. Ich waoëd, doe waoëds, hae waoëd, v'r waoëte.           
waeëk (waeëkske, waeëke)    :    week, 7 dagen.        Dis ander waeëk (orig.),  'n nuuj waeëk (orig.), volgende waeëk (mod.) (Volgende week).           
waeës (moe)    :    [loc.] Wezet (Visé).                   
Waeësj (orig.)    :    [loc.] Warsage.                   
Waeësjerhei (orig.)    :    [loc.] Weersterhei.                   
waeg of waeëg (waegske, waeg)    :    weg, straat.        Dao geet ènge däör g'ne waeg (Daar gaat iemand over de straat).    Ee g'ne waeëg (Op de weg).       
waej    :    wei, vocht dat overblijft na de bereiding van de kaas. Het caseïne-eiwit is er dan uit.                   
waejsje (woosj, gewaejsje)    :    wassen.                   
waejsjpin (waejsjpinke, waejsjpinne) (mod.)    :    wasknijper.                   
waejsjpitsj (waejsjpitsjke, waejsjpitsje) (orig.)    :    wasknijper.                   
Waelsde    :    [loc.] Welsden.                   
waelsj (moe)    :    waals.                   
waelt    :    wereld.                   
waeme (orig.)    :    wie, wiemand...?        Waeme zaet get? (Wie durft iets te zeggen?) Waeme waor dat? (Wie heeft dat gedaan?)     Waeme buudt mieë? (Wie biedt meer?) Wèts te waeme? (Weet je wie?)      iemand met een te franse "w" (=oe) werd geplaagd met: Oe-waeme oe-wèt oe-wieväöl? (Oe-wie oe-weet hoeveel?)   
waene (wende, gewaend)    :    wennen, op zijn gemak zijn, zich thuis voelen.                   
waer    :    het weer.        Aafgonde waer, 't waer geet aaf (Dooi, verzachtend weer).    Wat haat 't v'r waer, went 't plastieke doeëze rent? Tupperware! (Wat voor weer is het als het plastic dozen regent? Tupperware! (Merk plastic huishoudspullen)).       
waer    :    weerborstel, draaiing in de haargroei.         'ne waer in g'n haor (Een weerborstel in de haren).           
waerk    :    werk.        A ge waerk (Aan het werk).           
waerm (wae~rm)    :    warm.                   
waesjpatieël    :    waskom, waspateel.                   
waesjwief    :    dom voorkomende vrouw.                   
waever    :    wever.                   
waezet of waezent (wae~zent) (orig.)    :    [loc.] Wezet (Visé).                   
waffel (weffelke, waffele)    :    wafel.                   
wagel (waegelke, wagele)    :    wagen, auto.                   
waggele (waggelde, gewaggeld)    :    wankelen, waggelen.        Waggelle, waggelle, waggelle - Dat deed 'ne miensj zoe good - Mer waggelt oe mer géet en stéet - En 't zit oos in 't blood (Refrein v.h. 1e carnavalslied van De Wagellerre 1958). Eigen schrijfwijze.           
Waggelerre (sgv)    :    karnavalsvereniging van sgv.                   
waggong    :    wagon.                   
wai    :    au, uitroep bij pijn.                   
waj    :    gek.        Dat is 'n gekke waj (Dat is een gekke vrouw).           
wammesj    :    gek of vreemd uitziende vrouw.                   
wang (wengske, wange) (mod.)    :    wang, wangen.                   
waoëd (wäödsje, wäöëd/wäöërd)    :    woord.        Ze haant wäöërd middee (Ze hebben woorden met elkaar, ruzie).           
waoëpe (moe)    :    open.                   
waoësj (wäöësjke, waoësjte)    :    worst.                   
waoëter (moe)    :    water.                   
waope    :    wapen.                   
war    :    [med.] strontje, een ontsteking van een haarzakje aan het ooglid.         'n war a g'n ow (Een strontje aan het oog).           
warbós (orig.)    :    [anim.] runderhorzel of runderhorzelvlieg, Hypoderma bovis.        Insect dat in de zomer de koeien steekt en daarbij onderhuids eitjes legt. Deze ontwikkelen tot wormpjes, die later ontpoppen tot nieuwe insecten. Vroeger was de melkveehouder verplicht vóór een bepaalde datum zijn vee     zelf in te smeren met een bestrijdingsmiddel. Want als die wormpjes eruit groeiden werd het koeienvel doorboord en was het in de leerhandel niets meer waard.        
warechtig     :    waarachtig.                   
Warsaasj (mod.)    :    [loc.] warsage.                   
wase (woos, gewase) (orig.)    :    groeien.                   
wat    :    wat.                   
wat (orig.)    :    welk.        Wat v'r 'ne book has te dao? (Welk boek heb je daar?)           
water (waeterke)    :    water.                   
waterbatsj     :    waterbak.                   
waterhaam    :    juk voor twee emmers te dragen.                   
Waterloohuuske    :    een gebouwtje boven Altenbroek ter herinnering aan de nederlaag van Napoleon, gebouwd door de burgemeester van 's-Gravenvoeren Joseph de Schierveld, de heer van Altenbroek. N 50 45.927, E 5 47.54                   
watermasjieng    :    Watermachine. Juist stroomop het kasteeltje Ottegraeven, 's-Gravenvoeren, staat een gebouwtje met een watermasjieng, bedoeld om, door de kracht van het water zelf, water uit de beek op te pompen naar de van het kasteel afhankelijke boerderijen van Mariahof en de Weersterhei. 50°45'02.2"N 5°47'59.0"E                   
watermjeule (moe)    :    watermolen.        Doe hebs 'ne sjlaag van de watermjeule (Jij hebt een slag van de watermolen, stommerik).           
waterpöt    :    waterput.                   
watersjeiing    :    waterscheiding, heuvelrug, interfluvium.                   
wats-ap    :    WhatsApp, online berichtendienst.                   
watsj    :    au, uitroep bij pijn.                   
watsj (watsje)    :    draai om de oren, oorvijg.                   
watsje (watsjde, gewatsjt)    :    een draai om de oren uitdelen, een oorvijg geven.                   
watte    :    watten.        Roej watte (rode watten, Thermogène watten (merknaam) brandden op je huid, en die werden steevast rond je nek gedraaid bij griep of keelpijn).           
wauwele (wauwelde, gewauweld)    :    wauwelen, verveld dom praten, zeuren.        Wat zits te te wauwele? (Wat ben je aan het wauwelen?)           
Wazebèngder    :    Graszodenbinder, bijnaam voor inwoners van Remersdaal.                   
Wèckglaas    :    inmaakbokaal, glazen inmaakpot van Weck, merknaam.                   
weeg (weegske, wege)    :    wieg.        Va g'n weeg bis a g'n graaf (Van de wieg tot aan het graf, titel van een verzameling woorden en uitdrukkingen uit het land van overmaas door Langohr).           
week    :    week, slap.        E wèkt, 'ne weke, 'n weke  (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).    Doe bès 'ne weke (Jij bent een weke, 'n slappeling).       
week (wee/k)    :    wiek.                   
weeld    :    wild.                   
weeld    :    [anim.] wild, wilde dieren.                   
weend    :    wind.                   
weendbuul (moe)    :    opschepper, praatjesmaker, druktemaker, charlatan.                   
weenke (weenkde, geweenkt)    :    wenken, zwaaien, wuiven.                   
Weenkel    :    [loc.] de Winkel in moe.                   
weenkel (weenkelke, weenkele)    :    winkel.        Weenkel hotte (Winkel voeren).           
weensjele, zich (orig.)    :    woelen.                   
weenter (moe sgv)    :    winter.                   
weer    :    gekastreerde schaapsbok.        Sjtomme weer (Stomme kerel).           
wees    :    wees(kind).                   
weg (mod.)    :    weg, in bijvoorbeeld weglopen, weggooien.                   
wegketse    :    hard weglopen.                   
wei    :    wei.        Ee g'n wei (In de wei). Mich teunks, doe sjtees op 'n goj wei (Me dunkt, jij staat op een goede wei, je bent dikker geworden).           
weie    :    [agrar.] grazen, begrazen.                   
weier (moe)    :    verder.                   
Weiësj (orig.)    :    [loc.] Warsage.                   
weije    :    waaien.                   
weipaol (weipäölke, weipäöl)    :    weipaal.        Die haat bee wie wejpäöl (Die heeft benen zo stevig, zo dik, als weipalen).           
weisjleep    :    [agrar.] weidesleep.                   
wèk (wèkske, wèkke)    :    melkbrood, wittebrood.                   
weke (wèkde, gewèkt)    :    weken.        ich week, doe wèks, hae wèkt (wè/kt)           
wèkker (wèkkerke, wèkkere)    :    wekker.        D'r wèkker zètte. Hae löpt aaf (De wekker zetten. Hij loopt af).           
wel    :    wel, pletrol, wals.                   
welk (mod.)    :    welk. Origineel wordt "welk" omschreven met "wie of wat".                   
welkenraad (mod.)    :    [loc.] welkenraedt.                   
welkete of welketer (orig.)    :    [loc.] welkenraedt.                   
welsj    :    waals.                   
Welsj (Welsjke, Welsje)    :    Waal.    en: Welsh. Ook daar van oorsprong gebruikt als benaming voor een bevolking die men niet verstaat. nl: koeterwaals.    Echte Welsj (echte Waal, een Waal van buiten de Voerstreek).           
Welsjhaof, op 'ne    :    [loc.] Clermontshof in Rem.                   
wen of went    :    als, indien.    du: wenn, nl: wanneer.    Jónge, went d'r Laobaer keumt en hae ziet dat v'r a g'n proeme zeunt.… (Jongens, als Lambert komt en hij ziet dat we aan de pruimen zijn (zitten).…    Wens te nao Voere gees, da jaars te gelope (Als je naar Voeren gaat wordt je gelopen, d.w.z. dan loop je niet zelf. Zie 't loopmasjieng).       
Wene    :    [loc.] Wenen.                   
wene (mod.)    :    wenen, huilen.                   
werkoongeval    :    werkongeval.                   
wermde    :    warmte.                   
werme (wermde, gewermd)    :    verwarmen.        Dao werms te dich twei kieër aa (Daar verwarm je je twee keer mee. Gezegd tegen iemand die houtblokken staat te splijten).           
werpe (mod.)    :    werpen, gooien, smijten.                   
wersj    :    dwars.                   
wesjbrèt     :    wasbord, gegolfd zinken bord waarop de vuile natte was gewreven werd.                   
wèsjpin (moe)    :    wasknijper.                   
wèsjpitsj (moe)    :    wasknijper.                   
wèsjplaatsj    :    wasplaats, wasruimte, badkamer.                   
wèsjsjpang (wèsjsjpengske, wèsjsjpange) (orig.)    :    wasknijper.                   
wèsjtieng    :    waskuip.                   
wèsp    :    [anim.] wesp, Vespa soorten.                   
wèspel (wèspele) (moe)    :    [anim.] wesp, Vespa soorten.                   
wèt    :    ring aan de kribbe om de koeienketting door te rijgen.                   
wèt    :    wet.                   
wète (wees [conj. 2: weus], gewète)    :    weten.         Ich weiet'nt (Ik weet 't niet).    Ich weet, doe wèts, hae wèt.    Went v'r alles weuste (Als we alles wisten).   
Wèts    :    familienaam Weerts.                   
wetsjtee    :    steen om te wetten, scherpen van zeis.                   
wette (gewet)    :    wetten, scherpen van zeis.                   
wèzender    :    van Wezet (Visé).                   
wèzenderwjèg  (moe)    :    [loc.] Viséweg.                   
wezzel of wizzel    :    [anim.] wezel, Mustela nivalis.                   
widman    :    weduwnaar.                   
widvrouw    :    weduwe.                   
wie    :    hoe.        Wie deet me dat? (Hoe doe je dat?)           
wie    :    toen.        Wie t'n-'n kaam... (Toen hij kwam...).           
wie    :    zoals, gelijk.        Wie me zaet (Zoals men pleegt te zeggen).           
wie (orig.)    :    welk.        Wie enge kries te dich? (Welke neem jij?)           
wied (wie~d)    :    wijd, ver.                   
wieëd (wieëdsje, meestal in gebruik als het mv: wieëde (wie~ëde))    :    sneeuwduinen, opeengewaaide sneeuwmassa's.        tössje d'r Merkef en Kapel liet 't vol wieëde (Tussen Merkhof en Hendrikkapelle ligt het vol sneeuwduinen).           
wieëg (wie~ëg) (moe)    :    weg.                   
wieënig (sgv)    :    weinig.                   
wieër    :    verder.                   
wieër of wieërt (wieërte)    :    vijver, poel.                   
Wieërsj  (sgv) (orig.)    :    [loc.] Warsage.                   
wieërsj (wie~ërsj) (sgv)    :    verder.                   
wieët (wieëtsje)    :    wicht, meisje.                   
wieëzel (sgv)    :    [anim.] wezel, Mustela nivalis.                   
wief (wie~f) (wiefke (wie/fke), wiever (wie~ver))    :    vrouw, oneerbiedig gezegd, wijf.        Ouw wieverbal (Oude wijvenbal. Feest voorafgaand aan carnaval waarbij iedereen als oud wijf verkleed gaat).           
wiej (wiejke, wieje)    :    [botan.] wilg, Salix soorten.                   
wieje (wiede, gewiejd)    :    wijden.                   
wieje (wiejde, gewiejd)    :    van een kwaal afhelpen door het te wijden of te zegenen.                   
wiejekroed    :    [botan.] Perzikkruid, Polygonum persicaria L.                   
Wieke    :    Roepnaam Louise.                   
wieke (wie~ke) (waeëk, gewaeëke)    :    wijken.        Dae waeëk neet (Die wijkte niet, hij ging niet opzij).           
wiekse    :    masturberen (zelfde beweiging als schoenen poetsen).                   
Wieljam (Wie/ljam)    :    roepnaam William.                   
wiemel of wiemer (wiemelke, wiemele) (sgv-moe)    :    [botan.] aalbes, Ribes rubrum.                   
wien (wie~n)    :    wijn.                   
wienkel (wienkelke, wienkele of wienkels)    :    winkel.                   
Wienkelhäöf, ee g'n    :    [loc.] In de Winkelheuf, ten zuiden van het huidige kerkhof van St.-Martens-Voeren. N 50 44.776, E 5 48.616                   
Wierwoof (sgv)    :    weerwolf, iemand die zijn ziel aan de duivel had verkocht en daarom gedoemd was tot nachtelijke zwerftochten.    Zo iemand kreeg van de duivel een weerwolfsvel dat hij 's nachts tijdens zijn tochten moest aantrekken: voor zonsopgang was zo'n weerwolf weer terug thuis, stijf van de kou en soms gekwetst. De wonde die hij opliep bleef hij behouden, ook als hij weer    gewone burger was. Een weerwolf werd pas verlost als iemand dat weerwolfsvel vond en verbrandde. Kwam je een weerwolf tegen dan moest je ofwel een kruisteken maken ofwel een klosje garen voor zijn voeten werpen, want zo'n weerwolf had een     onweerstaanbare drang om het garen terug op te winden. Intussen kon je vluchten. Ook kon je 'n zakdoek naar hem gooien. Op een keer was een jongen bij een van de 2 meisjes van "d'r baoj" Dewez vrijen geweest. De jongen was al lang naar huis, toen rond    middernacht bij Dewez op de deur werd geklopt. Het meisje dacht dat haar jongen misschien iets vergeten was.  Maar er stond een grote lelijke hond voor de deur. Het meisje gooide meteen haar rode zakdoek naar het beest dat "d'r plak" in stukken scheurde.     Zo kon het meisje de deur dichtgooien. Toen de jongen na enkele dagen weer wilde komen vrijen zag het meisje stukjes van haar rode zakdoek tussen zijn tanden.  (uit: Voerense sagen, legenden en andere vertelselkes door Rob Brouwers in Koeënwóóf nr. 7).
Wies (Wie/s)    :    roepnaam Louise.                   
wies (wie~s)    :    wijs.        Van de wies (van de wijs).    De wies hotte (De wijs houden, de toon houden, toonvast zijn).       
wiesvrouw (wie~svrouw)    :    [med.] vroedvrouw.    nl: wijze vrouw (vroed = wijs).               
wiets (wietse)    :    mop, grap, geestigheid.    du: Witz.               
wietsjke    :    beetje, weinig.                   
wieväöl    :    hoeveel.                   
wieverendaans    :    oude wijvendans.                   
wievergek    :    vrouwengek, vrouwenzot.                   
wiewater (wie~water)    :    wijwater.                   
wieze (wie~ze) (waes, gewaeëze)    :    wijzen.                   
wiezjele (wie/zjele) (sgv)    :    onzin vertellen, bazelen, kletsen.                   
wiks of wieks (wie/ks)    :    schoensmeer.                   
wikse of wiekse (wie/kse) (wiksde of wieksde, gewiksd of gewieksd)    :    schoenen poetsen.    du: wichsen, afgeleid van wächaen, met was insmeren.               
wille (wol, gewild)    :    willen.                   
windel    :    windel.                   
Winkel (moe)    :    [loc.] Winkel in moe.                   
winne (wón, gewónne) (orig.)    :    dekken, bevruchten, bespringen (zoogdieren).        Waeme wint? D'r sjteer wint! (Als men bij het kaartspel vraagt: Wie wint? (in plaats van te vragen: Wae verdint?) Antwoordt men: D'r sjteer wint! (De stier dekt! Niet de kaarters).           
winne (wón, is gewónne) (mod.)    :    winnen.                   
winneke    :    beetje, weinig.                   
winnig of wènnig    :    weinig.                   
wir    :    weer, opnieuw.                   
wirke (wirkde, gewirkt of gewirk)    :    werken.                   
wirkes, weerkes    :    werkhuis, atelier.                   
wit    :    wit.        E wit, 'ne witte, 'n witte  (zelfst. gebruikt bijv. naamw. onz, mn. en vr. Zie bij greun).    Witte cola (Cola met een jonge klare, e dröpke).    D'r witte (de witte, benaming voor een blondharige).   
Wit Pjaard, 't (sgv)    :    [loc.] in sgv.                   
Wit-Hoes    :    [loc.] Withuis, moe.        Va ge Wit-Hoes (Van Withuis afkomstig). A ge Wit-Hoes (in Withuis).           
witmoos    :    witte kool.        Ee g'n blaar van 't witmoos (Tussen de bladeren van de witte kool).           
witte (gewit)    :    witten, witkalken.                   
witvaege    :    [vet.] witvuilen bij koe, merrie of zeug, schoonmaak van baarmoeder, spontane uitvloei uit de schede bij een baarmoeder-baarmoederhalsontsteking.                   
wjèg  (moe)    :    weg, straat.                   
woeëd of woeërd    :    woord.                   
woeësj of woeërsj (sgv)    :    worst.                   
wón (wön)    :    [med.] wond.                   
wónne of woeëne (wónde of woeënde, gewónd)    :    wonen.        ich wón, doe wóns, hae wónt, v'r wónne of v'r woeëne, d'r wónt           
woof    :    hebberig persoon.                   
woof  (wöfke, weuf)    :    [anim.] wolf, Canis lupus.                   
wook (wökske, woke) of wolk    :    wolk.        Hollensje (of belsje) piemele, hangen aa g'n miemele, hangen aa g'n wolke, waeëde gemolke (Hollandse (of belgische) piemels, hangen aan de aalbessen, hangen aan de wolken, worden gemolken).           
wórbele of wólbere of mórbele    :    [botan.] blauwe bosbes, Vaccinium myrtillus L.    du: Waldbeere. Wórbele met metathesis van L en R.               
wortel (mod.)    :    wortel.                   
wortel (wortele) (sgv)    :    wortel, peen.                   
wösj (wösjke, wösje)    :    bos (bloemen).                   
wözjele (wö/zjele)    :    onzin vertellen, bazelen, kletsen.                   
wunsjele    :    woelen.                   
zaal (zaelke, zadels)    :    zadel.                   
zaal (zaelke, zale)    :    zaal.                   
zaat    :    zat, dronken.                   
zaat (moe)    :    zout.                   
zaeg    :    zaag.        Ow zaeg (Oude zaag, zeurpiet, zeveraar).           
zaege (orig.)    :    zeuren, zagen.                   
Zaegkoel, de    :    [loc.] De zaagkuil in SPV, waar men vroeger bomen verzaagde tot planken.                   
zaegsel    :    zaagsel.                   
zaen    :    zegen.                   
zaene (zènde, gezènd) (orig.)    :    zegenen.        Ich zaen, doe zens, hae zent. Zich mit de tieëne zaene (Het is onmogelijk om te doen).    De wrattele laote zaene (de wratten laten zegenen, om ze te doen verdwijnen).       
zaenjele of zaengele (zaenjelde, gezaenjeld)    :    zegenen.                   
zaes of zès    :    zes.                   
zage (zaag, gezaagt)    :    zeggen.                   
zage (zaat [conj 2: zaet], gezaat)    :    zeggen.        ich zaag/zan, doe zès, hae zèt, v'r zage, d'r zaat. vt: Ich zaat, doe zaats, hae zaat, v'r zate, d'r zaat.           
zaiig of zè-ig    :    gevoelig, allergisch.        Ich bèn zè-ig an... (Ik ben gevoelig voor, allergisch voor...).           
zak (zèkske, zèk)    :    zak.        Dae haat niks in d'r zak (Die is niks waard, heeft geen kracht).           
zakdook (zakdeukske, zakdeuk) (mod.)    :    zakdoek.                   
zal    :    zal.                   
zalig    :    zalig.                   
zaod (zao/d) (zäödsje)    :    zaad.                   
zaoëk (moe)    :    zaak, ding.                   
zaomer (zäömerke)    :    zomer.        Ee d'r/g'ne zaomer (In de zomer).           
zäömere    :    Bijeen sprokkelen. Achtergebleven aren van zomerveldvruchten op een gemaaiden graanakker bijeenrapen; aren lezen; naoogsten, het laatste achtergebleven fruit plukken.    nl 16e E.: zomer: Oude inhoudsmaat voor graan en andere waren.    zie: vriewösj.           
zaomere (zaomerde, gezaomerd)    :    zomeren, zomer worden.                   
zäöp (zäö~p) (moe)    :    een mengsel van "heksel" (gehakt stro) en "krote" (bieten).                   
zaot (zao~t)    :    zout.        Gezaote sjieps (Gezouten chips).           
zäöwele     :    onzin vertellen, bazelen, kletsen.                   
zat    :    genoeg.    du: satt               
zat    :    voldaan, klaar met eten.                   
ze    :    zij .                   
zebbedejus     :    sul. Zebedeüs was een visser in Galilea die leefde in de eerste eeuw na Christus. Hij had zeven zonen, van wie er twee apostel zijn geworden, Johannes en Jacobus.                    
zebedeus     :    sufferd, stakker.    Zebedeüs (bijbelfiguur).               
zeek    :    geleuter, gezever, problemen, ruzie.        Dao has te d'r zeek (Daar zijn de problemen).           
zeek    :    zeik, urine, drijfmest.        Zeek vare (Drijfmest uitrijden).           
zeekbaer    :    vervelende zeurkous.                   
zeekbuul    :    onzinverkoper, lulkoekverkoper, rotzak.                   
zeeknelles (zee~knelles) (moe)    :    vervelende zeurkous.                   
zeekton    :    aalton.                   
Zèèkton, de (sgv)    :    Zeikton. Spotnaam voor een onwelriekende vrouw.                   
zeel    :    touw.                   
zeen    :    zin, tekstregel.                   
zeen    :    zin, trek, lust.                   
zeen    :    zin. nut, bedoeling.                   
zeenk    :    zink.                   
zeenklaoëk    :    zinkkuil, doline.                   
zeep    :    zeep.                   
zeepsop (mod.)    :    zeepsop.                   
Zegel, d'r    :    [loc.] In de Zegel, ten zuiden van Ulvend, ten westen van g'n Priejekoele. N 50 45.374, E 5 49.819                   
zègke (zaat [conj 2: zaet], gezaat) (sgv)    :    zeggen.        ich zèk, doe zès, hae zèt.           
zeke (zeekde, gezèkd)    :    zeiken.                   
zeke (zeekde, gezèkd)    :    zeveren, leuteren.        Dae hat gèt te zeke (Die heeft wat te leuteren).           
zelf (mod.)    :    zelf.                   
zelfde (mod.)    :    zelfde.                   
zèmp     :    [botan.] Algemene benaming voor onkruid met gele bloemen, zoals koolzaad, herik en mosterd.        Sint-Marten rond 1900: In het vroege voorjaar moesten de arme kinderen de bladeren van zemp gaan plukken omdat de moeders niks anders meer hadden om tussen de aardappelen te koken.           
zèmp     :    [botan.] Specifieke benaming voor herik, Sinapis arvensis.                   
zènge (zóng, gezónge)    :    zingen.                   
Zennich of Zinnich    :    [loc.] Sinnich in teu.                   
zenuw (zenuwke, zenuwe) (mod.)    :    zenuw.                   
zès    :    zeis.         'n zès waedt gewet mit 'ne wetstee, in 'n bäörsj gevöld mit essig an 'ne reem van de brook bewaard (Een zeis wordt geslepen met een slijpsteen, in een beurs gevuld met azijn aan 'n riem van de broek bewaard).           
zessel    :    houthiep, kapmes.        E moondwerk wie 'n zessel (een zeer mondig, ongemanierd iemand).           
zèssel (sgv)    :    zeis.                   
zeuke (zaoët, gezaoët)    :    zoeken.                   
zeuke (zoeët, gezoeët)    :    zoeken.                   
zeure (mod.)    :    zeuren, zagen.                   
zeut    :    zoet.                   
zeutsje    :    zoutje.                   
zever    :    zever, kwijl, spuug, speeksel.        Zever ee pekskes (Zever in pakjes, onzin).           
zeverer    :    zeveraar, zeurkous.                   
zeverlap (zeverlepke, zeverlep) (orig.)    :    slabber, slabbetje.                   
zich    :    zeis.                   
zichmasjien (sgv)    :    maaidorser, combine, maai-dorscombinatie.                   
zicht    :    sikkel, een zeis met een korte steel.                   
zichte    :    maaien.                   
zie (zie/)    :    kant.                   
zie (zie~)    :    zij.                   
zie (zie~), zieng (zieng/), zienge (zie/nge)    :    zijn.        Bezittelijk voornaamwoord, wordt vervoegd naar het geslacht: Zie hoes (zijn huis, onzijdig), zieng kirk (zijn kerk, vrouwelijk), zienge pool (zijn poel, mannelijk).           
ziech of siech    :    kijk eens aan, tiens, à propos, oh.        Siech, dat how ich bao vergaeëte (Oh, dat was ik bijna vergeten).    Siech, bès te nao Voere gewes? (A propos, ben je naar Voeren geweest?)    Siech, dat hèj me neet gedaat. (Kijk eens aan, dat had men niet gedacht).   
zieë (zie/ë)    :    zee.                   
zieë (zie~ë) (waor [conj. 2: wieër], gewest)    :    zijn.        ich bèn, doe bès, hae is, v'r zeunt, d'r zeut, zie zeunt. Ich waor, doe waors, hae waor, v'r waore, d'r waort.    Wieër dae mer op tied hèèm kaome, da waor dat neet gebäörd (Was die maar op tijd thuis gekomen, dan was dat niet gebeurd).       
zieë (zie~ë) (waor [conj. 2: wuur], gewest) (sgv)    :    zijn.        Wen ich dich wuur…. (Als ik jou was….)           
zieë (zie~ë) (zoog, gezieë)    :    zien.        Da's neet om a te zieë (Dat is niet om aan te zien.) Dat hat dao niks mit te zieë (dat heeft er niks mee te maken).    Ich zeen, doe zies (zie/s), hae ziet (zie/t)    Dat v'r get ziente (Zodat we iets kunnen zien).    V'r ziente dich neet mie? (We zien je nooit meer. Hoe komt dat?)
Zieëgel, ee g'ne    :    [loc.] In de Zegel, ten westen van de weg Kwinten, daar waar deze begint te stijgen. N 50 45.03, E 5 48.975                   
zieëker    :    zeker.                   
zieëkerheed    :    zekerheid.                   
zieël    :    ziel.                   
zieëne (zieënde, gezieënd)    :    zaaien.                   
zieëtel (zieëtelke, zieëtels)    :    zetel.                   
zieëve (sgv)    :    zeven.                   
Ziegel    :    [loc.] Zegel in moe.                   
ziej    :    zijde.                   
ziej (ziejke, zieje)    :    zeef.                   
zieje    :    zeven.        De mèlk zieje mit 'n ziej (De melk zeven met een zeef).           
ziejke    :    theezeefje.                   
ziejsjóttel    :    vergiet.                   
ziëleger (moe)    :    zaliger.                   
zieng    :    zijn.        Van d'r zienge goeë (buiten westen, buiten bewustzijn, in zwijm vallen, bewusteloos raken).           
ziesjpan    :    zijspan.                   
zinnes    :    van zins, van plan.        Wat bès dich va zinnes? (Wat ben jij van plan?)           
zitte (zoot, gezaeëte)    :    zitten.        Hae zit (zi/t). Zich zitte (zitten gaan). Zèt dich (Ga zitten).           
zitting    :    karnavalszitting.                   
Zjaak    :    roepnaam Jaak.        Zjaak va Puuwke (Jaak van Paulus).           
Zjang    :    roepnaam Jean.                   
Zjao    :    roepnaam Jean.                   
zjaont (zjaonte)    :    velg.    fr: jante.               
zjaor    :    genre, soort.                   
zjartèl    :    kousenophouder.    fr: jarretelle.               
zjat (orig.)    :    kop, tas.    waals: jatte               
Zjèf    :    roepnaam Jozef.                   
zjem (mod.)    :    jam.                   
zjenderm (zjendermke, zjenderme)    :    rijkswachter, politieagent.    fr: gendarm.               
zjendermerie    :    rijkswachtkazerne. politiebureau.                   
zjenere (zjene~re) (zjenieëde, gezjenieëd)    :    generen, zich schamen.                   
Zjeng (Zjengske)    :    roepnaam Jean.        Zjengske, piere-hengske, zaot op e plenkske,  plenkske sjplaeët en Zjengske sjaeët! (Jantje, piere-hansje, zat op een plankje, plankje spleet en Jantje scheet! Kinderrijm).           
Zjennie    :    roepnaam Jennie.                   
Zjèra (moe)    :    roepnaam Gerard.                   
Zjèraar    :    roepnaam Gerard.                   
zjetong    :    jeton, munt.                   
zjevvesjlaoper (moe)    :    [anim.] relmuis of zevenslaper, Glis glis of Myoxus glis.                   
Zjiel    :    roepnaam Gilbert.                   
zjielè (zjielleke, zjielès)    :    (heren)vest, jasje zonder mouwen dat bij een kostuum hoort, mouwloze trui.    fr: gilet.               
zjieprok (zjie/prok)    :    gipsplaat.    merknaam Gyprock.    Zjieprok plate (Gipsplaten).           
zjlèi (moe)    :    gelei, jam.                   
zjoem zjoem    :    zwaar zoemend geluid nabootsen.                   
zjoernal, de    :    Le Journal d' Aubel sinds 1874.                   
Zjöf    :    roepnaam Jozef.                   
zjömbad    :    zwembad.                   
zjömme    :    zwemmen.                   
Zjozef of Zjozèf (Zjozè/f)    :    roepnaam Jozef.                   
Zjuleement (Zjulee~ment)    :    [loc.] Julemont.                   
zjusement (zju/sement)    :    rechtsuitspraak, oordeel.    fr: jugement.    Baeëter e sjlaeët arrangement es e good zjusement (Beter een slechte regeling dan een goede rechtsuitspraak).           
Zjuul    :    roepnaam Jules.                   
zjuup    :    rok.    fr: jupe               
zjuus    :    juist, net.        Zjuus te gooj! (Net goed!)           
zjuusj    :    rechter.    fr: juge.               
zjuustement    :    juist, precies, rechtvaardig.    fr: justement               
zjwaam (zjwaa/m)    :    walm, zwarte rook.        Blaowe zjwaam (blauwe walm).           
zjwaats (zjwetske, zjwetse) of zjwaasj of sjwaasj    :    zwoerd, rand van een stukje spek.                   
zjwabbere (zjwabberde, gezjwabberd)    :    zwabberen, slingeren.                   
zjwaegel (zjwaegelke, zjwaegele) (orig.)    :    lucifer.    nl: zwavel.               
zjwaegerse    :    zwagerin, vrouw van schoonbroer.                   
zjwaer (zjwaerke, zjwaere)    :    [med.] zweer.                   
zjwaerbel (zjwaerbelke, zjwaerbele)  (moe, sgv)    :    [anim.] zwaluw, Hirundinidae.    vergelijk zjwelber.               
zjwaerbele (zjwaerbelde, gezjwaerbeld)  (moe, sgv)    :    slenteren, rondwandelen.        Roond zjwaerbele (doelloos rondwandelen).           
zjwaere (zjwaerde, gezjwaore)    :    [med.] zweren.                   
zjwame (zjwa/me) (zjwamde, gezjwamd)    :    roken, zwarte rookvorming, dampen.        Dae otto zjwaamt (die auto rookt, gebruikt olie).           
zjwame (zjwamde, gezjwamd)    :    tabak roken.        Doe zjwams (Jij rookt).           
zjwans (zjwènske, zjwanse)    :    staart.    du: Schwanz.               
zjwaoger (zjwäögerke, zjwäögers)    :    zwager, man van schoonzus.                   
zjwaol    :    zucht in de uier, voorafgaand aan het kalven.                   
zjwart (sgv)    :    zwart.                   
zjwat    :    zwart.        D'r zjwatte (de zwarte, zwartharige persoon).     Zjwatte vlaam (Zwarte vlaai met spijs van gedroogde pruimen).    Hae ziet alles in 't zjwat (hij ziet alles in 't zwart, is mismoedig).   
zjweenke    :    slingeren, zwenken.                   
zjwegesje    :    schoonzus.        Zjwegesje oddesj (Schoonouders).           
zjwèjnerie    :    rotzooi.    du: schweinerei.               
zjwelber (zjwelberke, zjwelbere)    :    [anim.] zwaluw, Hirundinidae.    du: Schwalbe. Vergelijk zjwaerbel.               
zjwense (zjwe~nse)    :    paardenstaart couperen.                   
zjwerbelsjtoets    :    jacquet, pandjesjas                   
zjwerme (zjwermde, gezjwermd)    :    zwermen.        Bieje zjwerme (bijen zwermen).           
zjwete (zjwèdde, gezjwèt)    :    zweten.        ich zjweet, doe zjwèts, hae zjwèt (zjwè/t)           
zjweunk of zjwoonk    :    zwenk, zwier, draai.                   
zjwieëgel (zjwieëgelke, zjwieëgele) (sgv)    :    lucifer.                   
zjwiege (zjwie~ge of zjwie/ge) (zjwaeg, gezjwaege)    :    zwijgen.                   
zjwimme    :    zwemmen.        E breukse väör te zjwimme in 'ne kaffespot (Een broekje om mee te zwemmen in een koffiepot, als iemand een klein broekje aanheeft)           
zjwingel of zjwungel (zjwingelke, zwingele)    :    zwengel.                   
zjwingele (zjwingelde, gezjwingeld)    :    zwengelen.                   
zjwoer    :    zwaar.        Bonjour! Antwoord: Is 't zjwoer? (Als limburgstalige mensen vanwege de taalkwestie plots overdreven in het frans groetten, kregen ze als antwoord: Is het zwaar?)           
zö of ezö (zö/, ezö/)    :    zo.        Ezö mos te dat doeë (Zo moet je dat doen).           
zoch    :    [anim.] zeug, zogend varken.                   
zoddesjtig    :    zaterdag.                   
zoe (moe-sgv)    :    zo.                   
zoeërmoos    :    zuurkool.                   
zoejuus    :    zojuist.                   
zoeke (zoe~ke) (zaoëk, gezaoëke)    :    zuigen.                   
zoelang    :    zolang.                   
zoëmer of zoeëmer    :    zomer.                   
zoepe (zaoëp, gezaoëpe)    :    zuipen (bier, kalveren).                   
Zoepejaan, d'r (sgv)    :    Zuipejan. Spotnaam voor iemand die vaak dronken is.                   
zoeplap (zoe~plap)    :    alcoholist, drankzuchtige, drankverslaafde.                   
zoer    :    zuur.                   
zoerbraand    :    [med.] zuurbranden, overtollig maagzuur.                   
zoerdesem    :    zuurdesem.                   
zoermèlk (zoe/rmè/lk)    :    [botan.] Paardenbloem, Taraxacum soorten.                   
zoeväöl    :    zoveel.                   
zoe-wie-zoe    :    in elk geval.    du: so wie so.               
zök (zökske, zökke)    :    sok.        Mit gesjtopde zökke löps te langer es mit nuuj (met gestopte sokken loop je langer dan met nieuwe, de tijd dat iets nieuw is vele malen korter is dan na de eerste herstelling).    Va g'n zökke (Van de sokken, omver).       
zölder    :    eerste slaapverdieping, slaapkamer.        E groeët hoes met 'ne klènge zölder (Een groot huis met een kleine zolder: niet al te slim persoon).           
zolder (zölderke) (sgv)    :    eerste slaapverdieping, slaapkamer.                   
zón (zunke, zónne)    :    zon.                   
zónder (mod.)    :    zonder.                   
zónne (zónde, gezónd)    :    zonnen, zonnebaden.                   
zoomp    :    drassig stuk.    du: sumpf.               
zoompig of zoompetig    :    moerassig, drassig.    du: sumpfig.               
zoonder    :    zonder.                   
zoondesmès     :    zondagsmis.                   
zoondig    :    zondag.                   
zörge (zörgde, gezörgd)    :    zorgen voor, zorgdragen.                   
zörgzaam    :    zorgzaam.                   
zöster (zösterke, zöstere)    :    zus, zuster.                   
zövve (zövves)    :    zeven.                   
zövvetsig (rem)    :    zeventig.                   
zow    :    zeug.                   
zówaos    :    varkensonnozelaar, scheldwoord.                   
zowwerie    :    rotzooi.                   
zule (zuulde, gezuuld)    :    snel lopen.        Hae zuult.           
zus    :    zo.    nl: zus en zo.    D'r ene zoeë, d'r aandere zus (De ene zo, de andere zus).           
zus (orig.)    :    want.    niet gelijk du: sonst.               
zuul    :    priem, leernaald.                   
zwoog (zäög) (moe)    :    [anim.] zeug, zogend varken.